Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, en son 9 Temmuz 2021'de geldiği Diyarbakır'ı 15 ay aradan sonra yeniden ziyaret edecek. Cumartesi günü öğlen saatlerinde kente gelmesi beklenen Erdoğan toplu açılış törenine katılacak ve halka hitap edecek. Daha sonra tarihi Sur ilçesini gezecek olan Erdoğan, Diyarbakır surlarının Keçi Burcu'ndan 81 vilayeti temsilen 81 beyaz güvercin uçuracak.
Erdoğan'ın 15 ay aradan sonra yapacağı ziyaret öncesi kamu görevlileri ve partililer tarafından hazırlıklar yapılırken, halkın yoğun olduğu yerlere programa katılım çağrısı yapılan afiş ve pankartlar asıldı. Vatandaşların cep telefonlarına programa katılmaları için davet mesajları gönderilirken, çevre il ve ilçelerden de çok sayıda partilinin Diyarbakır'a getirileceği öğrenildi.
Erdoğan ziyaretten ne umuyor?
Özellikle Kürt sorununun çözümüne ilişkin attığı adımlardan sonra heyecanla beklenen Erdoğan'ın Diyarbakır ziyaretleri, bir süredir beklenen etkiyi yaratmıyor. Bunun en önemli nedeni AKP-MHP ittifakı ile iktidarın güvenlikçi politikaları olarak gösteriliyor. Ekonomik kriz ve hızla artan hayat pahalılığının çözümsüzlüğü de Erdoğan'a olan ilgiyi azaltıyor. Uzmanlar, AKP'nin bölgedeki oylarının uzun süredir hızlı bir erime trendine girdiği görüşünde.
Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Vahap Coşkun da AKP'nin Kürt seçmen nezdinde ciddi kan kaybettiğini düşünüyor. Kürt seçmeni kaybeden AKP için hem cumhurbaşkanlığı, hem meclis seçimlerinde parlak bir tablonun ortaya çıkmayacağına dikkat çeken Coşkun, "Dolayısıyla Erdoğan ve Ak Parti'nin en büyük beklentisi Kürtlerle, Kürt seçmenlerle arasında zedelenen bağı tekrar onarmak, bunu tekrar yeniden güçlendirmeye çalışmak olacak" diyor.
Cumhurbaşkanı'nın ziyareti heyecan yaratmadı
Erdoğan'ın ziyareti için kentte hazırlıklar devam ediyor. Ancak, ziyaret partililer ve kamu görevlileri dışında Diyarbakır'da bir heyecan yaratmadı. Kentte bir süredir devam eden Sur Kültür Festivali nedeniyle bir hareketlilik gözleniyor. Sokağın tek gündemiyse artan hayat pahalılığı ve ekonomi. Sokaklarda çoğu kişi uzatılan mikrofona konuşmak istemiyor. Konuşan az sayıda kişi de ziyaretten bir beklentileri olmadığını söylüyor.
"Uçağın benzinine yazık"
Esnaf emeklisi olduğunu söyleyen Bahattin Şan, ziyaretten bir beklentisi olmayanlardan. Erdoğan'ın daha önce çok kez Diyarbakır'a geldiğini ve vaatlerde bulunduğunu söyleyen Şan, buna rağmen durumun sürekli kötüye gittiğini düşünüyor. "Bir ülkede hukuk, adalet, ekonomi yoksa yaşamak zehirdir" diyen Şan, Diyarbakır halkının perişan bir halde olduğunu ifade ediyor:
"Esnaf, emekli, memur, herkes perişan haldedir. Yani Tayyip Erdoğan buraya boşuna geliyor bana göre. Uçağın benzinine yazık."
Halkın en büyük sorununun işsizlik ve kendi kendine yetememe olduğunu söyleyen Nermin Çiçek ise herkesin bundan muzdarip olduğunu belirtiyor. Bir sivil toplum örgütünde çalıştığını söyleyen Çiçek, refah düzeyinde ve huzurlu bir yaşam istiyor.
Diyarbakır'da esnaflık yaptığını söyleyen Abdullah Geçer ise Erdoğan'dan hiçbir beklentisinin olmadığını belirterek, "Bence bu şartlarda hiç gelmesine gerek yok. Ben zaten mitingine de gitmeyeceğim" diyor.
"Erdoğan partisinde kalan Kürt oylarını koruma niyetinde''
Bölgedeki kamuoyu araştırmacılarına göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan partisinin bölgede eriyen oy oranının farkında ve ziyaretin en önemli nedenlerinden biri bu kötü gidişatı durdurmak.
Rawest Araştırma Şirketi'ne göre, AKP, 24 Haziran 2018 seçimlerinde bölgede kendisine oy vermiş her 100 kişiden 30'unun oyunu kaybetti. AKP ve MHP'nin yarattığı güvenlikçi koalisyonun içinde Kürt sorununa dair yeni şeyler söylemenin etkili bir anlamı olmadığını savunan Rawest Araştırma Şirketi Müdürü Roj Girasun, "Bence Erdoğan'ın da artık yeni Kürt oylarını kazanmak gibi bir niyetinden ziyade elindeki Kürt oylarını korumaya çalışmak gibi bir niyeti var. Burada vereceği mesajlar daha çok son dönemde CHP, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi'ne kayan Kürt oylarının akışını kesmek için olacak" diyor.
Kapatılan cezaevinin anahtarını teslim alacak
Cumhurbaşkanı Erdoğan 2021 yılının Temmuz ayında, Diyarbakır'a yaptığı son ziyarette çözüm sürecini sahiplenmiş, Kürt sorunu konusunda 2005 yılında söylediği "Kürt sorunu benim sorunumdur" konuşmasına atıfta bulunarak, hâlâ aynı noktada olduğunu belirtmişti. Çözüm sürecinin bitirilmesi konusunda PKK'yı suçlayan Erdoğan 12 Eylül askeri darbesinin en önemli işkence merkezlerinden biri olan cezaevinin kapatılarak kültür merkezi yapılacağını açıklamıştı. Aradan geçen 15 ayda faaliyetlerine devam eden Diyarbakır Cezaevi, Erdoğan'ın ziyaretinden iki gün önce boşaltıldı. AKP kaynakları, kapatılan cezaevi anahtarının Cumartesi günü Adalet Bakanı Bekir Bozdağ tarafından Erdoğan'a teslim edileceğini, Erdoğan'ın da anahtarı Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'a vereceğini belirtiyor.
"Yeni bir çözüm süreci beklentisi yok"
Erdoğan'ın konuşmasında Kürt sorununa yönelik yeni bir söylemde bulunması beklenmiyor. Bölge siyasetini takip eden uzmanlar da halkın bir beklenti içinde olmadığını düşünüyor.
Doç. Dr. Vahap Coşkun, çözüm süreci gibi dönemlerde Erdoğan'ın mesajlarının büyük bir merakla beklendiğini, ancak şu anda öyle bir durumun olmadığını ifade ediyor. Erdoğan veya Cumhur İttifakı'nın Kürt meselesinde demokratik bir adım atacağına veya yeni bir çözüm süreci açıklayacağına dair herhangi bir beklentinin bulunmadığına dikkat çeken Coşkun, "Erdoğan burada muhtemelen bir takım hizmetlerden bahsedecek, onların açılışını gerçekleştirecek. Yine de genel bir söylem olarak özgürlükleri, demokrasiyi en fazla Ak Parti'nin gerçekleştirebileceğini, bu anlamda Kürtlerin en rahat edebileceği iktidarın Ak Parti olacağı yönünde bir mesaj verecek. Ama bu mesajın toplumda etki uyandırma kapasitesi çok ama çok sınırlı."
Ziyaret AKP oylarını toparlayabilir mi?
Uzmanlar, Erdoğan'ın ziyaretinin bölgede erimeye başlayan AKP oylarını toparlamakta yeterli olmayacağını düşünüyor.
Rawest Araştırma Şirketi Müdürü Roj Girasun, Diyarbakır'da bir çözüm süreci dekoru kurup, sahnede Cumhur İttifakı'nın söylemlerine devam edilmesi durumunda bunun inandırıcılığının olmayacağını düşünüyor. Yeni dönemde AKP'nin oy kayıplarının artma ihtimali bulunduğuna dikkat çeken Girasun, sadece Diyarbakır'da değil, tüm Türkiye'de Kürt seçmenin AKP'den uzaklaştığı görüşünde:
"Ak Parti'nin Kürt seçmenler kazanması, kaybettiği oyları toparlayabilmesi çok mümkün görünmüyor. Ak Parti'nin hâlihazırdaki Cumhur İttifakı'yla yol yürümesi durumunda eski seçmeni toparlayabilmesi çok kolay görünmüyor. Topyekûn yeni bazı adımlar atması durumunda Ak Parti'nin eski seçmenlerini kazanması mümkün olabilir. MHP ile olan ittifakının devan etmesi durumunda ve özellikle muhalefeti yalnızca Kürt meselesi üzerinden sıkıştırmaya çalışmasını öngörerek şunu söyleyebiliriz ki, seçmen bunu satın almayacak."
Beyaz güvercinler Kürt oylarını etkileyebilir mi?
Erdoğan Diyarbakır'da tüm dünyada barış sembolü olarak bilinen beyaz güvercin uçuracak. Uzmanlar, bunun Kürt seçmene yönelik bir mesaj olduğu görüşünde. Peki, Erdoğan'ın beyaz güvercinleri uzun zamandır AKP'ye mesafeli duran Kürt seçmenle arasındaki buzları eritebilecek mi? Doç. Dr. Vahap Coşkun, sadece güvercin uçurmanın yeterli olmadığını, bu anlayışın siyasete de yansıması gerektiğini belirtiyor:
"Demokratik siyaset izlediğinize dair çok net mesajlar ve aynı zamanda adımlar atmanız gerekiyor. Kısa bir süre önce bir HDP milletvekilinin bacağı kırıldı. Milletvekillerinin bile kendilerini güvende hissedemediği bir vasat oluşmuş durumda. Dolayısıyla burada barış güvercinleri uçurmak sadece sembolik bir anlam ifade edebilir. Gündelik hayata yansımasının olmadığı bir dönemde bu çok da seçmeni etkilemez."
