Millet İttifakı’nın Kemal Kılıçdaroğlu’nu Cumhurbaşkanı adayı olarak açıklaması Kürt seçmenin yoğun yaşadığı Doğu ve Güneydoğu’da nasıl bir etki yarattığı ve bölge seçmeni nezdinde ittifakların durumuna dair DW’den Felat Bozaslan’ın derlediği bir analiz haber yayımlandı.
Cumhur İttifakı kan kaybediyor
20 yıldır bölgede muhafazakâr Kürtlerin oylarını alan ve HDP’den sonra ikinci parti olan AKP, Cumhur ittifakındaki milliyetçi ortakları nedeniyle bu pozisyonunu kaybetmiş görünüyor. 2018 yılında yapılan genel seçimlerde Diyarbakır’da yüzde 21,5 oy alan AKP’nin oy oranının yüzde 7’lere kadar düştüğü tahmin ediliyor. AKP’nin yaşadığı kan kaybının tek sebebi MHP ve BBP ile ittifak kurması değil. HDP’ye yönelik tutumlar, kayyum atamaları, Kürt sorununa yönelik güvenlikçi politikalar, iktidarın son yıllarda kullandığı milliyetçi söylem ve ekonomik kriz, AKP’nin Kürt seçmen nezdinde itibar kaybetmesinin ana sebeplerini oluşturuyor.
CHP'ye sempati artıyor
Son 20 yıldır muhafazakâr Kürtlerden ciddi destek alan AKP’nin kan kaybına uğradığı bölgede CHP için ise tam tersi bir tablo ortaya çıkıyor. Geçmiş yıllarda Kürt seçmenin mesafeli durduğu CHP'ye yönelik sempatinin ciddi şekilde arttı göze çarpıyor. Uzmanlar bu durumu Kemal Kılıçdaroğlu’nun uyguladığı politika ve partideki dönüşüme bağlıyor. Öyle ki, Mayıs ayında yapılması planlanan seçimlerde Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı olarak Kılıçdaroğlu’nun isminin açıklanması, CHP’nin güçlü olduğu kentler kadar ülkenin doğusunda da heyecan yarattı.
HDP faktörü etkili olacak
Kürt siyasetinin merkezi konumunda olan 2 milyon nüfuslu Diyarbakır’da yakın zamana kadar sokağın gündemi deprem ve ekonomik krizdi. Depremin vurduğu 11 kentten biri olan Diyarbakır’da 409 kişi hayatını kaybetti, binlerce insan ağır hasarlı olan evlerinden göç etmek zorunda kaldı. Ekonomik krizin uzun zamandır yoğun şekilde hissedildiği kentin sokaklarında Kılıçdaroğlu’nun adaylığı ciddi heyecan yarattı. HDP’nin 2018 seçimlerinde yüzde 65,5 oy aldığı Diyarbakır’da uzun zamandan sonra sokağın gündemi yeniden siyaset oldu. Sokaklarda HDP’nin cumhurbaşkanı adayı göstermemesi olasılığına da ciddi destek var. Parlamento seçimlerinde ekserisi HDP’ye oy verecek olan kentte, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Kılıçdaroğlu’nun adı öne çıkıyor
"Daha iyisi olamazdı"
Diyarbakır'ın Sur ilçesinde uzun yıllardır çaycılık yapan Nizam Özbek siyaseti de yakından takip ediyor.
Kılıçdaroğlu’nun adaylığını olumlu bulan ve desteklenmesi gerektiğini söyleyen Özbek, "Bence ondan daha iyisi olamazdı" diyor. Dürüst, samimi ve sözünün arkasında bir insan olduğuna inandığı Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı olması durumunda eşit bir vatandaşlık olacağını söyleyen Özbek, "Türkiye’nin hali malum. Kısa dönemde kendisinden birşey beklemem. Ama zaman verilirse çok şeyi düzelteceğine inanıyorum" diyor.
Yaklaşık 50 yıldan beri Dağkapı semtinde esnaflık yapan Nihat Kuş da Kılıçdaroğlu’nun adaylığını olumlu bulanlardan. Bütün Diyarbakır halkının böyle düşündüğünü ifade eden Kuş, "Bu enkazı bir an önce kaldırsınlar. Millet refaha kavuşsun. Temennimiz budur. Yani insanlar artık siyasetin dışında ekmeğin peşindeler" diyor.
59 yaşındaki emekli kamu görevlisi Cengiz Özbek ise Millet ittifakını desteklediğini ifade ediyor. Bu ülkeye adalet ve hukukun lazım olduğunu belirten Özbek’e göre, ekonomik şartlar da gittikçe kötüleşiyor. Özbek, kötüleşen şartlara karşı seçmen olarak Kılıçdaroğlu’nu da denemek istediğini ifade ediyor:
"Bunu da bir görelim. Altı kişidirler. Herkes bir birini denetler. Tek bir kişi değil sonuçta. Şu andaki iktidar tek bir kişidir. O da yanındaki, sağındaki, solundaki kişilere danışsaydı iyi olurdu. Ama tek başına hareket ettiğinden dolayı hem ekonomik açıdan hem depremde yaşadığımız sıkıntılar oldu"
Kürt sorunu ile ilgili beklentiler
Kürt seçmenlerin Kılıçdaroğlu’ndan en önemli beklentisi ise Kürt sorunu ile ilgili. Kürt sorununun artık sivil yollarla çözülmesi gerektiğini söyleyen seçmenler, güvenlikçi politikaların sonuçlarının ortada olduğu görüşünde. Diyarbakır’daki özel bir sağlık kuruluşunda çalışan Birgün Demirtaş Kılıçdaroğlu’nu olumlu karşıladığını, ittifaka yönelik ise genel bir güvensizlik olduğunu ifade ediyor. Cumhurbaşkanı olacak kişinin öncelikle Kürt halkının taleplerine kulak vermesi gerektiğini belirten Demirtaş, "Kürt halkı kendilerinin farkında olunmasını istiyor. Başka bir talebi de yok. Zaten Mithat Sancar da o şekilde belirtti" diyor.
"Çok şey kaybettirecekler"
Diyarbakır sokaklarında Kılıçdaroğlu’na destek verenler çoğunlukta. Ancak az da olsa adaylığına karşı çıkanlar da var. AKP seçmeni olduğunu belirten Filiz Karataş onlardan biri. Kılıçdaroğlu ve altılı masayı asla desteklemeyeceğini söyleyen Karataş, onların Türkiye’ye bir şey kazandırmayacağını, aksine çok şey kaybettireceklerini düşünüyor. Erdoğan'ın bugüne kadar Türkiye’ye çok şey kazandırdığını ifade eden Karataş, "Kılıçdaroğlu’ndan beklentiniz nedir?" sorusuna ise "Ülkemize ferahlık getirmesini istiyorum. Bu zamlı fiyatları düşürmesini istiyorum. Bugün aldığımızı bir hafta sonra aynı fiyatla alamıyoruz. Doğalgaz, elektrik, su faturalarımız çok çok yüklü geliyor" şeklinde cevap veriyor.
İYİ Parti'li ittifak destek görür mü?
Peki, HDP’ye mesafeli duran İYİ Parti'nin olduğu Millet İttifakı Kürt seçmenden destek görür mü? Rawest Araştırma’ya göre, Kürtlerin İYİ Parti’den çekinceleri olsa da masanın asıl sahibinin Kılıçdaroğlu olduğunun bilincindeler: "Masada başka denge unsurları da var. DEVA, Gelecek ve Saadet partileri gibi Kürt meselesiyle alakalı kismi taleplere olumlu yaklaşan, Kürt meselesiyle alakalı açılımlarıyla da hatırlanan isimler var. Bunlar da orada bir denge oluyor. Sadece CHP ve İYİ parti ortaklığı olsaydı Kürt seçmendeki endişe duygusu daha yüksek olabilirdi. Zaten Kürt seçmenler Kılıçdaroğlu'na verdikleri destekte majör taleplerinin hemen karşılanacağı beklentisinde değiller. Kürt meselesinde nefes alacak bir alan beklentisindeler. Kayyum atamaları, Kürtçe ile alakalı bazı adımlar atılması, OHAL kalkmış olsa bile uygulamalarının ve milliyetçi dilin esnetilmesine dönük talepleri var. Cezaevlerinde önemli oranda Kürt siyasetçi var. Bu siyasetcilerin de değişen iktidarla beraber serbest bırakılacağına dair umut yaratan bir hava olduğunu biliyoruz. Bunların hepsi Kürt seçmenlerin oy verme davranışını yönlendirecek bir etkiye sahip"
Önceki seçimlerde HDP’nin 9, AKP’nin ise 3 milletvekili çıkardığı Diyarbakır’da bu seçimde tablonun AKP aleyhine bozulması bekleniyor. CHP’nin de en az bir milletvekili çıkarmak istediği kentte AKP'nin milletvekili sayısının 1 veya 2'ye düşmesi bekleniyor.
