ABD’nin üst düzey diplomatlarından biri olan eski CIA direktörü Pompeo, ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’den asker çekme kararı ardından bölgede oluşan güvensizliğe karşı, ABD’nin müttefiklerine desteğini sürdüreceği güvencesini vermek amacıyla Orta Doğu turu yapıyor.
Pompeo başlangıçta Irak’ın bulunmadığı bu tur kapsamında Ürdün, Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Bahreyn, Umman ve Kuveyt’i ziyaret etmeyi planlıyordu.
Pompeo müttefiklere, Amerikan birliklerin ayrılmasının ABD’nin İran’a karmı mücadele kararlılığını değiştirmeyeceği ve İslam Devleti’nin nihai yenilgisinin sağlanacağı konusunda umut vermeyi hedefliyor.
Mike Pompeo’nun Bağdat ve Erbil ziyareti, ABD’nin bölgedeki müttefiklerine güven aşılamak istediği Orta Doğu turunun sürpriz bir parçası.
Pompeo’nun Bağdat ve Erbil ziyaretlerinin, Iraklı yetkililer arasında Beyaz Saray’ın İslam Devleti’nin yenilgisi nedeniyle Suriye’nin ardından Irak’taki 5.200 Amerikan askeri personelinin sayısını düşürmeye başlayacağı yönündeki spekülasyonlar arasında gerçekleşmesi dikkat çekici.
Irak Başbakanlık ofisinden yapılan açıklamada, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun, Irak Başbakanı Adil Abdul-Mehdi ile yaptığı görüşmede Washington’un, kademeli olarak gerçekleştirilmesi planlanan, Suriye’den birliklerini geri çekme sürecini Bağdat ile koordinasyon içerisinde gerçekleştireceği taahhüdünde bulunduğu dile getirildi.
Basın ofisinden yapılan açıklamada, “ABD Dışişleri Bakanı, ülkesinin bu kararı [ABD birliklerinin Suriye'den çekilmesi], yavaş yavaş ve Irak'la eşgüdümlü olarak uygulama niyetini belirtti.” ifadelerine yer verildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Yardımcısı Robert Palladino, toplantıda yaptığı açıklamada, Pompeo'nun ABD’nin Irak’taki yeni hükümetin istikrar sağlama çabalarına verdiği desteği teyit ettiğini belirtti.
Başbakan El-Mehdi ile yaptığı görüşmeye ek olarak, Pompeo ayrıca Kurdistan Bölgesi Başkanı Mesud Barzani, Başbakan Neçirvan Barzani ile Güvenlik Danışmanı Mesrur Barzani, Irak Cumhurbaşkanı Barham Salih, Temsilciler Meclisi Başkanı Muhammed El Halbusi ve Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi üyeleri ile de görüşmelerde bulundu.
Irak’ın enerji bağımsızlığına atıfta bulunan Pompeo, Kerkük petrol boru hattı yoluyla petrol ihracatının yeniden başlatılmasının bu amaca yönelik önemli bir adım olduğunu vurguladı.
Mike Pompeo’nun bu sürpriz ziyaretinin, Salı günü Türk yetkililerle bir dizi görüşme gerçekleştiren Trump'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton'un ziyaretinden hemen bir gün sonra gerçekleşmesi de dikkat çeken bir diğer gelişme.
Pompeo’nun Bağdat ve Erbil ziyaretlerinin arkaplanında, “ABD’nin Suriye’den çekilmesinin Türkiye'nin ‘Kürt savaşçıların’ güvenliğini garanti etmesi ve IŞİD’in yenilmesi koşuluna bağlı olduğu” söylemi nedeniyle Türkiye’de son derece soğuk bir şekilde karşılanan, randevu talebi Erdoğan tarafından reddedilen John Bolton’un Ankara’da edindiği izlenimler olduğu düşünülüyor.
ABD’nin Suriye’den çekilme kararının ardından Fırat’ın Doğusu’na yönelik operasyon iştahı artan Ankara’nın önündeki engeller, YPG, Suriye ve Rusya’nın politik manevralarıyla artış gösterdi.
Yaklaşan seçimler öncesi güç kaybına uğrayan ve ortağı MHP’nin aldığı tepki oylarıyla iktidarı ele geçirmeyi başaran Erdoğan ve kurmaylarının milliyetçi tabandan istedikleri desteği alabilmeleri konusundaki en önemli hamle Fırat’ın Doğusuna yapacakları operasyon veya operasyonlar olacak.
Ankara’daki temaslarında, Türk hükümetinin neye mal olursa olsun Fırat’ın doğusuna operasyon gerçekleştirme kararlılığından vazgeçmeyeceğini gözlemleyen, daha önceki açıklamalarında da katı bir Erdoğan karşıtlığı sergileyen John Bolton’ın tespitleri ışığında ABD’nin bölgede Erdoğan’lı Türkiye’ye alternatif müttefik olarak öne çıkan Bağdat ve Erbil’e ziyaretlerle mesajlar verdiği düşünülüyor.
Trump’ın global siyasetini allak bullak ettiği ABD’nin etkili siyasi figürleri ve diplomatları Erdoğan’ın başında bulunduğu bir Türkiye’ye güvenmiyor. Türkiye’yi kaybetmek istemeseler de, Ortadoğu’daki etkinlikleri için alternatif veya yeni üs arayışlarını da hızlandırmış durumdalar.
Türkiye’nin ABD’ye Bolton nezdinde verdiği cevabın bir benzerini, ABD, Mike Pompeo Erbil ve Bağdat ziyaretleri vasıtasıyla Türkiye’ye vermiş görünüyor.
ABD, Suriye'den askerlerini çekme esnasında Irak ile gerçekleştirilecek işbirliğini, çekilme sonrasında oluşacak boşluğu da Türkiye veya bir başka güçle değil, komşu Irak ile doldurma hedefi ile sürdürebilir.
Pompeo’nun ziyaretleri, "Ortadoğu’da Irak'a ve Kürtlere yatırım yaptım ve bu yatırımdan kolay kolay vazgeçmeyeceğim.” mesajını da barındırıyor.
