Parası ödenen F-35’ler Türkiye’ye teslim edilmezken, F-35 parçası üreten Türk şirketlerden alımlar da durduruldu. Siyasi gerekçelerle kullanılamayan bu iki sistem de Türkiye’ye yaklaşık 3.75 milyar dolara mal oldu.
Türkiye’nin, Rusya’dan aldığı ve ABD’yle kriz konusu olan S-400 Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi’nin ne zaman aktif hale getirileceğine ilişkin “bilinmezlik” devam ediyor. Mürted Hava Üssü’nde bulunan iki adet S-400 hava savunma sisteminin teslimatı, geçen yıl 12 Temmuz’da başlamış, 15 Eylül’de tamamlanmıştı.
Türk yetkililer, sistemlerin 2019 yılı içinde operasyonel hale getirileceğinin belirtirken daha sonra bu tarih Nisan 2020 olarak açıklanmıştı. Ancak, nisan ayında da salgın gerekçe gösterilerek, S-400’lerinin operasyonel hale getirilmesi ertelendi.
TBMM’de, “S-400’lerin dünyanın en pahalı hurdasına dönüştüğü” tartışmaları yapılmıştı. S-400’lerin Türkiye’ye teslimatının başlamasının hemen ardından, Beyaz Saray, 31 Temmuz 2019’da, Türkiye’nin F-35 programından resmen çıkarıldığını ve bu kapsamda Türk şirketlerden alımın da durdurulacağını açıkladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “F-35 projesi için 1.25 milyar dolar ödeme yaptık. Eğer bu tarz yanlış bir hamle yaparlarsa uluslararası tahkim mahkemesine gideriz ve bugüne kadar yaptığımız harcamalarının geri ödemelerini isteriz” demişti.
Ancak ABD, Türkiye’nin parasını ödediği ve mülkiyetine geçen 8 adet F-35A savaş uçağına el koyarak 21 Temmuz 2020’de, Amerikan Hava Kuvvetleri’ne devretti. Böylece, Türkiye, 2.5 milyar dolarlık S-400 yatırımını siyasi gerekçelerle aktif hale getiremezken, 1.25 milyar dolar ödediği F-35 programında da uzaklaştırılmış oldu.
Türkiye’ye, şimdi, sözleşme kapsamında, “mülkiyetindeki uçakları devrinden” dolayı, ABD’den ödeme yapılması bekleniyor.
"Çok Pahalı Bir Sistem"
Emekli Hava Pilot Kurmay Albay Osman Başıbüyük, S-400 ve F-35 belirsizliğine ilişkin Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulundu.
Başıbüyük, “F-35, bizim için işe yaramaz bir uçak. Çünkü inanılmaz teknolojik. Basitçe anlatırsak, bilgisayarın şifresini bilmiyorsan, açamazsın. O uçağı da ABD’nin istemediği bir operasyonda kullanma ihtimalin yok” dedi.
F-35’lerin çok pahalı bir sistemi olduğuna dikkat çeken Başıbüyük, “Eğer, F-35’lere yüzümüzü geri dönersek, daha ödeyeceğimiz çok para var. Türkiye, F-35 sistemine girdikten sonra, Türkiye’nin milli savunma sanayisi çöker, aktaracak parası kalmaz” uyarısında bulundu.
"S-400'ler Kopyalanmalı"
S-400’lerin Türkiye için bir harekât ihtiyacı olduğuna dikkat çeken Başıbüyük, “Biz, S-400’ü almakta mecbur kaldık. S-400’ün özelliği, F-35’i görmesi. Siz şimdi, S-400’ü alıp, F-35’i de alırsanız, ikisini karşılıklı uçurduğunuzda sistemlerin karşılıklı eksikleri ortaya çıkar. F-35’in eğer S-400’ü görme özelliği yoksa, uçak bir işe yaramaz. Dünyanın en pahalı silah sistemi çöker” dedi.
S-400’lerin, Mürted’de değil, harekât konumlanış yerlerinde olması gerektiğini belirten Başıbüyük, şunları kaydetti: “S-400’lerin şu an çalışıyor olması gerekirdi. Ama biz harbe hazırlığını deklare etmiyoruz. Rusya’yla sürekli kötü ilişki kurarsan, Rusya lojistik desteği çekerse 3-5 sene sonra bu sistem elden çıkar. Yapılması gereken, S-400 üzerinde çalışıp kopyalamaya çalışmaktır. İran, Rusya’dan S-300’ü aldı, üzerinde çalıştı ve kopyasını yaptı. Bizde de bir üst modeli var. Kopyasını yapabiliyor muyuz, deneyelim. Madem parayı verdik, 2.5 milyar dolar çöpe gitmesin.”
