Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Irak’a ilişkin gelişmeleri değerlendirmek üzere Salı günü New York’ta toplandı.
BM’nin Irak Yardım Misyonu (UNAMI) kapsamında gerçekleşen oturumda, hem Kürdistan Bölgesi’nde hükümetin hâlâ kurulamamış olması hem de Bağdat-Erbil hattındaki çözümsüz sorunlar gündeme geldi.
Konsey üyeleri, Kürdistan Bölgesi’nde Ekim 2024’te yapılan parlamento seçimlerinin ardından hâlâ yeni hükümetin kurulamamış olmasına dikkat çekerek tüm taraflara “partisel çıkarlardan uzaklaşıp halkın çıkarına odaklanma” çağrısı yaptı. BM yetkilileri ve üye ülkeler ayrıca, Kürdistan Bölgesi ile Irak merkezi hükümeti arasında süregelen bütçe, petrol ve göçmen meselelerinin anayasal çerçevede ve diyalog yoluyla çözülmesi gerektiği konusunda ortak görüş belirtti.
BM Irak Özel Temsilcisi Al Hassan: Hükümetin kurulması krizlerin anahtarı olabilir
BM’nin Irak Özel Temsilcisi Mohamed Al Hassan, oturumda yaptığı konuşmada, “Kürdistan Bölgesi’nde yapılan seçimlerin üzerinden altı ay geçmesine rağmen hâlâ yeni hükümet kurulmadı. Bu durum, uzun süredir devam eden sorunların çözümünde anahtar rol oynayabilir. Tüm taraflar ortak hedeflere yönelmelidir. Kürdistan Bölgesi’nin işlevsel bir hükümet kurabileceğine inanıyorum,” dedi.
Çin ve Rusya’dan Diyalog ve Güvenlik Vurgusu
Çin’in BM Daimî Temsilci Yardımcısı Zhen Shuang, Irak merkezi hükümeti ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasındaki sorunların çözümüne yönelik diyalogu desteklediklerini belirtti. Çinli diplomat, “Kürt ve Irak hükümetleri arasında süregelen anlaşmazlıkların çözümü için diyalogdan yanayız. Irak hâlâ terör tehdidiyle karşı karşıyadır, uluslararası toplum Irak’a bu alanda destek olmalı,” dedi.
Shuang ayrıca, Çin’in Suriye’deki Hol Kampı’ndan geri getirilen Iraklı vatandaşlara yönelik süreci memnuniyetle karşıladığını belirtti. Irak hükümetinin yerinden edilmiş kişilere yönelik çabalarının sürmesini desteklediklerini ifade etti.
Rusya’nın BM Daimî Temsilcisi Vassily Nebenzia da oturumda, “Bağdat ile Kürdistan Bölgesi arasında yapıcı diyalogun gelişmesini önemsiyoruz. Özellikle Kürdistan Bölgesi’nden petrol üretiminin ve ihracatının yeniden başlaması, ülkenin ekonomik ve sosyal gelişimi açısından önemlidir,” dedi.
2023 yılında, Irak Federal Hükümeti’nin Paris’te açtığı dava sonucu Kürdistan Bölgesi’nin boru hattı üzerinden gerçekleştirdiği petrol ihracatı durdurulmuştu. Rusya temsilcisi, petrol akışının yeniden başlamasının yalnızca bölgeyi değil tüm Irak’ı ekonomik olarak rahatlatacağını vurguladı.
İngiltere, Fransa ve diğer ülkelerden açık destek
İngiltere Temsilcisi Caroline Quinn, “Kürdistan Bölgesi’nde yeni hükümetin kurulması barış ve istikrar için gereklidir. Federal seçimlerden önce bu sürecin tamamlanması, siyasi ortamı güçlendirecektir,” diyerek bölgesel liderlere hızlı ve uzlaşmacı adımlar atma çağrısı yaptı.
Fransa’nın BM Temsilci Yardımcısı Jay Dharmadhikari ise, Bağdat-Erbil ilişkilerini yakından izlediklerini belirterek, “Ekonomik kalkınma ve güvenlik açısından yapıcı diyalog çok önemli. Fransa, bu diyalog sürecini desteklemeyi sürdürecektir,” dedi.
Güney Kore, Yunanistan ve diğer bazı ülkeler de Kürdistan Bölgesi’nde hükümetin kurulmasının yalnızca bölge için değil, tüm Irak için hayati önem taşıdığını belirtti.
Irak Temsilcisi Al-Fatlawi: Anayasaya Bağlılık Şart
Irak’ın BM Daimî Temsilcisi Abbas Kadhom Obaid Al-Fatlawi, konuşmasında “Siyasi sorunların anayasal çerçevede ve barışçıl yöntemlerle çözülmesi, Irak’ın demokratik istikrarı için gereklidir. Kürdistan Bölgesi ile merkezi hükümet arasındaki ilişkilerin de bu anlayışla sürdürülmesi önemlidir,” dedi. Al-Fatlawi, Bağdat ve Erbil’in mevcut sorunları müzakere yoluyla çözme iradesini memnuniyetle karşıladıklarını vurguladı.
Güney Kore Temsilcisi: PKK’nin silah bırakma kararı gibi olumlu gelişmeleri memnuniyetle karşılıyoruz
Güney Kore’nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Jangouk Hwang, Irak’ın güvenlik ve siyasi alanlarda önemli ilerlemeler kaydettiğini belirtti. Hwang, Bağdat ile Erbil arasındaki ekonomik ve güvenlik meselelerine dair diyaloğun devam etmesinin önemine vurgu yaptı.
Oturumda söz alan Güney Kore Temsilcisi Hwang, “Bağdat ile Erbil arasında karmaşık güvenlik ve ekonomik konulara dair diyaloğun kesintisiz sürmesi gerektiğinin altını çiziyoruz. Aynı zamanda, başarılı bir seçim sürecinin ardından Kürdistan Bölgesi’nde yeni hükümetin bir an önce kurulması büyük önem taşıyor” dedi.
Diplomat, “Irak’ın güvenlik ve siyasi alanlardaki sürekli ilerlemesini memnuniyetle karşılıyoruz,” diyerek şu ifadeleri kullandı:
“Irak’ın, Kasım ayında yapılacak özgür, adil ve şeffaf bir seçim için yürüttüğü hazırlık çabalarını destekliyoruz.”
Irak’ta parlamento seçimlerinin 11 Kasım 2025 tarihinde yapılması kararlaştırılmış durumda. BM Irak Yardım Misyonu (UNAMI) da seçim sürecinde Irak’a destek vermeye devam edecek.
Güney Kore Temsilcisi Hwang, BM’nin bu süreçte UNAMI ile koordinasyonunun artırılmasının önemine dikkat çekti ve ekledi: “Özellikle bölgede IŞİD saldırılarının azalması ve PKK’nin silah bırakma kararı gibi olumlu gelişmeleri memnuniyetle karşılıyoruz.”
Seçim süreci de gündemdeydi
BM Güvenlik Konseyi’nde yalnızca Kürdistan Bölgesi’ndeki hükümet boşluğu ve ekonomik anlaşmazlıklar değil, Irak genelindeki federal seçim süreci de gündeme geldi. Konsey, Irak’ta özgür ve adil bir seçim ortamının sağlanması için uluslararası desteğin süreceğini açıkladı.
Rusya temsilcisi Nebenzia da bu bağlamda, 11 Kasım 2025’te yapılması planlanan Irak parlamento seçimlerinin başarıyla gerçekleşmesinin siyasi istikrar açısından kritik bir rol oynayacağını ifade etti. Nebenzia ayrıca, 2024 yılı Ekim ayında Kürdistan Bölgesi’nde yapılan seçimlerin başarılı geçtiğini ve bu sürecin tüm Irak için bir örnek teşkil ettiğini belirtti.
BM Güvenlik Konseyi, Irak’taki tüm taraflara diyalog, uzlaşı ve anayasal çerçevede çözüm çağrısı yaptı. Konsey üyeleri, Kürdistan Bölgesi’nde hükümetin bir an önce kurulması gerektiği konusunda ortak görüş bildirirken, Bağdat-Erbil arasındaki petrol ve bütçe gibi temel sorunların çözümünün de bölge barışı ve Irak’ın istikrarı için zorunlu olduğunu vurguladı.
BM Güvenlik Konseyi’nin Irak’a ilişkin düzenlediği özel oturum, 10 Haziran 2025 Salı günü New York’ta gerçekleştirildi.(Rudaw)
