ABD’nin İsrail üzerinden İran’a yönelik askeri operasyonlara dolaylı olarak dahil olması, Amerikan Kongresi’nde yetki tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı. Virginia eyaleti Demokrat Senatörü Tim Kaine, Senato'da yaptığı konuşmada, ülkenin savaş kararlarının yalnızca Kongre yetkisiyle alınabileceğini hatırlatarak, "Amerika adım adım savaşa sürükleniyor" uyarısında bulundu.
“Kurucular halk adına karar verilmesini istedi”
Senatör Kaine, ABD Anayasası’nın yazıldığı 1787 yılına atıfta bulunarak, “O dönemde pek çok ülke savaşa kralların kararıyla giriyordu. Ancak bizim anayasa kurucularımız bu yetkiyi Kongre’ye vererek ABD’yi diğer ülkelerden ayırmak istedi” dedi.
Kaine’e göre savaş kararı, halkın iradesini yansıtan Kongre'de tartışılarak alınmalı. Ancak son yıllarda bu mekanizmanın devre dışı bırakıldığını söyleyen senatör, “Bugün Amerikan yapımı silahlar İsrail tarafından İran’a karşı kullanılıyor ve biz adım adım savaşa çekiliyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
“İsrail’e destek sürmeli ama savaş gerekçesi yok”
Senatör Kaine, ABD’nin İsrail’e savunma amaçlı silah desteğini sürdürebileceğini vurguladı ancak, “İran’la doğrudan bir savaşı meşrulaştıracak hiçbir ulusal güvenlik gerekçesi yok” dedi.
ABD yasalarına göre, bir savaşın resmen ilan edilmesi sadece Kongre’nin onayına bağlı. Başkan ise silahlı kuvvetlerin başkomutanı olarak sınırlı ölçüde askeri operasyon düzenleyebiliyor. Bu yetki çoğu zaman “acil durum” gerekçesiyle kullanılıyor.
Trump örneği: Kongre onayı olmadan operasyon
Kaine’in dikkat çektiği örneklerden biri, eski Başkan Donald Trump’ın 2017 yılında Suriye’deki Beşar Esad rejimine yönelik düzenlediği hava saldırısı. Trump bu saldırıyı Kongre’nin onayı olmadan gerçekleştirmiş, gerekçe olarak ise "uluslararası güvenlik" ve "insani müdahale"yi göstermişti.
Kongre'den yeni sınırlama girişimi
Cumhuriyetçilerin her iki kanadı da kontrol ettiği Kongre’de bazı isimler Başkan’ın bu yetkilerini sınırlamak için harekete geçti. Kentucky Eyaleti Temsilcisi Thomas Massie, bu hafta sunduğu yasa tasarısıyla, Kongre onayı olmadan İran’a karşı herhangi bir askeri müdahaleye karşı yasal engel getirmeyi hedefliyor.
Massie, sosyal medya platformu X’te yaptığı paylaşımda, “Bu bizim savaşımız değil. Ama eğer olsaydı bile, anayasa gereği kararı Kongre vermeliydi” ifadelerini kullandı.
İran-İsrail gerilimi ABD’yi köşeye sıkıştırıyor
İran ile İsrail arasındaki gerilim devam ederken, ABD'nin bu süreçte nasıl bir rol oynayacağı netleşmiş değil. Ancak Kongre'deki tartışmalar, ülkenin bir savaşa doğrudan müdahil olması durumunda anayasal yetki tartışmalarının daha da büyüyeceğini gösteriyor. Başkan’ın tek başına bir savaşa girme yetkisi bulunmuyor; ancak geçmiş örneklerde olduğu gibi, “güvenlik tehdidi” gerekçesiyle fiili operasyonlara başvurulabiliyor.
