IŞİD’e karşı mücadele için bölgesel koalisyon arayan ABD’nin Savunma Bakanı Hagel’ın ilk durağı Ankara. IŞİD’in gücünü kırmak için Irak ve Suriye’deki Sünni grupların desteğini almaya çalışacak olan ABD, Türkiye başta olmak üzere bölgedeki Sünni ülkelerin bu gruplar üzerinde etkili olacağı görüşünde.
Irak ve Suriye’deki ABD vatandaşlarını sırayla öldüren IŞİD’e karşı gerçekleştirdiği hava saldırılarının yeterli olmadığını gören ABD, artık daha geniş bir bölgesel koalisyonla IŞİD’i bitirmeyi amaçlıyor. IŞİD’e destek veren Sünni aşiretleri ikna edebilmek için de, Sünni ağırlıklı Arap ülkelerinin ve hem Suriye hem Irak’a komşu olan Türkiye’nin yeri önemli.
IŞİD\'e karşı destek arıyor
4-5 Eylül’de gerçekleştirilen NATO zirvesinin en önemli gündem maddelerinden biri de, IŞİD’le mücadeleydi. Zirveden, IŞİD’e karşı 10 ülkeli ittifak kararı çıktı. Bu ülkelerin arasında Türkiye de var. Ancak Türkiye’nin kendi özel durumu sebebiyle IŞİD’le mücadelede atılacak adımlarda bazı hassasiyetleri var. Hagel Ankara’da bu hassasiyetleri de görüşüp bir orta noktada buluşmaya çalışacak.
NATO zirvesinin son günü, Erdoğan ve Obama bir buçuk saatlik bir görüşme gerçekleştirdi. 45 dakika olarak planlanan görüşmenin uzamasının sebebi, Erdoğan’ın ittifak konusundaki çekinceleriydi.
Türkiye Cumhurbaşkanlığı ve Beyaz Saray kaynaklarından alınan bilgiye göre, Erdoğan, IŞİD’e karşı atılacak adımlarda ön planda gözükmek istemediğini söyledi. Sebebi, IŞİD’in Musul’da kaçırdığı 49 Türk vatandaşıyla ilgili kaygıları ve Ankara’nın IŞİD’in Türkiye’de de eylem yapmasından çekinmesi. Türkiye ayrıca IŞİD ile mücadelenin bölgedeki mezhepçi yaklaşımları körüklemeyecek yöntemlerle yürütülmesinden yana.
Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından alınan bilgiye göre Erdoğan, Irak’ta belli gruplara silah vermenin mezhepçi bir anlayışa yol açacağı ve o grupları güçlendireceği görüşünde. Ankara IŞİD ile mücadelenin Irak\'ta ülkedeki bütün unsurları kapsayıcı bir hükümetin kurulmasıyla, Suriye\'de ise rejimin devrilmesiyle daha etkin biçimde yürütülebileceğine inanıyor.
Sünni Kabilelerden Destek Arayışı
Görüşmenin hemen ardından zirvenin yapıldığı otelde gazetecilere açıklama yapan Obama ise IŞİD’ karşı kurulacak ittifakla ilgili olarak ‘Sünni kabileler de bizimle ittifak içerisinde olmalı, onların desteğini almak zorundayız, IŞİD’in gücünü ancak böyle kırabiliriz’ dedi. Ardından NBC’ye verdiği röportajda bunu yapmak için Türkiye ve bölgedeki diğer Sünni ülkelerin gruplar üzerindeki etkisinin önemini vurguladı.
Obama röportajda, 2003’te ABD’nin Irak’a müdahalesinden sonra dışlanan Sünni grupların tekrar kazanılması için bölgesel ortaklarla çalışmak gerektiğini söyledi. Suriye’de de IŞİD’le mücadele için ılımlı muhaliflere kaynak vererek Sünnilerin ittifaka destek vermesini sağlamak gerektiğini belirtti.
“Bu Sünni bölgede Sünnilerle çalışmadığımız müddetçe, bu problemler olmaya devam edecektir. Dolayısıyla hem Irak hem Suriye\'deki stratejimizde amaç IŞİD üyelerini ve varlıklarını ele geçirmek.\"
Obama, bu noktada Türkiye, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Ürdün gibi Sünni Arap ülkelerin \'adım atmalarına\' ihtiyaç olduğunu belirterek, \"Onların da daha fazla müdahil olması lazım. Bu onların bölgesi… IŞİD onlara bizden daha çok doğrudan tehdit oluşturuyor\" diye konuştu.
Bu nedenle bölgedeki Sünni ülkelerin bu konuda daha aktif ve daha katılımcı olmaya başladığını, kimi ülkelerin askeri, kimilerinin siyasi alanda adımlar attığını hatırlatan Obama\'ya göre, bu ülkelerin oynayacakları rol büyük. Bu sebeple Hagel bölge ülkelerine yapacağı ziyaretlere ilk olarak, NATO müttefiki de olan Türkiye’yle başlıyor.
Suriye’de IŞİD’le mücadelede öncelik farkı
Suriye konusunda Erdoğan, öncelikle Esed rejiminin sona ermesi gerektiğini vurguladı. IŞİD gibi örgütlerin, Esed’in yarattığı yönetim boşluğundan yararlandığını söyledi. Suriye’de büyüyen ve Irak’a yayılan krizin sebebinin ‘Batı’nın Şam rejimine seyirci kalması’ olduğunu söyledi.
Obama, son iki yıldır başta Türkiye olmak üzere pekçok ülkenin Suriye\'deki ılımlı grupların daha fazla desteklenmesi yönündeki taleplerine kulak tıkıyordu. Türkiye, ılımlı grupların desteklenmemesi halinde meydanın radikal unsurlara kalacağını defalarca Washington\'a iletmiş ancak bu görüş o dönemin dışişleri bakanı Hillary Clinton tarafından kabul görmüş ancak Clinton Başkan Obama\'yı buna ikna edememişti. Obama, iki yıllık gecikmeden ve radikal grupların bölgede zemin kazanmasından sonra ılımlı grupları silahlandırmayı daha ciddi düşünmeye başladı.
Kürt yönetimine verilen silahlar PKK\'ye gitmesin
Ankara, aynı şekilde Bölgesel Kürt Yönetimi’nin silahlı birlikleri olan peşmergeye verilen silahlardan da rahatsız. Ankara, silahların dolaylı yoldan PKK’ye geçmesinden ve bunun çözüm sürecini etkilemesinden endişe ediyor.
Görüşmelerde bulunan yabancı bir diplomat Al Jazeera’ye, ‘dolaylı yoldan PKK’ya yardım ettiğimizi biliyoruz, çünkü Kürt Yönetimi IŞİD’le mücadelede PKK’yla ittifak yapıyor, silahları paylaşacaklardır. Ama şu durumda başka bir çare göremiyoruz’ dedi.
Erdoğan Irak’ta ‘kapsayıcı hükümet’ vurgusu yaptı
Obama ile yaptığı görüşmenin hemen ardından Türkiye’ye dönmek üzere bindiği uçakta gazetecilere açıklama yapan Erdoğan, ittifakla ilgili konuşurken Irak’ta hükümetin kurulması sürecine değindi, Türkmen, Sünni ve Kürtlerin de olduğu kapsayıcı bir hükümet kurulması gerektiğini söyledi:
“Zaten komşu ülkelerin böyle bir çalışma içinde olmasını teklif ediyorlar, arzu ediyorlar. Bu görüşmelerin dışında özellikle Irak’ta yeni kurulacak hükümetin süresi 11 Eylül’de doluyor. Bu Türkiye olarak bizim de üzerimize düşen bazı görevler var.. Şu anda bazı gerek Kürtler tarafında, gerekse Sünniler, gerekse Türkmenler konusunda sıkıntılar aynı noktadadır. Bunu gidermek suretiyle artık çok fazla detayına girmeden Irak’ta bir hükümete kavuşmasını sağlamak gerekiyor”
Hagel pazartesi günü önce Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Genelkurmay Başkanı ile görüştü, daha sonra da Başbakan Davutoğlu ile görüşecek.
