İran Hava Savunma Sistemleri, İsrail'in olası saldırılarını engelleyebilir mi? İran hava savunma sistemleri ve hava kuvvetleri nasıl bir tedbir alabilir?
Dünya, İran’ın 200 civarında balistik füze ile İsrail’e saldırması sonrasında İsrail’in vereceği karşılığa gözünü dikmiş durumda. Şimdiden 10 büyük İran şehrinin sosyal medyanın çöplüğünde isimleri yazılıp çiziliyor.
Peki, İsrail bunu yapmaya muktedir mi?
İran hava savunma sistemi ve hava kuvvetleri bu saldırıları engellememede muvaffak olabilecek mi?
İran, bu türden bir saldırı karşısında gerilimi hangi boyutlara tırmandıracaktır?
İsrail hava savunması delinmiştir
Aslında bilinmeyen bir husus değil, İsrail hava savunma sistemi Hamas ve Hizbullah tarafından atılan roket ve füzeler ile zaman zaman deliniyordu lakin bunun bir hasar oluşturmadığı da biliniyordu.
Şimdi ise farklı katmanlardan müteşekkil İsrail hava savunma sistemi, ABD gibi bir müttefikinin hem donanmasından hem de Ortadoğu ülkelerindeki üslerinden verdiği desteğe rağmen delik deşik olmuştur.
Bu İsrail’in ihdas ettiği hava savunma sisteminin eksikliği mi, İran’ın hipersonik füzelerinin başarısı mı yoksa her ikisi de belli oranda doğru mu?
Öncelikle olarak İran’ın hipersonik füzelerine İran ile İsrail arasındaki mesafeyi de göz önüne alarak bir cevap verelim.
İran’ın İsrail’e fırlattığı hipersonik füzeler yaklaşık 6125 km/saat hızda hareket ederek atıldıkları nokta itibarı ile yaklaşık 2000 km civarında bir mesafeyi kat ederek hedeflerine ulaştılar.
Elbette tüm füzeler hedefine ulaşmadı, hatta büyük çoğunluğu hem İsrail hem ABD tarafından havadayken imha edildi.
6125 km/saat hızda hareket eden füzelerin 2000 kilometrelik bir mesafeyi yine yaklaşık 15 dakika içinde kat ettiğini düşünebiliriz.
İran’ın saldırısı kuşkusuz İran’ın elindeki balistik füze envanterinin gücü hakkında önemli ipuçları sunmaktadır ve bize İran’ın İsrail başta bölgedeki birçok ülkenin hava savunma sistemini çökerterek tahribat açabileceğini göstermiştir.
İsrail her ne kadar tüm füzelerin havada imha edildiğini ve zaiyat oluşmadığını iddia etse de füzelerin saldırı anında İsrail topraklarına düşüş görüntüleri İsrail’i yalanlamaktadır. İsrail Savunma Bakanı Galant ise İsrail’in misillemesinin ‘ölümcül, hassas ve ansızın’ olacağını söylemektedir.
İsrail uzun bir zamandan bu yana ‘tüm savaşların anası’ olacak bir savaşa hazırlandığını zaten her türden ortamda dile getirmekteydi.
İran saldırıları İsrail’e bu anlamda sadece bir fırsat yaratmış olmayacak aynı zamanda bölgenin ABD-İsrail ekseninde yeniden yapılandırılmasını da sağlamış olacak.
İsrail nasıl karşılık verecek?
İsrail'in İran’dan atılan balistik füzelerin tekrar hedefi olmamak için ilk etapta İran’ın füze yerleşkelerini, depolarını ve stratejik tesislerini vurmak isteyeceği aşikardır. Gerek Mossad gerekse ABD uydu istihbaratı bugüne kadar gerekli lokasyon tespit çalışmalarını sanırım tamamlamışlardır. Bu esnada İsrail, insanlı ya da insansız sistemler vasıtasıyla İran hava savunma sistemlerini de hedef alacaktır.
Çatışmanın seyrine göre İsrail’in İran’a ait petrol ve kimya tesislerini de vurmak istemesi uzak ihtimal değildir lakin bu hamlenin petrol fiyatları üzerinde oluşturacağı etki ve kamuoyu baskısı İsrail’in hesaba katması gereken bir konu olabilir.
Yıllardan bu yana konuşulan İran’ın nükleer tesislerinin İsrail tarafından hedef alınmak istemesi bilinen bir gerçektir. Bu durumda İran’a ait nükleer tesisler Netenyahu hükümetinin birinci hedefi olacaktır.
İran’ın barışçıl nükleer enerji elde etmek için gerekli oranın oldukça üzerinde uranyum zenginleştirmesi yaptığını coğrafyada bilmeyen yoktur.
İsrail’in İran'ın askeri nükleer programının ana merkezleri olan Tahran, Parçin, Bonab ve Ramsar'daki araştırma reaktörlerinin yanı sıra Natanz, Buşehr, Isfahan ve Ferdow'daki tesisleri de hedef alacağını söyleyebiliriz.
İsrail bunu başarabilir mi?
Mezkûr tesislerin hedef alınmasının coğrafi kısıtlılığı unutulmaması gereken bir husustur. Birçok kritik işlemin yapıldığı nükleer tesislerin dağ yamaçlarındaki korunaklı yerlerde inşa edilmiş olması İsrail’in karşısındaki en büyük güçlük olacaktır.
İran hava savunma sistemleri ve hava kuvvetleri nasıl bir tedbir alabilir?
Tüm yukarıda yazılı senaryolar dikkate alındığında İran’ın hava savunma sistemleri ve hava kuvvetlerine bir göz atmamız gerekmektedir. İran hava kuvvetleri yıllardan bu yana uygulanan ambargolardan menfi yönde son derecede etkilenmiştir.
Bu haliyle İsrail Hava Kuvvetleri karşısında bir varlık göstermesi söz konusu olamaz. Bu durumda hem İsrail füze sistemlerine hem de İsrail hava gücüne karşı İran hava savunma sistemleri ne derecede karşı koyabilir sorusu akla gelmektedir.
Aslında İran’a yönelik uygulanan ambargoların menfi etkisi burada da kendisini göstermektedir. İran bu alanlardaki eksiğini geliştirmiş olduğu balistik füzelerle örtmeye kalkışınca, hava savunma sistemlerini de oldukça ihmal etmek durumunda kaldı.
Bugün 1970’li yıllardan kalma iptidai sistemleri saymazsak İran’ın elinde kullanabileceği hava savunma sistemleri şunlardır.
Ya Zehra
Herz 9 olarak da bilinen bu sistem Çinli HQ7 üzerinden tersine mühendislik yöntemi ile geliştirildi. Kısa menzilli bir hava savunma sistemi olan Ya Zehra daha çok helikopterler, alçak irtifadan uçan uçaklar ve SİHA sistemleri için etkindir.
Kritik tesislerin korunmasında görev alan bu sistemlerden İran’ın envanterinde yaklaşık 200 adet bulunmaktadır.
Mirsad hava savunma sistemi
Hawk MIM 23 isimli hava savunma sisteminden tersine mühendislik yoluyla üretilmiş olan Mirsad İran ordusu envanterine ilk kez 2010 yılında dahil edildi.
İran ordusu envanterinde 300 kadar Mirsad olduğu tahmin ediliyor.
Sistemin radarları da AN MPQ radarlarından türetilmiş bir radar sistemi. Şahin füzelerini kullanan sistemin balistik füzelere karşı etkin olamamakla birlikte helikopter ve uçaklara karşı etkin olabileceği biliniyor.
TOR hava savunma sistemi
Rus yapımı TOR hava savunma sistemleri, İran ordusu envanterindeki etkin hava sistemlerinin başlıcalarından.
Envanterinde 29 adet TOR hava savunma sistemi olduğu tahmin edilen İran’ın bu sistemlerden bazılarını Suriye içinde konuşlandırdığı bilinmekte.
09 Ocak 2020 tarihinde İran’dan havalandıktan kısa bir süre sonra düşürülen Ukrayna Havayollarına ait uçağın bu sistem ile düşürüldüğü biliniyor.
Orta menzildeki hedefler için kullanılması muhtemel TOR hava savunma sistemlerinin Karabağ’daki Ermeni güçlerince yeterli etkinlikte kullanılamadığı biliniyor.
Sevom Khordad
İran ordusu elindeki önemli hava savunma sistemlerinden birisi de Sevom Khordad. 25 km iritfa ve 50 km menzile sahip Sevom Khordad ismini 20 Haziran 2020 tarihinde Basra Körfezindeki ABD yapımı Global Hawk’ı düşürmesi ile duyurmuştu. Söz konusu sistemin etkinliğine dair bunun dışında elde yeterli veri bulunmamaktadır.
Khordad 15
İsmini İran Devrimi öncesi olaylardan alan Khordad 15 İran ordusu envanterine 2019 yılında dahil oldu. Uzun menzilli bir hava savunma sistemi olan Khordad 15 150 km mesafeden füze ve uçak takibi yapabiliyor, 120 km mesafede füzeleri havada kesebiliyor. Aynı anda altı farklı hedefe füze ateşlemesi yapabilen sistemin de etkinliğine dair elimizde teyit edilmiş veri bulunmamaktadır.
S 300 hava savunma sistemleri
İran’ın envanterinde dört batarya şeklinde bulunan S300 sistemleri 150 km menzile sahip. 27 km irtifaya kadar etkin olduğu bilinen S300 hava savunma sistemleri İran’ın envanterindeki en etkin sistemlerin başında yer alıyor.
İhraç modeli olan 48N6 füzelerini kullanan S300 sistemleri İran içinde farklı şehirlere konuşlandırılmış durumda.
Arman ve Bavar hava savunma sistemi
İran’ın elindeki yüksek irtifaya sahip en güçlü sistem olduğu iddiaları var fakat sistemin başarısına dair elde yeterli veri yok.
300 km mesafedeki bir menzile sahip olan Bavar sisteminden İran envanterinde 12 batarya olduğu tahmin ediliyor. Bavar’ın olası etkinliği yine muhtemel bir İsrail saldırısında test edilecektir.
Sonuç olarak bütün bu veriler ışığında muhtemel bir İran saldırısında İran’ın elinde kullanabileceği hava savunma sistemlerinin iki eksik yönü İsrail’i saldırı konusunda daha istekli hale getirmektedir.
Birincisi bu sistemlerin büyük bir çoğunluğunun Karabağ, Ukrayna ve Suriye sahasında çok etkin olmadığının anlaşılmasıdır.
Özellikle İsrail uçaklarının uzunca bir süreden bu yana Suriye hava sahasında bu sistemleri zaman zaman vurduğu da bilinmektedir.
İkincisi ise İran hava savunma sistemlerinin çok katmanlı, farklı radar sistemlerinin birbiri ile entegre edilmiş, erken ihbar uçakları ile birleştirilmiş bir sistem olmayışıdır.
Ağ merkezli bir sistem olmayıp stand alone diye tabir edilen tek başına kullanılan sistemler olması İran açısından önemli bir dezavantajdır.
İran tüm bu eksiklere rağmen olası bir İsrail saldırısında Hürmüz boğazını mayınlayarak, insansız sistemler ile buradaki akaryakıt taşımacılığı yapan tankerlere saldırarak dünyayı bir enerji darboğazına sokabilir.
ABD açısından da asıl tehdit budur.
Yusuf Alabarda- gdh digital
