“İsrail Başbakanı Naftali Bennett geçen çarşamba günü ABD Merkezi İstihbarat Örgütü (CIA) Başkanı William Burns ile gerçekleştirdiği görüşmede, İran’ın nükleer anlaşmaya geri dönmemeyi tercih ettiği bir senaryoya ilişkin olarak ortak bir strateji geliştirmede ABD ve İsrail iş birliğinin önemini ele aldı.”
İsrailli yetkililer, Burns’ün İsrail’de Bennett, İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Savunma Bakanı Benny Gantz ve Mossad Başkanı David Barnea ile gerçekleştirdiği görüşmenin, Bennett’ın ABD Başkanı Joe Biden ile bu ay Washington’da yapılması planlanan toplantıya hazırlık olduğunu belirttiler.
Bennet toplantıda,İsrail istihbarat servisleri, Dışişleri Bakanlığı ve diğer güvenlik teşkilatlarının hazırladığı raporları sundu. Söz konusu raporlarda, İran’ın anlaşmaya dönme ihtimalinin radikal İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin göreve gelmesi sonrasında, son haftalarda azaldığına dikkat çekildi. İsrail tarafına göre Burns toplantıdan sonra, Tahran’ın anlaşmaya tam olarak uymaya hazır olup olmadığı konusunda şüpheci görünüyordu.
İsrail hükümeti, İran nükleer programında ilerlemeye devam ederken ABD ve diğer Batılı güçlerin katı bir şekilde direnemeyeceklerinden endişe duyuyor. Biden yönetimi halen 2015 anlaşmasına geri dönmenin yolunu arıyor. Ancak yeni İran yönetiminin görevi devralması sonrasında görüşmeler askıya alındı.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, Burns ile görüşmesi öncesinde yaptığı açıklamada “İran, dünyanın ve bölgenin istikrarı için en büyük tehdittir” dedi. Uluslararsı arenadaki tüm aktörlere ve ülkelere İran saldırganlığını durdurma çağrısı yapan Gantz, geçen perşembe günü Lübnan sınırında düzenlenen yapılan bir gezi sırasında “Bu, ticari ve ortak operasyonlar açısında önemli bir dönemdir. İran nükleer silahlar geliştirmeye doğru ilerlerken biz geri adım atmamalıyız” açıklamasında bulundu.
Haaretz gazetesine göre yetkililer şu açıklamalarda bulundular:
“Anlaşmanın imzalanmaması durumunda İsrail, ABD yönetimini ‘İran’ı yakın gelecekte nükleer hedeflerinden vazgeçmeye zorlamak amacıyla uluslararası toplumu, İran’a karşı bir baskı kampanyasına dahil etmeye’ itmeye çalıştı. Son haftalarda ABD’yi, nükleer anlaşmayı imzalamayacağını açıklaması halinde İran’a karşı sert adımlar atmaya çağırdı.”
Gazeteye göre İsrailli yetkililer son günlerde daha sert bir anlaşma düzenleyerek ve İran’ı da bunu imzalamaya zorlayarak ABD’nin planını uygulayabilmesini sağlamak amacıyla bir girişimde bulunulduğunu aktardı. Yetkililer konuya dair şunları aktardı:
“İran’ı caydırmak ve nükleer planlarından geri çekilmeye zorlamak amacıyla uluslararası baskı uygulamak için, etkili bir plan ortaya koyma konusunda Washington ile bir anlaşmaya varmak mümkündür. Böyle bir adım, açık ve somut bir ABD askeri tehdidinin yönlendirilmesini gerektirecektir. Ayrıca bu, ‘İran’ı izole etmeye ve Suriye ve İran da dahil olmak üzere bölge ülkelerine yerleşme girişimlerini hedef almaya’ dayalı, daha ciddi ekonomik ve diplomatik yaptırımların uygulanmasını mecbur kılacaktır.”
Kaynaklara göre İsrailli yetkililer, Burns’e son dönemde İran nükleer programında önemli ilerleme olduğunu gösteren verileri içeren istihbarat raporları hakkında bilgi verdi. Bu bilgilere göre İran, 2015 nükleer anlaşması kapsamındaki taahhütlerinin dışına çıktı. Anlaşma İran’ın yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirmesine ve 300 kilograma kadar toplama yapmasına izin veriyordu.
Kaynaklar, İsrail’in sahip olduğu bilgilerin ‘orijinal nükleer anlaşma bunu yasaklamasına rağmen İran’ın yüzlerce gelişmiş santrifüj kullandığını ve anlaşmanın aksine Fordo tesisinde yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirdiğini gösterdiğini’ dile getirdiler. İsrail’in tahminlerine göre İran, iki ay içinde nükleer bir devleti olabilir. Nükleer anlaşma sağlanırsa bu süre yaklaşık dört yıl gecikecek.
Haaretz’e göre İsrailli bir kaynak konuya dair şunları aktardı:
“İsrail ile ABD yönetimlerinin yaklaşımları arasında stratejik bir fark var. İsrail, İran’ın nükleer silah edinmeden çok önce nükleer eşik devleti statüsünü kazanmasını önlemek için her şeyi yapacaktır. ABD’liler ise bunun karşısında başka bir hedef belirlediler ve İran’ın nükleer silaha sahip olacağı bir durumu önlemek için çalışacaklar. İsrail bunu resmi olarak açıklamasa da hedefimiz, İran’ın askeri nükleer yetenek edinmesinin önünü kapatacak veya bunu önleyecek bir anlaşmaya varmaktır. İsrail, makul bir anlaşmayı destekliyor. Kötü bir anlaşmaya ise karşı çıkıyor.”
