ABD'den yeni Rusya yaptırımları: Aralarında Türkiye’den şirketler de var

ABD Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı Cuma günü, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşına destek verdikleri için dört yüzden fazla kişiye ve şirketlere yönelik yaptırım açıkladı.

Çin, Rusya, Avrupa ve Ortadoğu’dan çeşitli kişi ve kuruluşların da aralarında bulunduğu yaptırım listesinde, Türk vatandaşlığına sahip bir isim ve Türkiye merkezli şirketler de yer alıyor.

ABD Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı açıklamada Maliye Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, "Rusya ekonomisini Kremlin'in askeri-endüstriyel kompleksinin hizmetinde bir araca dönüştürdü. Maliye Bakanlığı’nın bugünkü eylemleri, Başkan Biden ve G7 liderlerinin Rusya'nın askeri-endüstriyel temelli tedarik zincirlerini ve ödeme kanallarını bozmak için verdiği taahhütleri uygulamaya devam ettiğini gösteriyor" dedi.

Adeyemo, "Dünya çapındaki şirketler, finans kuruluşları ve hükümetler, Rusya'nın askeri-endüstriyel tedarik zincirlerini desteklemediklerinden emin olmalılar" diye ekledi.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, bir X paylaşımında, ABD'ye yaptırımlar için teşekkür ederek, bunların Rusya'nın "Ukrayna'ya karşı saldırgan bir savaş yürütme" yeteneğini daha da zayıflatacağını söyledi.

Zelenski, "Rusya saldırganlığını sürdürdüğü sürece saldırgana yönelik baskının sürdürülmesi ve sürekli arttırılması gerekiyor" dedi.

Bakanlığın açıkladığı yaptırımların nedenleri, dört başlıkta listelendi. Listede ilk olarak “Yaptırımlardan kaçınma, yaptırımları ihlal etme ve yaptırımları geri çekme” nedeni yer aldı. Bunu, “Rusya’nın teknolojik üssü”, “Rusya’nın stratejik metal ve madencilik sektörünün sınırlandırılması” ve “Rus finansal teknolojisi” başlıkları takip etti.

ABD Maliye Bakanlığı, “Yaptırımlardan kaçınma, yaptırımları ihlal etme ve yaptırımları geri çekme” başlığı altında, Çin, İsviçre, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden de olmak üzere yüzden fazla kişi ve kuruluşa yaptırım uyguladığını açıkladı.

Açıklamaya göre bu yaptırımlar, “Rusya'ya askeri malzeme ve hassas çift kullanımlı mallar tedarik eden ulusötesi ağları” ve “Rus gelir üreticileri ve oligarklar adına yasadışı finansal planları ve yaptırımlardan kaçınmayı kolaylaştıran veya mümkün kılan birden fazla ağı” hedef alıyor.

Askeri teçhizat tedarik ağı

Bakanlık açıklamasındaki Türkiye bağlantılı kişi ve kuruluşlardan ilki, İtalyan vatandaşı Giulio Sfoglietti.

Açıklamaya göre Sfoglietti, “Rus ordusu için Afrika, Asya, Kafkaslar, Orta Asya ve İran’daki potansiyel tedarikçilerden 150 milyon dolardan fazla değerde askeri teçhizat, mühimmat ve silah edinmek için” Türkiye’den bir kolaylaştırıcının da yer aldığı bir tedarik ağının parçası oldu.

Açıklamada ABD Maliye Bakanlığı, Türk vatandaşı ve Türkiye merkezli mühimmat, silah ve askeri malzeme şirketi Taha Savunma Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin yönetim kurulu başkanı Hayri Tahirbeyoğlu’nun Sfoglietti ile Rusya’nın muhtemel kullanımı için mühimmat ve silah tedariği konusunda çalıştığını belirtti.

İstanbul’un Ataşehir ilçesinde bulunan Taha Savunma’nın kendi sitesinde yer alan bilgilere göre şirket 2017 yılında Tahirbeyoğlu tarafından kuruldu. Sitede şirketin, yerli ve yabancı iş ortaklarıyla imzaladığı ortak girişim anlaşmaları ve iş ortaklıkları kapsamında, “askeri projeler, mühimmat üretimi, hafif ve ağır silah üretimi, askeri teknoloji geliştirme projeleri, askeri araç yedek parça tedariği ve enerji gibi konularda birçok projede” yer aldığı yazıyor.

Yüksek öncelikli mallar

Bakanlık ayrıca, ABD’nin geçmişte yaptırım listesine aldığı Rusya merkezli Promtekh şirketinin, Türkiye, Fransa ve Hong Kong’da bulunan şirketler üzerinden bir ağ oluşturarak Promtekh iştiraklerine yüksek öncelikli mallar gönderdiğini açıkladı.

Bakanlık, Türkiye merkezli Enütek Makina Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin Promtekh’in iştiraklerinden birinin kardeş şirketi olan Fransa merkezli Industrial Technologies Group France tarafından Aralık 2022’de kurulduğunu kaydetti.

ABD Maliye Bakanlığı’na göre Türkiye’deki Enütek, “elektronik entegre devreler ve seramik kapasitörler gibi yüksek öncelikli çift kullanımlı teknolojiler dahil” ABD’nin geçmişte yaptırım listesine aldığı bazı Promtekh iştiraklerine yüzlerce teknoloji sevkiyatı yaptı.

İstanbul’da Bayrampaşa’da bulunan Enütek’in sitesindeki bilgilere göre şirket, “süper alaşımlar, titanyum, Inconel-718, RN88, RN41, paslanmaz çelik, alüminyum ve diğer bazı malzemelerin işlenmesinde” deneyim sahibi.

Şirket, Temmuz ayında, Alman kamu yayıncıları NDR ve WDR, Alman Süddeutsche Zeitung ve Fransız Le Monde gazetelerinin Ukraynalı sivil toplum kuruluşu StateWatch/TrapAgressor ile ortaklaşa yürüttüğü bir araştırma haberinde gündeme gelmişti.

Türkiye’nin ihraç verileri ve Rusya’nın ithalat verilerine dayandırılan haberde, Enütek’in Rusya’ya gönderdiği ürünlerin arasında Almanya’da üretilmiş teknolojik ürünlerin de bulunduğu yer almıştı.

Türkiye’den Promtekh iştiraklerine mal satan bir başka şirket, Confienza Gıda Pazarlama ve Ticaret Anonim Şirketi de listede yer aldı. Confienza, Promtekh’in bir iştirakine 200’den fazla sevkiyat yaptı ve bunların arasında yüksek öncelikli çift kullanımlı teknolojiler de bulunuyordu.

Confienza’nın sitesindeki bilgilere göre şirket, İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde bulunuyor. Sitede şirketin ürünleri arasında, “endüstriyel ekipman, su arıtma ekipmanı ve elektrikli ekipmanın” yer aldığı belirtiliyor.

Gizli tedarik ağı

Açıklamada ayrıca, ABD’nin halihazırda yaptırım listesinde olan Evgenii Stanislavich Petrov’un sahibi olduğu Türkiye’de bulunan Whitestone Bilişim Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi de yer aldı. Ekim 2023’te kurulan Whitestone’un, Petrov tarafından, Rusya'nın istihbarat servisleriyle bağlantılı Rusya’daki son kullanıcılara tedarik faaliyeti için ödemeleri işlemek amacıyla kullanıldığı belirtildi.

Açıklamada ABD’nin geçmişte yine Petrov ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle Türkiye’de bulunan MSO Lojistik Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi’ni yaptırım listesine aldığı kaydedildi.

Google aramasında çıkan, Whitestone’un websitesine erişilemiyor. Google aramasındaki önbellekte kaydedilmiş bilgilere göre, şirket Antalya’nın Alanya ilçesinde yer alıyor.

Üretim ekipmanları tedarikçileri

Açıklamada son olarak, Türkiye merkezli iki şirket, Rusya’ya üretim ekipmanları tedarik ettikleri gerekçesiyle yer aldı.

Listede yer alan Hidropark Hidrolik Pnomatik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin Rusya’daki son kullanıcılara sayısal kontrollü takım tezgahları ve işleme merkezleri tedarik etmesinin yanısıra hidrolik ve pnömatik ekipman sattığı belirtildi. Şirketin Rusya’daki alıcılara 800 bin doların üzerinde sevkiyat yaptığı ve bu rakamın, şirketin bildirdiği yıllık gelirinin üstünde olduğu kaydedildi.

Açıklamaya göre bir diğer Türkiye merkezli şirket olan Feva Dış Ticaret Limited Şirketi de Rusya’daki alıcılara sayısal kontrollü takım tezgahları tedarik etti. Şirket, Rusya’daki son kullanıcılara üretim ekipmanı dahil 500’den fazla sevkiyatta bulundu ve geçmişte ABD’nin yaptırım uyguladığı Rus şirketi Limited Liability Company AK Microtech’e mal sattı.

Sitesindeki bilgilere göre İstanbul’un Avcılar ilçesinde bulunan Feva, “Avrupa, Asya ve Amerika'yı birbirine bağlayan kapsamlı lojistik çözümleri sunarak malların hızlı ve güvenli bir şekilde teslim edilmesini” sağlıyor.

Türkiye’den 8 şirkete ayrı yaptırımlar

Cuma günü ayrıca ABD’nin resmi gazetesinde, ABD Ticaret Bakanlığı’nın ihracat kontrol listesine 123 yeni kuruluşun eklendiği duyuruldu. Bu kuruluşların 63’ü Rusya’da, 42’si Çin’de ve 8’i Türkiye’de bulunuyor.

Resmi gazetede yer alan 56 sayfalık belgeye göre, bu kuruluşların, “ABD'nin ulusal güvenliğine veya dış politika çıkarlarına aykırı hareket ettiği” tespit edildi.

Belgedeki listede, Türkiye’de bulunan şirketlerden birinin ismi açıkça belirtilmedi, “Address 01” olarak tanımlandı. Listede Türkiye’den şirketler şöyle sıralandı: “Address 01, All Global Trading Elektronik Dis Ticaret Ltd Sti, ASR Trans Lojistik Ve Dis Tic Ltd Sti, Biopharmist Medikal Urunler Dis Ticaret LTD STI, BRK Uluslararasi Nakliyat Tic. Ltd. Sti, BuyBest Electronic, Confienza Pazarlama Ve Ticaret Anonim Sirketi ve Turkik Union Dijital Teknoloji Donusum Ofisi.”

Bu listede sadece Confienza, ABD Maliye Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı’nın Rusya ile ilgili Cuma günü duyurduğu yaptırımlar listesinde de yer aldı.