2017\'de Irak\'ın Kürdistan Bölgesi\'ndeki bir şehir olan Zaho\'da bir arkadaşımla bayramı kutlamak için davet edilme şansına sahip oldum. Irak\'ı Kürdistan\'ın dışında sık sık bozan şiddetten uzak, turistleri serinlemek için çeken birçok şelale ve mağaradan bazılarını gördüm. Ne yazık ki, o kutsal alan şimdi kuzeyden gelen bir baraj tarafından yok ediliyor.
20 Temmuz\'da Türkiye, Zaho\'da bir turizm bölgesini bombalayarak 9 sivili öldürdü ve 23 sivili daha yaraladı. Türk yetkililer herhangi bir sorumluluk kabul etmese de , birçok kaynak Türk\'ün suçlu olduğu konusunda hemfikir . Saldırılar ilk saldırıdan sonra bile devam etti . Bu saldırı , geçen yıl bölgedeki Türk operasyonları sırasında düzinelerce sivilin öldürüldüğü bir kalıba uyuyor .
Türkiye\'nin Kürt militan grup, Kürt İşçi Partisi (PKK) ile onlarca yıldır sürdürdüğü mücadele sırasında, çatışmalar sık sık komşu ülkelere de sıçradı. Belki de Türkiye\'nin askeri operasyonlarından en çok etkilenenlerden biri Irak Kürdistan Bölgesi\'dir. Kürdistan Bölgesi, PKK\'ya bağlı olmamasına ve anayasal olarak Irak\'ın bir parçası olmasına rağmen, çoğu zaman bu saldırının son kanlı tezahürü olduğu Türkiye-PKK savaşının ortasında kalmıştır.
Sorun ne?
Bu dağlık bölgede özellikle Körfez Savaşı\'ndan sonra belirginleşen tarihi güç boşluğu, PKK\'nın Kürdistan Bölgesinde çok sayıda kamp kurmasını ve buradan Türkiye\'ye saldırılar başlatmasını sağladı. Türkiye bunu 1980\'lerden bu yana bir düzineden fazla sınır ötesi operasyonu haklı çıkarmak için kullandı. Irak Savunma Bakanlığı\'ndan yapılan son açıklamaya göre, Türk ordusu Irak topraklarının 105 kilometre derinliğine nüfuz etti ve başta Kürdistan Bölgesi olmak üzere Irak\'ta kırkın üzerinde üs kurdu .
WKI\'nin yakın tarihli raporuna göre, Türkiye\'nin Irak\'ın Kürdistan Bölgesi\'ne yönelik saldırıları 110 sivilin ölümü ve 186\'sının yaralanmasıyla sonuçlandı. Bu rakam, Topluluk Barış Gücü Ekipleri tarafından yapılan ayrı raporlarla destekleniyor . 2017\'de İslam Devleti\'nin topraklarının kurtarılmasının ardından Kürdistan Bölgesi, barışa geri dönüleceği konusunda umutluydu. Ne yazık ki sivil kayıplar bölgede normalleştirilmeye ve yaşamın bir parçası olarak kabul edilmeye devam ediyor.
Türkiye genel olarak bu savaşı neredeyse yarım asırlık bir isyanın devamı olarak görüyor. Türk hükümetleri, sözde Kürt Sorunu\'nu içeride siyasi üstünlük sağlamak için kullandı. Kürtlerden destek alabileceklerini düşündüklerinde, dil haklarının verilmesi ve barış girişimlerinin başlatılması gibi olumlu bir şekilde devreye giriyorlardı . Ancak, Türk milliyetçilerine hitap etmenin seçim kazanımları, Kürtlerden elde edilecek oylardan daha fazla olduğunda, bu , Kürt kent merkezlerine şiddetli askeri müdahalelere ve “terörle mücadele” operasyonlarına ilham veriyor .
Türkiye içindeki baskıların yanı sıra, sınır ötesi operasyonlar da Türk hükümetlerine güçlü bir iç destek sağlıyor. Bu nedenle Türkiye, bazen Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (AANES) veya basitçe \'Rojava\' olarak adlandırılan Suriye\'deki Kürt Bölgesine sık sık saldırdı. 2016 yılında başlayan Fırat Kalkanı Harekatı ile Türkiye, Kuzey Suriye\'de birçok taarruz gerçekleştirdi. O zamandan beri, 8 kasabayı içeren 1000\'den fazla yerleşimi ele geçirdi. Bunların en büyüğü, daha sonra yüz binlerce Kürt\'ün kaçtığı Afrin\'dir. Bu operasyonlar milliyetçi Türklere hitap ediyor: Her askeri operasyonda iktidar partisinin oy oranının yüzde 3 ila 4 artması alışılmadık bir durum değil . Türkiye\'nin son dönemde yaşadığı ekonomik sıkıntılarla birlikte, Dış eylem için iç siyasi teşvikler her zamankinden daha fazla.
Türkiye\'nin bu güçlü yerel teşvikleri dengeleyecek birkaç uluslararası kısıtlaması vardır. Belki İran dışında faaliyetlerini kontrol etmek isteyen başka bir bölgesel aktör yok . Cumhurbaşkanı Erdoğan kısa süre önce Rusya ve İran\'dan yeni bir harekat için destek istediğinde , Suriye\'ye yeni bir Türk saldırısı tehdidi çok yakın . Bu kontrol bile İran\'ın kendi Kürt bağımsızlık hareketine düşmanlığıyla sınırlıdır. Çok sayıda kınayıcı ifadeye rağmen, bunlar için çok az uluslararası yaptırım var.
Uçuşa Yasak Bölge
Türkiye\'nin saldırılarına karşılık ortak bir nakarat, Türkiye\'ye karşı uçuşa yasak bölge çağrısı oldu. Başta Twitter olmak üzere sosyal medyada uçuşa yasak bölge için destek toplamak için birçok hashtag kampanyası başlatıldı. Bu çağrılar, 1991\'de Irak Kürtlerinin güvenliğini sağlayan ABD ve Koalisyon tarafından başlatılan Konfor Sağlama Operasyonundan ilham alıyor . Destekçiler, benzer bir hava sahası kısıtlamasının Kuzey Suriye için de işe yarayacağını umuyor .
Ancak, uçuşa yasak bölgeler ilan edilmemekte, bunun yerine zorunlu kılınmaktadır. 1991\'de elverişli koşullar nedeniyle Irak\'taki Kürtler için uçuşa yasak bölge oluşturulması mümkün oldu. ABD ve Koalisyon, Körfez Savaşı\'nda Irak\'la yeni savaşmış ve mağlup olmuştu. Irak açıkça bir düşmandı ve hava kuvvetleri sakattı. Bu kritik koşulların hiçbiri şu anda Türkiye için geçerli değil.
ABD veya NATO\'nun Türkiye\'ye karşı herhangi bir yerde uçuşa yasak bölge dayatmasını beklemek siyasi olarak gerçekçi değil. Türkiye bir NATO müttefikidir ve en güçlü üyelerinden biridir. ABD böyle bir görevi üstlenmeye karar verirse, Türkiye bunu bir saldırı eylemi, hatta muhtemelen bir savaş ilanı olarak görecektir. Türkiye sınır ötesi harekatlarında bile angajmanlarını içişleri olarak görüyor . Böyle bir durumda Türkiye\'den sert bir tepki beklemek hiç de uzak bir ihtimal değil.
Batı\'da Türkiye ile karşı karşıya gelmek için güçlü bir iştah da yok. AB, mültecilerin Avrupa\'ya akışını durdurmak için Türkiye\'ye güveniyor. Türkiye bunu her fırsatta AB\'ye baskı yapmak için yıllardır bir pazarlık kozu olarak kullanmaktan keyif alıyor. ABD ise Ukrayna konusunda daha endişeli. Bu çatışmada Türkiye , Rusya ile arabulucu olarak önemli bir rol oynamaktadır . Türkiye ile yüzleşmek şu anda bir öncelik olmayacak.
Uçuşa yasak bölge lojistik olarak da mümkün değil. Hafızalarımızı tazelemek için Türkiye, İncirlik Hava Üssü\'nü çok daha az kritik bir nedenle, yani ABD\'nin Ermeni Soykırımı\'nı tanıdığına dair bir deklarasyonla kapatmakla tehdit etti . İncirlik, bölgede bir NFZ\'nin uygulanması(uçuşa yasak bölge) için hayati öneme sahip olacaktır. Ayrıca faydasız olurdu, çünkü ABD jetlerinin Türkiye topraklarından havalanmasını, Türkiye\'nin hava sahasından geçmesini ve Türk uçaklarını devreye sokmasını beklemek anlamsız olurdu. ABD\'ye açık diğer üsler, havada yakıt ikmali için uzun ve sürekli bir tanker birikimi olmadan uçuşa yasak bir bölgeyi destekleyecek menzile sahip değil. Bunlar, diğer Orta Doğu devletlerinin Türkiye ile savaş riskini göze almalarını gerektirecek şekilde, bölgedeki çeşitli üslere dayandırılmalıdır. Böyle bir kampanya, dikkatimizi başka çözümlere yöneltecek kadar olası görünmüyor.
Çözüm Nedir?
İşin kısası, bu sorunları çözmek ve Türkiye\'yi daha fazla saldırıya geçmekten alıkoymak için geçerli kısa vadeli seçenekler yok. Ekonomik yaptırımların işe yarayıp yaramayacağı oldukça şüpheli. Türkiye\'nin en büyük ticaret ortağı olan Avrupa Birliği\'nin yukarıda değinilen mülteci sorunu nedeniyle karşı karşıya gelme riski pek olası değildir. Irak hükümeti, bu saldırıları önlemek ve sınırlarını veya vatandaşlarını korumakla pek ilgilenmiyor gibi görünüyor. Kürdistan Yönetimine baskı yapmak ve petrol için sıkıştırmak için krizi bir fırsat olarak kullanmayı tercih ediyor . Kürdistan bölgesinde Türk saldırılarından kaynaklanan çok sayıda sivil zayiat olmuştur. Ancak Zaho\'daki bu son saldırı o kadar küstahçaydı ki normalde inatçı olan Iraklılar bile Türkiye\'yi şiddetle kınadı .
Bununla birlikte, bu kınamaların, anlamlı bir tehdit veya yaptırımla bağlantılı olmayacağından, Türk davranışı üzerinde fazla bir etkisi olması muhtemel değildir.
Yıllarca süren bu kriz, yıllarca sürecek bir çözüm gerektiriyor. Eylemcilerin nihai hedefi Kürdistan Bölgesel Yönetimi\'nin (KBY) uluslararası meşruiyeti olmalıdır. Bu uluslararası meşruiyeti sağlamanın ilk adımı, iç meşruiyeti güvence altına almaktır. Mevcut hükümet reformu birinci öncelik haline getirmiş olsa da , siyasi otoritelere karşı toplumsal muhalefet iç meşruiyeti aşındırmaya devam ediyor . Siyasi elitlerin ve sıradan seçmenlerin büyük partiler arasında bölünmüş bağlılıkları, Kürdistan Bölgesel Yönetimi\'nin komşularının böl ve yönet oynayarak Kürtlere karşı kaba davranmalarına izin veriyor.
Ayrıca, Kürdistan Bölgesel Yönetimi\'nin birleşik bir askeri gücü yok ve bu da onu saygınlığının ve meşruiyetinin çoğunu elinden alıyor. Kürdistan Bölgesel Yönetimi\'nin kendi toprakları birleşik bir güç tarafından korunmadığından, diğer bölgesel güçler de toprak bütünlüğünü göz ardı ediyor. Toprakları, Türk üsleri ile PKK kampları arasında giderek kötüleşen bir yama işi. Türkiye düzenli olarak otoritesini ihlal edip kargaşaya yol açsa da Kürdistan’ın Türkiye ile ekonomik bağlarına olan derin güveni de meşruiyet davasına yardımcı olmuyor.
Tüm bölgede istikrar için Kürdistan Bölgesel Yönetimi\'nin uluslararası alanda daha fazla meşrulaştırılması ve güçlendirilmesi gerekiyor. Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve Kürtler yakın zamanda hiçbir yere gitmiyorlar. Bazı Amerikalı gözlemciler, özellikle de Irak\'ın işgali ve işgaline dahil olanlar , Kürdistan Bölgesel Yönetimi\'nin boyun eğip Bağdat\'a boyun eğeceğini umarak Kürtlerin içinde bulunduğu kötü durumdan keyif alıyor gibi görünüyor . Ancak, KBY bölünmüş ve istikrarsız kalırsa, tüm Ortadoğu\'da krizleri tetikleyen bir fay hattı olarak hareket etmeye devam edecektir. Sorunlarını çözmek için daha aktif bir çabaya ve gerçekçi bir stratejiye sahip olmak, Kürdistan Yönetimini uzun vadede yüksek kabul gören kalıcı bir bölgesel aktör haline getirmeye yardımcı olabilir.
