'Yükselen Aslan' ve Suriye... İran Milis Etkisinin Kalıntılarıyla Yüzleşmek

Suriye hükümeti, 13 Haziran Cuma günü şafak vaktinden beri Orta Doğu'da yaşanan büyük gerilimin arenası olmasını önlemek için iç çabalar sarf ediyor. Bu, İsrail'in Yükselen Aslan Harekatı kapsamında İran'a büyük bir saldırı başlatmasının ardından geldi. Bu saldırı, önde gelen İranlı askeri komutanların yanı sıra İran nükleer projesiyle bağlantılı bir dizi İranlı bilim insanının ölümü ve İran nükleer varlıklarının imhasıyla sonuçlandı.

İran, son yıllarda çıkarlarına yönelik herhangi bir saldırıya yanıt olarak Suriye ve Irak'taki vekil güçlerini kullanarak Amerikan varlıklarını hedef aldı. Suriye ve Irak'taki Amerikan üslerine onlarca saldırı düzenlendi, ayrıca güney Suriye'den İsrail tarafına yönelik saldırılar düzenlendi. Bu saldırıların İran'ın bölgedeki hem Amerikan hem de İsrail taraflarıyla çatışmayı yönetme politikasına uygun olduğu açıktır.

Suriye İslami Direniş Cephesi (Uli el-Ba's) yaptığı açıklamada, "Şam, Bağdat, Beyrut ve bugün Tahran'da liderleri katleden düşman, aynı zamanda tüm milletin halklarına karşı yumuşak ve sert bir savaş yürüten düşmandır" dedi. "Ona birlik, cephenin tırmanması ve saldırıların yoğunlaştırılmasıyla karşı koymanın ortak görevimiz olduğunu" ekledi. "Ülkedeki tüm özgür insanları, fraksiyonlar ve gruplar, medya profesyonelleri ve aydınlar, akademisyenler ve mücahitler" "terazinin kefelerini değiştirecek bir duruma direnmeye" çağırdı.

Suriye İslami Direniş Cephesi bu ayın başlarında güney Suriye'den başlatılan İsrail tarafını hedef alan saldırının sorumluluğunu üstlendi. İsrail'in Tahran'a saldırısından bir gün önce, 12 Haziran Perşembe günü, saldırıların devam edeceği ve fırlatılan füzelerin "bir uyarı zili ve ön bir meydan okuma" olduğu ve düşmanın, kendisine zarar verecek ve geri çekilecek şeyi sahada göreceği tehdidinde bulunuldu. Cephe, "İntikam geliyor ve meşru direniş, gasp edilen topraklarımızın son zerresine kadar eylemlerine devam edecek" ifadelerini kullandı.

Ne "Suriye İslami Direniş Cephesi" ne de başka bir grup Suriye topraklarından gerilimi tırmandırıcı adımlar atarken, hükümet sakinliği korumak ve İran ile İsrail arasındaki çapraz ateşi önlemek için güvenlik önlemleri ve askeri tedbirler uyguladı.

Suriye semaları şu anda İsrail-İran çatışmasının bazı yönlerini deneyimleyen tek alan. Uçak yakıt tankları Suriye'nin birçok bölgesinde düştü ve İsrail tarafının ele geçirdiği füzelerin kalıntıları Suriye topraklarına düştü. Acil Durum ve Afet Yönetimi Bakanı Raed al-Saleh SANA'ya şunları söyledi: "Bölgedeki askeri tırmanış ışığında, vatandaşları kendi güvenlikleri için neler olup bittiğini izlemek üzere toplanmamaya veya çatılara çıkmamaya çağırıyoruz." Suriyeli vatandaşları "olaylar sonucu düşebilecek herhangi bir yabancı nesneye veya enkaza yaklaşmamaları konusunda uyardı. Bunlara dokunmamalarını ve bunların işlenmesini mühendislik ekiplerine veya savaş kalıntıları temizleme ekiplerine bırakmalarını vurguluyoruz. Ayrıca vatandaşları herhangi bir kalıntıyı veya savaş kalıntısını derhal bildirmeye çağırıyoruz."

Önleyici Tedbirler

Al-Majalla'nın(El Mecelle dergisi) aktardığı bilgilere göre, Suriye hükümeti Perşembe ve Cuma günü güney Suriye'ye takviye kuvvetler gönderdi ve Suriye-Irak ve Suriye-Lübnan sınırlarını yüksek alarma geçirdi. Bu, özellikle hükümetin istikrarı sağlama ve silahları kontrol etme çabalarında karşılaştığı güvenlik zorlukları ışığında, Suriye topraklarını devam eden çatışmanın arenasına dönüştürebilecek kaçakçılık girişimlerini önlemek içindir.

Suriye hükümeti, güney Suriye'deki faaliyetlerini artırarak, bölgeden herhangi bir güvenlik boşluğu yaratma veya saldırı gerçekleştirme girişimine karşı operasyonlarını yoğunlaştırdı. Suriye İçişleri Bakanlığı, Perşembe günü, "bir yasadışı grubun bölgede kontrol noktası kurduğuna dair bir güvenlik raporuna yanıt veren bir güvenlik devriyesine düzenlenen silahlı pusu" sonrasında "batı Deraa kırsalındaki Masaken Jaleen bölgesine güvenlik takviyesi" gönderdiğini duyurdu. Bilgilere göre, İç Güvenlik Müdürlüğü Cuma günü güney Suriye'de bir silah deposuna el koydu.

İran'ın Suriye'deki siyasi ve milis etkisi Esad rejiminin düşmesiyle sona ermesine rağmen, bireyler ve hücreler de dahil olmak üzere etkisinin bazı kalıntıları hala varlığını sürdürüyor. Bu hücreler silah ve uyuşturucu kaçakçılığı yapmaya veya güvenlik kaosu yaratmaya çalışıyor. Suriye hükümeti bu hücrelerle mücadeleye devam ediyor ve son günlerde Deyrezzor'da ve Irak ve Lübnan ile sınır bölgelerinde birkaç operasyon gerçekleştirerek Suriye'deki İran projesine hizmet etmeye devam eden kişileri tutukladı.

Yerel kaynaklar Al-Majalla'ya iki hava saldırısının Suriye-Irak sınırına yakın bölgeleri hedef aldığını söyledi. Koalisyon uçakları ayrıca Suriye-Irak sınır bölgesinde birden fazla devriye gerçekleştirdi. Bunun Irak tarafından Suriye'ye herhangi bir sızma veya kaçakçılığı önlemesi muhtemel. Ayrıca, Suriye ordusuna ait bir kuvvetin Cuma gecesi Suriye-Irak sınırında milisler tarafından saldırıya uğraması da dikkat çekiciydi. Milisler ateşin kaynağına karşılık verdi. Bilgilere göre, saldırı sonucunda bir Suriye ordusu askeri yaralandı.

Suriye hükümetinin durumu kontrol altına almak ve hükümet için bir güvenlik açığı olmaya devam eden sınır kontrolünü sağlamak amacıyla Suriye-Irak sınırına yeni takviyeler göndermesi bekleniyor. Son birkaç yıldır İran milisleri, Suriye hükümetinin sökmeye çalıştığı ve Suriye-Irak sınırının her iki tarafını birbirine bağlayan çok sayıda ve karmaşık tünel ağı kazdı. Bu tüneller silah, personel ve uyuşturucu kaçakçılığı için kullanıldı.

Potansiyel Güvenlik Boşluğu ve Etkileri

İran-İsrail çatışmasının uzun süre devam etmesi ve İran tarafının doğrudan bir savaştan vekalet savaşına dönüşmesi, zaten istikrarsız ve değişken olan Suriye durumunu daha da karmaşık hale getirecek. Suriye hükümetini sınırı kontrol etme ve nüfuz ve çatışmanın Suriye'ye yayılmasını önleme yeteneklerinin önemli bir bölümünü tüketmeye zorlayacak. Bu, Suriye içindeki güçler, özellikle de IŞİD tarafından istismar edilebilecek güvenlik açıkları yaratabilir.

Suriye devleti, IŞİD'in Suriye'deki operasyonel stratejisini değiştirdiğinin ve Suriye hükümetinin askeri ve insan varlıklarının örgüt için bir hedef olduğunun farkında. Örgüt, geçen ayın sonlarında sosyal medya hesaplarını kullanarak Talul al-Safa bölgesinde bir Suriye askeri gücünü hedef alan Suriye hükümetine karşı bir operasyonun sorumluluğunu üstlendi. Suriye İçişleri Bakanı Enes Hattab, bu ayın başlarında Suriye'nin Al-Ikhbariya gazetesine verdiği röportajda, IŞİD'in "sadece zarar veren saçma eylemlerden stratejik hedefleri olan kasıtlı eylemlere" geçtiğini söyledi.

IŞİD'in, Suriye hükümetinin İran-İsrail çatışmasının sonuçlarıyla yüzleşmek ve bunun Suriye topraklarına yayılmasını önlemek için kaynaklarını kullanma eğiliminin neden olabileceği herhangi bir güvenlik boşluğunu kullanması olasıdır. Bu, örgütün yeteneklerini Suriye topraklarına dağıtmak ve kendini silahlandırma çabalarını güçlendirmek için güvenlik boşluğundan yararlandığı ve devletin kontrolü dışında olan ve parayla elde edilebilen büyük miktardaki silahı kullandığı için özellikle doğrudur.

IŞİD, Suriye'deki olası bir güvenlik boşluğundan faydalanabilecek tek grup değil. Diğer gruplar da devlete karşı koyma fırsatı bekleyerek silah stoklamaya devam ediyor. Bu gruplar arasında rejimin kalıntıları ve kaçakçılık ve uyuşturucu üretimiyle uğraşan gruplar yer alıyor. Bu iki grup, devletin sınırlı yetenekleri ve lojistik kaynakları göz önüne alındığında, Suriye devletinin güvenlik ve askeri kaynaklarını zaten tüketiyor. Bu durum, özellikle İsrail'in rejimin düşmesinin ardından Suriye'nin askeri altyapısını tahrip etmesinden ve rejimin düşmesinden önce askeri birliklerden ve rejim silah depolarından büyük çaplı silah hırsızlığından sonra geçerlidir.

*Suriyeli araştırmacı, gazeteci Sobhi Frangieh-Al Majalla