İran’da Kürt parlamenter Osman Ahmedi’nin kurulması öngörülen 10 yeni eyalet arasında “Kuzey Kürdistan” eyaletinin de yer alması talebi, geniş bir tartışma konusu oldu. Bazı Azeri toplumu temsilcileri, milliyetçi reflekslere sarılırken, tartışma sosyal medyada da geniş yer buldu.
İran Parlamentosu’nun Kürt üyesi Osman Ahmedi, 5 Ocak günü parlamento oturumunda yaptığı konuşmada “Kuzey Kürdistan” eyaletinin kurulmasını ve başkentinin de Mahabad olmasını istedi. Ahmedi’nin önerdiği Kuzey Kürdistan eyaletinin sınırları Güney Kürdistan’la birleşiyor.
Ahmedi, İSNA haber ajansının yer alan konuşmasında, Kuzey Kürdistan’ın hükümetin öngördüğü yeni eyaletler arasında yer almasını talep etti.
İran İçişleri Bakanı Abdulreza Rahman Fazlı, geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamalarda hükümetin 10 yeni eyalet kurmayı öngördüğünü ancak bu konuda nihai bir kararın henüz alınmadığını söyledi. İran’da mevcut durumda 31 eyalet bulunuyor. Bunların 4’ü 2004 yılından bu yana kuruldu.
Ahmedi önerisinde, hükümet tarafından Kasım ayında kabul edilen ve tüm dini ve etnik azınlıklara “eşitlik” vaat eden, yeni “Haklar Kanunu”nu hatırlatarak, “Kürtlerin kendilerini artık ikinci sınıf vatandaş olarak hissetmemeleri için bu metnin gerçek anlamda uygulamaya konulmasını umut ediyoruz” dedi.
İran’daki eyaletler arasında yer alan “Kürdistan eyaleti”, Doğu Kürdistan’ın sadece küçük bir parçasını oluşturuyor. Başkenti Sine olan bu eyaletin yüzölçümü 28.817km2 olarak ölçülüyor. Resmi ifadelerle, batısında Irak, kuzeyinde Batı Azerbaycan eyaleti, kuzey doğusunda Zencan eyaleti ve güneyinde Kırmaşan eyaleti bulunuyor. Sine’nin dışında diğer temel şehirleri şöyle: Meriwan, Bane, Saqız, Qurve, Bicar, Kamyaran ve Diwandere.
Ahmedi’nin kurulmasını istediği Kuzey Kürdistan eyaleti, adına “Batı Azerbaycan” denilen Kürdistan topraklarını içeriyor. Resmiyette Kürt kenti Urmiye, Batı Azerbaycan eyaletinde yer alıyor. Ahmedi’nin “Kuzey Kürdistan” eyaleti önerisi, bazı Azeri temsilcilerin milliyetçi ve hatta ırkçı tepkilerine yol açtı.
Urmiye milletvekili Nadir Gazipur, Ahmedi’nin önerini “propaganda” olarak niteledi ve “Hiçbir şekilde Batı Azerbaycan’ın işgal edilmesine izin vermeyeceğiz” şeklinde tanıdık bir Türk milliyetçisi refleksle yanıt verdi.
Ocak ayından bu yana büyüyen “Kuzey Kürdistan eyaleti” tartışmaları sosyal ağda geniş bir yankı buldu. Facebook üzerinde “Batı Azerbaycan’ın adını değiştirin” başlıklı bir sayfa yoğun destek buldu. Azeri milliyetçileri ise ırkçı bir refleksle “Kürtleri Azerbaycan’dan kovun” başlıklı bir sayfa açtı. Bazı Kürt yorumcular, İran’a ilk Türk göçünün Selçukilere dayandığını, oysa Kürtlerin binlerce yıldır bu topraklarda yaşadığını belirtti.
Bu tartışmalar Azerbaycan Cumhuriyeti ile İran arasındaki ilişkilerin de gergin olduğu bir döneme denk geldi. İran, 19. Yüzyılda Rus İmparatorluğu sırasında Azerbaycan dahil Kafkasya’da egemenliği altındaki büyük bir parçayı terk etmek zorunda kalmıştı. Aylar önce bazı İranlı vekiller, o dönemde yapılan bir çok anlaşmanı iptal edilmesi gerektiğini söyledi. Hatta bazı vekiller, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin İran’a bağlanmak isteyip istemediğine ilişkin Azerbaycan’da referanduma gidilmesi önerisinde bulundu. Bu öneriler, Bakü’de misillemeyle karşılık buldu. Azeri milletvekilleri, ülkenin isminin Kuzey Azerbaycan Cumhuriyeti olarak değiştirilmesi için soru önergesi verdi. Azeri milliyetçileri, İran’ın Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerini “Güney Azerbaycan” olarak tanımlayarak İran’dan koparılması yönünde fikirler öne sürüyorlar.
