ABD Başkanı Donald Trump, İran’la yürütülen nükleer müzakerelerde zorlu bir ikilemle karşı karşıya.
New York Times’ın (NYT) analizinde, Washington-Tahran hattındaki nükleer müzakerelerde anlaşma sağlanamaması durumunda Ortadoğu’da yeni bir savaşın başlayabileceğine dikkat çekildi.
Haberde, müzakerelerdeki en tartışmalı konulardan birinin İran'ın uranyum zenginleştirme kapasitesinin sınırlandırılması olduğuna işaret ediliyor.
Tahran yönetimi uranyum zenginleştirme seviyelerinin değiştirilebileceğini fakat süreci tamamen durdurmaya yanaşmayacaklarını bildirmişti. ABD ve İsrail ise İran’ın uranyum zenginleştirmesini ve nükleer silah elde etmesini engellemeyi amaçlıyor.
Analizde, eski ABD Başkanı Barack Obama’nın da benzer bir ikilem yaşadığı ifade ediliyor. Obama yönetiminin Tahran’la müzakerelerde anlaşma sağlanmasının tek yolunun, İran’a düşük miktarda uranyum zenginleştirme imkanı sunmak olduğunu anladığına dikkat çekiliyor.
Trump’ın da son dönemdeki müzakere sürecinde bunu idrak etmeye başladığı vurgulanıyor. Ancak Cumhuriyetçi liderin benzer bir karar alması durumunda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yla arasının iyice açılabileceği belirtiliyor. Tel Aviv yönetimi, Tahran’la böyle bir anlaşma yapılması durumunda İran’ın nükleer tesislerine saldırı düzenleme tehdidini savurmuştu.
İran'la Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa'yla Almanya arasında Temmuz 2015'te Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) imzalanmıştı. Uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerinin denetim altına alındığı anlaşma Ocak 2016'da yürürlüğe girmiş, İran da uluslararası yaptırımlardan kısmen kurtulmuştu.
Ancak Trump'ın 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran'a yeniden yaptırım uygulamaya başlamasıyla Tahran yönetimi, kademeli olarak hem uranyum stokunu artırmış hem yüksek düzeyde uranyum zenginleştirmeye başlamıştı.
Obama yönetiminde 2015’teki anlaşmanın başmüzakerecisi Wendy Sherman, Trump’ın karşılaştığı ikilemi "déjà vu" diye niteliyor:
İran'ın tesislerinin tamamen kapatılması ve sıfır uranyum zenginleştirme konusunda ısrar eden ABD'li senatörler, Kongre üyeleri ve İsrailli yetkililer olduğu açık. Biz de aynı zorluklarla karşılaştık.
Trump da New York Post gazetesinde bugün yayımlanan söyleşisinde, İran’la nükleer anlaşmaya varılacağına dair artık “daha az emin olduğunu” söyledi. ABD Başkanı, Tahran'ın anlaşmayı ertelemeye çalıştığını da savundu.
İran ve ABD, nükleer anlaşma için son dönemde yoğun diplomasi trafiği yürütüyor. Taraflar toplamda 5 kez bir araya geldi: 12 Nisan'da Umman'ın başkenti Maskat'ta, 19 Nisan'da İtalya'nın başkenti Roma'da, 26 Nisan ve 11 Mayıs'ta tekrar Maskat'ta, 23 Mayıs'ta yeniden Roma'da görüşme yapıldı. Bir sonraki müzakere 15 Haziran’da Umman’da olacak.
