Lübnan'da 24 Mayıs'ta tamamlanan belediye seçimleri, gözlemciler tarafından İsrail ile yaşanan son savaşın ardından Hizbullah'ın popülaritesi açısından önemli bir sınav olarak değerlendirildi.
Ekim 2023'ten Kasım 2024 sonundaki ateşkes anlaşmasına kadar süren çatışmanın yol açtığı yıkım ve geciken yeniden inşa süreci, grubun popülaritesini etkileyen faktörler arasında.
Ayrıca, Suriye'de Esad rejiminin Aralık 2024'te düşmesi ve Lübnan hükümetinin Lübnan-Suriye sınırındaki denetimini artırması da Hizbullah'ı finansal olarak etkiledi çünkü Hizbullah yıllardır Suriye üzerinden İran'dan fon ve silah almaktaydı.
Bu unsurları göz önünde bulunduran Hizbullah, karşılaştığı zorluklara rağmen halk tabanına hala hakim olduğunu Lübnan'daki yerel aktörlere ve yabancı ülkelere göstermek için yerel seçimlere büyük önem verdi.
Bu ayki seçimlerden önceki son belediye seçimleri 2016'da yapılmış, 2022'den bu yana ise lojistik, güvenlik ya da mali nedenlerle art arda üç kez ertelenmişti.
Belediye seçimleri, düşük katılım oranı ve yerel siyasi dinamiklerin farklı doğası nedeniyle, en azından ulusal düzeyle karşılaştırıldığında, halkın hissiyatının doğru bir yansıması olarak görülmese de, yine de siyasi partilerin yerel halk üzerindeki etkisine dair bazı göstergeler sunmaktadır.
Rekabetin olmadığı seçimler
Hizbullah ve Emel Hareketi, halkı ve potansiyel adayları seçimlere katılmamaya ya da adaylıklarını geri çekmeye ikna ederek Bekaa ve Güney Lübnan'da çok sayıda belediyeyi kazanmayı başardı.
Güney Lübnan'daki bazı belediyelerde istisnalar olsa da, seçimlerin yapıldığı köylerde Hizbullah-Emel listeleri Şii köylerindeki sandalyelerin çoğunluğunu kazandı.
Oy birliği stratejisi başlangıçta Güney Lübnan'daki gergin güvenlik durumu nedeniyle seçmenlere yönelik riskleri sınırlandırmanın bir yolu olarak sunulmuş olsa da, her iki taraf da kendi kontrol alanlarında rakipsiz olduklarını göstermeye çalışmış olabilir.
Hizbullah'ın seçimi kazanma konusundaki ısrarının olası nedenlerini yorumlayan Lübnan Amerikan Üniversitesi Siyaset Bilimi Yardımcı Doçenti Joseph Helou, Hizbullah ve Emel'in özellikle bu kritik dönemde Şii toplumu içinde bölünme göstermek istemediklerini belirtti.
Hizbullah'ın silahsızlandırılması
Başta ABD olmak üzere uluslararası toplum Hizbullah'ın bir an önce silahsızlandırılması çağrısında bulunduğu için Hizbullah şu anda eşi benzeri görülmemiş bir baskı altında. Cumhurbaşkanı Joseph Avn ve Başbakan Nevaf Selam başkanlığındaki Lübnan hükümeti defalarca silahların devlet tekeline alınması çağrısında bulundu.
Lübnan Amerikan Üniversitesi Siyaset Bilimi Yardımcı Helou, “Bölünme parçalanmaya yol açabilir ve parçalanma da şu anda onlar için gereksiz komplikasyonlara neden olabilir” dedi ve Hizbullah'ın Lübnan'daki gelecekteki rolünü değerlendirirken şu anda bir kafa karışıklığı, tefekkür ve düşünme durumunda olduğunu ekledi.
Düşük katılım oranları
Seçime katılım oranı 2025'te 2016'ya kıyasla neredeyse tüm bölgelerde azaldı. Güney Lübnan'da 2016'da yüzde 48 olan katılım oranı bu yıl yüzde 37 oldu. Bekaa'da 2016'da yüzde 49 olan katılım oranı 2025'te yüzde 45'e, Lübnan Dağı'nda ise yüzde 39'dan yüzde 31'e geriledi.
Kuzey Lübnan'da 2016'da yüzde 45 olan katılım oranı 2025'te yüzde 39'a düşerken, Beyrut'ta 2016'da yüzde 20 olan katılım oranı 2025'te yüzde 21'e yükseldi.
Seçime katılım oranının 2016'ya kıyasla çok daha düşük olması Hizbullah'a olan desteğin azaldığının bir işareti olarak görülebilirken, çok daha fazla sayıda belediyenin ittifakla kazanılması ya da seçime girilmemiş olması da önemli bir faktördür.
Carnegie Orta Doğu Merkezi adlı düşünce kuruluşunun Araştırma Müdür Yardımcısı Muhenned Hacı Ali, Hizbullah'ın kalelerindeki düşük katılım oranının Beyrut ya da Trablus'la kıyaslandığında fena olmadığını, sorunun daha çok “ülke çaplı bir sorun” olduğunu ifade etti.
Özel bir şirket olan Information International'da araştırmacı olan Muhammed Şemseddin'e göre bu yılki katılım oranının düşük olmasının nedeni suçlamaların yanı sıra 2016 seçimlerinden bu yana Lübnan'dan çok sayıda insanın göç etmesi de olabilir.
Son yıllarda, ekonomik kriz, 2020 Beyrut limanı patlaması ve son savaş nedeniyle yüz binlerce Lübnanlı ülkeyi terk etti.
Bu arada Helou, savaşın özellikle evleri veya köyleri yıkılanlar üzerindeki etkisinin seçmenleri etkilemiş olabileceğini, bunun da ağır yıkıma uğrayan Baalbeck ve Hermel'deki seçmen sayısındaki düşüşü kısmen açıklayabileceğini söyledi. Ancak bu durumun sonuçları büyük ölçüde etkilemediğini de sözlerine ekledi.
Öte yandan, yakınları savaşta öldürülen eski Hizbullah destekçileri var ve onlar için örgüte oy vermek varoluşsal bir mesele çünkü değişen siyasi düzenlemeler onları gelecekte sessiz yığınlar haline getirebilir.
Hizbullah ve müttefikleri yıllarca Lübnan'ın yönetici elitine hükmetti. Ancak ABD destekli Cumhurbaşkanı Joseph Avn'un seçilmesi ve sırasıyla Ocak ve Şubat aylarında yeni kabinenin kurulması, partinin ülkedeki etkisini önemli ölçüde azalttı.
Hizbullah'ın motivasyonları
Güney Lübnan'daki seçimlerden iki gün sonra Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım, “Hizbullah ve Emel'in ülkenin bileşenleri arasında sosyal bir emniyet supabı ve ulusal dengenin temel direği olduklarını kanıtladıklarını” vurguladı.
Hacı Ali verdiği demeçte Hizbullah'ın seçimler aracılığıyla insanları hala harekete geçirebilecekleri mesajını vermek istediğini söyledi.
Hacı Ali, “Hizbullah adına bir dereceye kadar, temelde halkı harekete geçirebilecek kadar yetenekli oldukları ve şu anda çok popüler oldukları mesajını vermek için yoğun çabalar sarf edildi” dedi.
Öte yandan Helou, Hizbullah ve Emel'in Şii toplumu içindeki olası bir çatışmanın üstesinden gelme ihtiyacıyla hareket ettiklerine inanıyor ve birçok köyün belediye seçimlerinde partizanlıkla değil, genellikle yerel aile meseleleriyle bölündüğünü göz önünde bulunduruyor.
Helou, aslında bu iki grup için “yerel dinamiklerin ulusal ya da partizan dinamiklerle çarpıştığı bir mesele” olduğunu da sözlerine ekledi.
Silahlar üzerine diyalog
Hacı Ali'ye göre Hizbullah, grubun hala popüler olduğunu göstererek Cumhurbaşkanı Joseph Avn ile grup arasında partinin silahları konusunda bir diyalog kurulmasını daha acil hale getiriyor.
Lübnanlı yetkililer şimdiye kadar Hizbullah'ı silahsızlandırmak için güç kullanmaktan kaçındı zira böyle bir şey iç çatışma riskini artırabilir.
Avn geçen ay yaptığı açıklamada Hizbullah'ın silahları konusunun sakin ve sorumlu bir diyalogla ele alınması gerektiğini belirterek, doğru koşullar oluştuğunda devletin silah tekelini uygulayacağını söyledi.
Hacı Ali'ye göre, Hizbullah'ın popülaritesinin hala sağlam olduğunu göstermek, diyalog için baskı yapmaya yardımcı oluyor, “aksi takdirde bir iç savaş ya da ciddi bir çekişme ihtimaller arasında”.
