Irak, İran’dan gelen doğalgaz arzında yaşanabilecek kesintilere karşı üç farklı alternatif senaryo üzerinde çalışıyor. Irak Elektrik Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Musa, Bu senaryolardan biri, Kürdistan Bölgesi’nden daha fazla gaz temin edilmesini öngörüyor.
Alternatif senaryolar neler?
Irak hükümeti, İran’a olan enerji bağımlılığını azaltmak amacıyla farklı çözümleri değerlendiriyor. Bu kapsamda, gaz tedarik kaynaklarının çeşitlendirilmesi, yerel doğalgaz üretiminin artırılması ve yenilenebilir enerjiye yatırım yapılması gibi stratejiler üzerinde duruluyor.
Elektrik Bakanlığı yetkilileri, bu adımların Irak’ın enerji arz güvenliğini sağlamada kritik bir rol oynayacağını belirtiyor. Özellikle yerel doğalgaz üretiminin artırılması ve yeni enerji kaynaklarının devreye sokulması, uzun vadede İran’a bağımlılığı azaltabilir.
Irak Elektrik Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Musa’nın açıklamalarına göre, Irak şu anda Kürdistan Bölgesi’nden 900 megavat elektrik ve günlük 100 milyon standart küp fit (mmscf) doğalgaz satın alıyor.
Irak hükümeti, bölgedeki doğalgaz üretiminin artırılmasıyla birlikte bu kaynaktan daha fazla gaz temin edilebileceğini düşünüyor.
Irak Elektrik Bakanlığı, İran’dan gaz ithalatının tamamen durdurulması konusunda henüz resmi bir bildirim almadıklarını ifade etti. Ancak olası bir kesinti durumunda, enerji arz güvenliğini sağlamak için farklı seçenekler üzerinde çalışıldığını vurguladı
Irak Elektrik Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Musa, Rûdaw’dan Muhammed Şeyh Fatih’in sorularını yanıtladı. Sorular ve yanıtlar şöyle:
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, İran’dan Irak’a doğalgaz ithalat muafiyetinin son erdiğini açıkladı. Bu tür bir karar bekliyor muydunuz?
Ahmed Musa: Evet, bir süredir Elektrik Bakanlığı, ABD’nin bu kararından bağımsız olarak İran gazının ithalatı konusunda çalışmalar yapmaktadır. Şu anda bakanlık, gaz ve enerji kaynaklarını çeşitlendirme üzerine yoğunlaşıyor. Irak, Türkmenistan ile doğalgaz ithalatı için bir anlaşma imzaladı.
Umarız bu süreç tamamlanır ve uygulanma aşamasına geçilir. Ayrıca Irak, petrol ve doğalgaza bağımlılığı azaltmak için projeler geliştirmeye devam ediyor. Bunlar arasında fosil yakıtlara bağımlı olmayan enerji projeleri de yer alıyor. Aynı zamanda, hükümet yerel doğalgaz sahalarını daha verimli kullanma konusunda çalışmalar yürütüyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın özelliklede bu dönemde bu kararı vermesini tahmin ediyor musunuz?
Kesin bir bilgimiz yok. Biz, Elektrik Bakanlığı olarak, ulusal gaz sahalarının kullanımı üzerinde hızlı bir çalışma yürüttüğümüz için gaz ithalatına ilişkin muafiyetlerin uzatılmasını bekliyoruz. Elektrik üretimi için komşu ülkelerle bağlantı projeleri üzerinde çalışıyoruz. Ayrıca güneş ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanabilecek projeler de mevcut.
Bu çerçevede ABD tarafı, Irak’ın enerji kaynaklarını çeşitlendirmesi ve ulusal gazı kullanması konusunda ciddi bir şekilde gözetim yapıyor. Bu doğrultuda muafiyetlerin uzatılması bekleniyor. Bu konuyu medya aracılığıyla duyduk ancak şu ana kadar Elektrik Bakanlığına resmi bir bildirim ulaşmadı. Irak’ın muafiyetlerinin uzatılmasına dair resmi bir bilgilendirme henüz yapılmadı.
Bu nedenle, Elektrik Bakanlığı şu anda Irak hükümetinin talimatlarına göre çalışıyor. Aynı zamanda alternatif senaryolar üzerinde de çalışmalarımız sürüyor. Bunlardan biri, Irak limanlarında inşa edilmekte olan sıvılaştırılmış gaz terminalleri aracılığıyla gaz ithal etmek. Diğer bir seçenek ise Türkmenistan’dan gaz ithalatı yapmak. Bir başka olasılık ise, Irak Petrol Bakanlığı ile koordineli bir şekilde yerel gaz kaynaklarına odaklanmaktır.
İran'dan ithal edilen gaz ve elektrik miktarı ne kadar? Kısıtlamalar kaldırılmazsa durum nasıl olacak?
İran gazı iki aydan uzun süredir kesilmiş durumda, hatta iki buçuk aya ulaşmış olabilir. Özellikle Bağdat ve Fırat’ın orta kesimlerindeki vilayetlere gaz akışı durduruldu. Güney bölgelerine hala bir miktar gaz sağlanıyor, ancak bu kesinlikle ihtiyacı tam olarak karşılamıyor. İran gazı, belirli nedenlerden dolayı kesildi. İran tarafı, özellikle kış aylarında kendi iç tüketiminin arttığı dönemlerde gaz akışını durduruyor.
Irak’ta doğalgaz ile çalışan elektrik santralleri yaklaşık 8 bin megavat enerji üretiyor ve bu üretim tamamen ithal edilen gaza dayanıyor. Eğer İran gazı tamamen kesilirse, Türkmenistan gazının devreye alınması için yaptığımız anlaşmanın uygulanmasını umuyoruz. Türkmenistan tarafıyla günlük 20 milyon metreküp gaz ithal edilmesi için bir anlaşmaya vardık. Eğer bu anlaşma hayata geçirilirse, İran’dan kaybedilen gazın yaklaşık yarısını karşılayabilir.
Şu anda bir aracı şirket, Türkmenistan’dan Irak’a gaz transferi için teknik değerlendirmeler yapıyor. Bu sürecin tamamlanmasını ve Türkmen gazının en kısa sürede teslim edilmesini umuyoruz.
Türkmenistan’dan gaz ithalatı anlaşması ne zaman uygulanmaya başlayacak? Türkmen gazını ne zaman alabiliriz?
Türkmenistan ile daha önce ithal edilecek gaz miktarı, transfer mekanizması ve yöntemleri konusunda anlaşmaya vardık. Boru hattının geçiş süreçlerini de önceden hazırladık. Bu gazın swap yöntemiyle veya İran üzerinden Irak’a aktarılması seçenekleri değerlendiriliyor.
Şu anda süreç fiilen başlamış durumda. Gaz transferinde aracılık edecek şirket teknik incelemeler yapıyor. Irak Ticaret Bankası (TBI) ve diğer ilgili finans kurumları, bu şirketin geçmişini ve güvenilirliğini değerlendiriyor. Şirketin herhangi bir yaptırıma tabi olup olmadığı veya başka sorunlarının bulunup bulunmadığı inceleniyor.
Eğer bu süreç birkaç gün içinde tamamlanırsa, anlaşma uygulamaya geçecek ve Türkmen gazını almaya başlayacağız.
İran'dan ithal ettiğimiz gaz ve elektriğin fiyatı ne kadardı?
Kesin fiyatı şu an hatırlamıyorum. Ancak İran’dan ithal edilen gaz miktarı hakkında konuşacak olursak, Irak bin megavat elektrik ve yaz aylarında 50 milyon metreküp gaz ithal ediyordu.
Irak’ın yaz aylarında günlük 50 milyon metreküp İran gazına ihtiyacı var. Gaz ithalatı yılın aylarına göre değişiklik gösteriyor. Kış aylarında ithalat miktarı daha düşük oluyor, ancak en yüksek seviyeye yaz aylarında ulaşıyor. Yazın 50 milyon metreküp gaz ve bin megavat elektrik ithal ediliyor.
ABD'nin yaptığı açıklamada Irak’ın Kürdistan Bölgesi'nden gaz ve elektrik temin edebileceği belirtildi. Siz Kürdistan Bölgesi'nin gaz ve elektriğini nasıl kullanabilirsiniz?
Bugün, Federal Elektrik Bakanlığı olarak Kürdistan Bölgesi Elektrik Bakanlığı ile işbirliği içindeyiz. Aynı zamanda ortak bağlantılarımızın yanı sıra ortak bir planımız da bulunuyor. Merkezi hükümet ile Kürdistan Bölgesi hükümeti arasındaki bu ortak plan, Federal Elektrik Bakanlığı ile Bölge Elektrik Bakanlığı arasındaki bu anlaşmanın ve bu planın bir parçasıdır. İkinci olarak, bağlantı hatlarımız mevcut ve şu anda bağlantı hatları aracılığıyla enerji alımı yapıyoruz. Ayrıca, federal sistem ile Bölge (Kürdistan) sistemi arasında elektrik iletim hatlarımız da var, yani Kürdistan Bölgesi'nin elektriği kullanılabilir.
Ayrıca, mevcut doğalgazın bir kısmından faydalanılabilir. Örneğin, Kürdistan Bölgesi Hükümeti ile koordinasyon içinde Kormor gaz sahasından yararlanma imkânı var. Bu koordinasyon çerçevesinde gazdan faydalanmak mümkün. Özellikle Kormor gaz sahasının, Cemboor sahalarına yakın olduğunu düşünürsek, bu da Kerkük'teki elektrik santrallerine gaz iletimi için bir fırsat sunuyor.
Teknik altyapı açısından Irak ve Kürdistan Bölgesi gaz transferine ne kadar hazır?
Irak Başbakan’ın talimatıyla Kürdistan Bölgesi Hükümeti ile koordinasyon içinde Kormor gaz sahasından 100 milyon standart fit küp (mcf) gazın satın alınması ve temin edilmesi için bir öneri sunulmuştur.
Kormor gaz sahası, Kerkük vilayetindeki Cemboor sahasına uzanan bir boru hattına sahiptir ve bu sahalar birbirine bağlıdır. Bu boru hattı, bir yandan Kormor gaz sahasından Kerkük’e gaz taşırken, diğer yandan Cemboor sahasından Kerkük ilindeki elektrik santrallerine gaz iletimini sağlamaktadır.
Dolayısıyla, bu gaz sahasından gaz tedariki için Kürdistan Bölgesi Hükümeti ile koordinasyon sağlanması adına belirlenmiş bir altyapı, mekanizma ve anlaşmalar mevcuttur. Bu süreç, merkezi hükümetin elektrik santralleri ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasında güçlü bir işbirliği ve koordinasyon çerçevesinde yürütülmektedir.
Şu anda Irak’ın diğer şehirleri Kürdistan Bölgesi’nden ne kadar elektrik alıyor?
Şu an yaklaşık 900 megavat elektrikten bahsediyoruz. Yani, Kürdistan Bölgesi ile bağlantılı olan enerji iletim hatları üzerinden 900 megavat elektrik sağlanıyor. Federal Elektrik Bakanlığı, bu hatlar aracılığıyla Kürdistan Bölgesi’nden enerji satın alıyor.
Tabii ki, bu miktar zaman zaman değişiklik gösterebilir. Üretim kapasitesine ve Kürdistan Bölgesi Hükümeti ile Elektrik Bakanlığı arasındaki koordinasyona bağlı olarak artış veya azalış olabilir.
Ayrıca, merkezi hükümetin kuzey bölgeleri ile Kürdistan Bölgesi Elektrik Bakanlığı arasında bağlantı hatları mevcut. Kürdistan Bölgesi’ndeki enerji üretim şirketlerinden elektrik satın alınarak 900 megavat civarında bir tedarik sağlanıyor, ancak bu miktar dönemsel olarak değişebiliyor.
900 megavatın dışında, Irak hükümetinin önümüzdeki dönemde Kürdistan Bölgesi'nden ek elektrik talep etmesini bekliyor musunuz?
Kürdistan Bölgesi’nde şu anda mevcut üretim kapasitesi belli bir seviyede. Mevcut bağlantı hatlarıyla taşınabilen miktar da ortada. Ancak daha fazla gaz ve enerji kapasitesi olsaydı, daha büyük bir işbirliği de mümkün olabilirdi. Biz, Kürdistan Bölgesi Elektrik Bakanlığı ile daha büyük bir işbirliğine ve özel enerji şirketleriyle koordinasyona hazırız. Ancak şu an için mevcut üretim kapasitesi ve iletim hatları üzerinden alınabilecek miktar belirli bir seviyede.
Eğer daha fazla gaz ve enerji sağlanabilirse, Irak hükümeti bunu değerlendirebilir. Ancak şu an için 900 megavatlık alımımız mevcut ve bu miktar üretim durumuna bağlı olarak zaman zaman artıp azalabilir.
Şu an için ne kadar elektrik ithal ediliyor?
Bugün Türkiye’den elektrik ithalatımız var. Türkiye ile elektrik bağlantı hattımız mevcut ve Kürdistan Bölgesi Hükümeti bu süreçte bize destek sağladı. Şu anda 300 megavat elektrik Türkiye üzerinden sisteme dahil edilerek kuzey bölgelere taşınıyor. Eğer gerekli görülürse, bu miktarın 600 megavata çıkarılması için planlamalar mevcut.
Ayrıca Ürdün ile de bir bağlantı hattımız var ve şu anda 54 megavat elektrik Enbar vilayetine taşınıyor. Eğer ihtiyaç olursa, yaz aylarından önce bu miktarı artırarak 150 megavata çıkarabiliriz.
Bunun yanı sıra, Kuveyt ile de bir elektrik bağlantı hattımız var. Eğer planlandığı gibi ilerlerse, bu proje yazdan önce tamamlanacak ve ilk aşamada Kuveyt’ten 500 megavat elektrik Irak’a ithal edilecek.
Son olarak, Kürdistan Bölgesi ile bağlantımız da devam ediyor. Daha önce belirttiğimiz gibi, bölgeden 900 megavat elektrik satın alıyoruz ve bu süreç iki taraf arasındaki koordinasyon ile sürdürülüyor.
