Kürdistan’da Baas rejimi tarafından Kürt halkına uygulanan katliamlar “Enfal” olarak adlandırılıyor. Her yıl 14 Nisan günü “Enfal Harekâtı” (Arapça’da ‘savaş ganimetleri’) kurbanları anılıyor.
Kürdistan tarihindeki en büyük jenosid harekatı olarak kayıtlara geçen Enfal 8 aşamada gerçekleştirildi. 12 Mart 1986’da başlayıp, 7 Haziran 1989’da sona eren Enfal döneminde 182 bin Kürt kaçırılarak katledildi, 4500 köy ve 30 ilçe yerlebir edildi.
Operasyon ismini Kur'an'daki Enfal Suresinden almaktadır. Enfal’in Arapça anlamı “Savaş Ganimetleri” dir. 12 Mart 1986’da başlayıp, 7 Haziran 1989’da sona eren 8 aşamalı Enfal operasyonlarında 182 bin Kürt tutuklanarak Irak çöllerine götürüldü, buralarda kazılan çukurlara canlı olarak gömüldü.
Yine 4500 köy ve 30 ilçe yerlebir edildi, 1800 okul, 300 hastane, 3000 cami ve 27 kilise yıkıldı.
Operasyon özellikle 1988 yılında doruğa ulaştı. Enfal Operasyonu kara harekatları, havadan bombalamalar, yerleşkelerin sistematik bir şekilde yıkılması, toplu zorunlu göçler, idam mangaları ve kimyasal silah kullanımı dahil her türlü insanlık dışı uygulama ile hayata geçirildi.
Güney Kürdistan’da en az 1 milyon insanın göçetmesine neden olan Enfal operasyonları döneminde, 16 Mart 1988’de Halepçe ve çevresine yönelik yeni bir saldırı başlatıldı. Kimyasal silahlarla saldırılan kentte en az 5 bin kişi hayatını kaybetti.
Soykırımdan canlı kurtulanlar ise normalden çok daha yüksek oranlarda sağlık sorunu yaşadı ve hala da yaşıyor.
Baas rejimi tüm gücünü kullandı
Dönemin Baas rejimi, Enfal operasyonunda sadece askeri güç kullanmadı. Irak’taki sivil kuruluşlar da bu operasyonlara katılıp, görev yaptılar. Enfal operasyonlarında görev yapan sivil ve askeri kuruluşların başlıcaları şunlar:
Devrim Komuta Konseyi, Arap Baas Sosyalist Partisi, Irak Ordusu, Özel Kuvvet, Kimyasal Silah Birliği, Cumhuriyet Muhafızları, İstihbarat Başkanlığı, Asayiş Kuvvetleri, Sivil Milis Güçleri ve bakanlıklarla birlikte bankalar, diğer devlet kuruluşları.
Enfal operasyonları 8 aşamada gerçekleşti
12 Mart 1986’da başlayıp, 7 Haziran 1989’da sona eren 8 aşamalı Enfal operasyonlarında ilk aşamada Süleymaniye’deki Dola Cafeti (Caf Vadisi) hedef alınmıştır. Kimyasal silahlarla 5 binden fazla kişinin ölmesine ve onbinlerce kişinin yaralanmasına neden olan Halepçe Katliamı da birinci aşamanın bir parçasıdır.
Operasyonun ikinci aşamasında Süleymaniye’ye bağlı Karadağ bölgesi hedef alındı. 22 Martta başlayan ikinci aşama 1 nisan 1988 tarihine kadar sürdü.
En fazla insan ve maddi kayba yolaçan 3’üncü aşamada Süleymaniye’nin Germiyan bölgesi hedef alındı. 7-20 Nisan 1988 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu operasyonda binlerce kişi katledildi.
3-7 Mayıs 1988 tarihleri arasında gerçekleştirilen 4’üncü aşamada, Erbil’in Koye (Köysancak) ve Süleymaniye’nin Çemçemal bölgeleri, Şivan, Taktak ve Akçeler ilçeleri hedef alındı.
Operasyonlarının 5,6 ve 7’inci aşamaları 15 Mayıs 1988’de başladı ve 6 Ağustos’a kadar sürdü. Operasyonun hedefi Rewandız ve Şaklava ilçeleri oldu.
Operasayonların 8’inci ve son aşaması ise Duhok’u da kapsayan Behdinan bölgesinde gerçekleştirildi. 25 Ağustan’tan 6 Eylül tarihine kadar süren operesyonlarda Duhok, Zaho, Amadiye ile sınırdaki yerleşim yerleri yıkımın hedefi oldu. Ancak Güney Kürdistan Bölgesi genelinde 7 Haziran 1989’a kadar da devam etti.
Komutasını ‘Kimyasal Ali’ yaptı
Saddam Hüseyin rejimi tarafından yürütülen operasyonların liderliğini Ali Hasan el-Mecid yaptı. Operasyonun baş ismi el-Mecid buradan hareketle Halepçe Katliamından sonra "Kimyasal Ali" olarak anılmaya başlandı.
Devrim Komuta Konseyi’nin 29 Mart 1987 tarihinde aldığı bir kararla Kürdistan’daki Ordular Komutanlığı’na atanan Ali el-Mecid, operasyonlarda hedef alınan bölgeleri “Yasak Bölge” ilan etti ve bu bölgelere giren herkesi vurma emri verdi.
Kimyasal Ali rejim yıkıldıktan sonra tutuklanarak idam edildi.
Amaçları
Enfal operasyonlarının gerçekleştirildiği tüm bölgeler özellikle seçildi. Bu bölgeler Kürdistan’da yürütülen özgürlük mücadelesinin stretejik bölgeleriydi. Baas rejimi bu soykırımla Güney Kürdistan devrimini ortadan kaldırmak ve bir daha başkaldıramaz hale getirmeyi umuyordu.
Operasyon döneminde Kürt halkı zengin petrol yataklarının bulunduğu bölgelerden uzaklaştırıp yerine Irak’ın diğer bölgelerinden getirilen Arap aileleri yerleştirildi. Böylece bu bölgelerin demografisi değiştirildi.
Operasyonlarda 4 bin 500 köy ve 30 ilçe yıkıldı, halk göçertildi. Halkın malına “ganimet” olarak elkonuldu. Meyva ağaçları kesildi, bağ ve bahçeler ateşe verildi.
Baas rejimi tüm bu vahşet operasyonlarıyla Kürdistan’da Kürt tarih ve kültürü yok etmeyi hedefledi.
