Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu üyesi Yeni Kaledonya'da seçmen dengesini etkileyecek değişikliklere karşı protestolara şiddet karışmasıyla güvenlik güçlerine saldırıldı.
Pazartesi gecesi geç saatlerden itibaren maskeli gençlerden oluşan gruplar, başkent Noumea'da yolları ablukaya alıp kavşakları ele geçirdi. Alevler ve duman bulutları arasında sokaklarda devriye gezen güvenlik güçlerinin protestoculara müdahalesinde en az 36 kişi gözaltına alındı ve yaklaşık 50 polis memuru yaralandı.
'Güvenlik güçlerine ağır silahlarla ateş açıldı'
Fransa devletini temsil eden Yüksek Komisyon, "Dün gece Noumea ve komşu belediyelerde çok yoğun asayiş bozuklukları yaşandı ve şu anda da devam ediyor" dedi. Araçların ateşe verildiği, dükkanların yağmalandığı protestolarda güvenlik güçlerine ateş de edildiğini söyleyen Fransa Yüksek Komisyonu, güvenlik güçlerinin harekete geçirildiğini, okulların ve uluslararası havaalanının kapatıldığını, Noumea'da bu akşamdan yarın sabaha dek toplanma ve sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurdu.
Yeni Kaledonya hükümetine göre 50 yerel işletme ve yaklaşık 200 araç yakılırken, Cumhuriyet Yüksek Komiseri Louis Le Franc, jandarmalara yüksek kalibreli silahlar ve av tüfekleriyle ateş açıldığını, can kaybı olmadığını söyledi.
Fransa'nın yönetimi altındaki takımadalarda isyan ateşini, Paris'teki Fransa Ulusal Meclisi'nin oylamaya hazırlandığı Yeni Kaledonya'daki bölgesel seçimlerde seçmen sayısını artırmayı içeren anayasa reformu tutuşturdu. Değişiklik önerisi, Yeni Kaledonya seçimlerinde daha fazla Fransızın oy kullanmasına olanak sağlayarak bağımsızlık yanlısı yerli Kanak halkının oylarını zayıflatacağı için protesto ediliyor.
3 Bağımsızlık referandumundan hayır çıktı
Fransa, 1998 Noumea Anlaşması'nda yaklaşık 300 bin nüfuslu Pasifik takımadası topraklarına aşamalı olarak daha fazla siyasi güç verme sözü verdi. Anlaşma uyarınca Yeni Kaledonya'da Fransa ile bağlar konusunda üç referandum düzenlendi ve bunların hepsinde bağımsızlık reddedildi. Bağımsızlık yanlısı Kanaklar, Kovid-19 pandemisi nedeniyle boykot ettikleri Aralık 2021'de yapılan son referandumun sonucunu tanımadı.
1998'den sonra gelen Fransızların seçmen kaydı yok
Noumea Anlaşması aynı zamanda Yeni Kaledonya'nın seçmen listelerinin 1998'den bu yana güncellenmediği anlamına da geliyor. Yani son 25 yıl içinde Fransa ana karasından veya başka bir yerden gelen ada sakinleri, bölgesel seçimlere katılma hakkına sahip değil. Her beş kişiden birinin oy kullanmaktan dışlanmasını "saçma" olarak niteleyen Fransız hükümeti, 10 yıldır Yeni Kaledonya'da yaşayan göçmenlere oy hakkı vermek istiyor.
Bağımsızlık yanlıları ise seçmen listelerinin genişletilmesinin "Fransa yanlısı politikacılara yarar sağlayacağı ve yerli halkın etki alanını daha da daraltacağından" korkuyor. Dünkü protestoculara katılanlardan biri "Sesimizin, itibarımızın ve Kanak halkı olmanın gururunun Genel Kurul tarafından duyulmasını umuyoruz" dedi.
Fransa için jeostratejik önemi yüzünden 'feda edilemez'
Hint-Pasifik'te Fransa'nın elinde bulunan beş ada bölgesinden biri olan Yeni Kaledonya, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron açısından Pasifik'te nüfuzu artırma planının merkezinde bulunduğundan vazgeçilmez.
Çin ve ABD'nin nüfuz için yarıştığı Pasifik bölgesinde Fransa'nın denizaşırı bölgeleri üzerinden önemini yeniden tesis etmeye çalışan Macron, geçen yılki ziyaretinde, Yeni Kaledonya'nın anayasal statüsünün gözden geçirilmiş halinin 2024 yılı başından itibaren yürürlüğe girmesini istediğini söylemişti.
Yeni kaledonya'daki fransızlar: korunmasızız
Paris'teki oylama öncesi Noumea 'da patlak veren protestolarda çok sayıda araç yakılır ve süpermarket yağmalanırken, en az iki otomobil bayisi ve bir şişeleme fabrikası da ateşe verildi.
Fransız haber ajansı AFP'ye konuşan, ailesi birkaç nesildir Yeni Kaledonya'da yaşayan Sylvie, "Yakındaki polis karakolu ve evimin önünde bir araba yanıyordu. Durmaksızın bağırışlar ve patlamalar vardı, kendimi savaşın içinde gibi hissettim" diyerek ekledi: "Yalnızız. Bizi kim koruyacak?"
İtfaiyecilerin alevlerden kurtarmayı başardığı bir kasap dükkanının sahibi Jean-Franck Jallet, "Üzgünüm. Biz adalılar için yan yana yaşamanın mümkün olduğunu sandım ama bu yürümedi. Çok fazla yalan var" diye konuştu.
Yeni Kaledonya hükümeti, "akıllı mantıklı davranış ve sükunet" çağrısında bulunurken, "tüm Kaledonyalılardan sorumluluk duygularını göstermelerini" istedi. Hoşnutsuzluk, hayal kırıklığı ve öfkeye yol açan nedenlerden hiçbiri, ülkenin onlarca yıldır inşa edebildiği şeyleri baltalamayı veya yok etmeyi ve geleceği ipotek altına almayı haklı çıkarmaz" dedi.
Noumea anlaşması, çatışmaları yatıştırmıştı
1998'de imzalanan Noumea Anlaşması, kademeli özerkliğin yol haritasını çizerek ve oy verme hakkını 1998'den önce kayıtlı Kanaklar ve göçmenlerle sınırlayarak 80 ölüme neden olan 10 yıllık çatışmanın sona ermesinde önemli rol oynadı. Louis Mapou, Noumea Anlaşması kapsamında Temmuz 2021'de Yeni Kaledonya Başkanı seçilen ilk bağımsızlık yanlısı Kanak lideri oldu. Yeni Kaledonya'da mayıs ayında yapılması gereken meclis ve kongre seçimleri ise yıl sonuna ertelenmiş durumda.(Kaynak)
