Türkiye ile İngiltere ticarette yakınlaşıyor

ABD'de Donald Trump'ın ikinci başkanlık dönemi ile birlikte küresel ticarette dengeler sarsılırken yeni ittifakların da ayak sesleri duyuluyor. Bu süreçte İngiltere ile Türkiye arasındaki yakınlaşma dikkat çekiyor. İki ülke temmuz ayı içinde yeni bir serbest ticaret anlaşması ile otomotivden hizmet sektörüne kadar pek çok alanda iş birliklerini artırmaya hazırlanıyor. Özellikle kimya, gıda ve hizmet sektörlerinde kurulacak iş birliklerinin yanı sıra, başta Körfez ülkeleri olmak üzere üçüncü ülkelerde ortak yatırımlar da gündemde.

Trump sonrası yakınlaşma arttı

Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılmasıyla (Brexit), Türkiye ile İngiltere arasında 29 Aralık 2020 tarihinde serbest ticaret anlaşması (STA) imzalanmıştı. Yeni anlaşma ile Gümrük Birliği'nin getirmiş olduğu kazanımlar korunurken sanayi ürünlerinde gümrük vergileri sıfırlandı. Ayrıca hizmet, yatırım, tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinde yeni ticari ilişkiler geliştirilmesi konusunda mutabakata varıldığı açıklandı.

Donald Trump'ın Kasım 2024'te ikinci kez ABD Başkanı seçilmesi sonrasında, küresel ticarette pek çok taş yerinden oynadı. ABD ile Çin arasında başlayan gümrük savaşları Kanada'dan Meksika'ya, Avrupa'dan Uzakdoğu'ya kadar tüm dünya ticaretini olumsuz etkiledi. Bu süreçte, batı ülkeleri arasındaki geleneksel ittifaklar zayıflarken, yeni ortaklık alternatifleri de gündeme gelmeye başlıyor. Bunlar içerisinde son dönemde en dikkat çekici olanlardan biri ise Türkiye ile İngiltere arasındaki yeni STA görüşmeleri olacak.

Yeni STA için gözler temmuz ayında

2025'in mayıs ayı başında, Türkiye'nin Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile İngiltere Ticaret Bakanı Jonathan Reynolds Londra'da bir araya gelerek iki ülke arasında yeni dönemde daha da yakın ticari ilişkileri kurulması konusunda anlaşmaya vardı.

Görüşme sonrasında İngiltere Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, "İngiltere ve Türkiye arasında güçlü bir ekonomik ilişki bulunuyor. 2024'te iki ülke arasındaki ticaret yaklaşık 28 milyar sterlin seviyesine ulaşmış olup, Türkiye İngiltere'nin 16'ncı en büyük ticaret ortağı konumunda. Halihazırda İngiliz şirketleri Türkiye'nin 86 milyonluk büyüyen pazarına 9,3 milyar sterlin değerinde mal ve hizmet ihraç ediyor" denildi.

Yapılan görüşmeden çıkan en önemli sonuç ise, iki ülke arasında 2020'de imzalanan STA'nın güncellenmesine yönelik müzakerelerin ilk turunun Temmuz 2025 içerisinde yapılacağının ilan edilmesi oldu. Bunun ilk adımı olarak da bakanlar görüşme sonrasında, 2020 tarihli İngiltere-Türkiye STA'sında yapılan bir değişiklikle, Teknik Ticaret Engelleri (TTE) başlığının güncellenmiş faslını imzaladı.

2025 yılı içinde kademeli olarak yürürlüğe girmesi beklenen yeni düzenlemeler ile hem karşılıklı ticarette hem de doğrudan yatırımlarda artış olması, Ortadoğu, Körfez ve Orta Asya gibi bölgelerde ise ortak ticaret ve yatırım fırsatları yaratılması bekleniyor.

"İlişkileri derinleştiren kritik bir adım"

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye - Birleşik Krallık İş Konseyi Başkanı Osman Okyay, yeni STA sürecinin Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki ekonomik ilişkilerin niteliğini daha da derinleştiren kritik bir adım olduğunu dile getiriyor. İmzalanacak yeni protokollerle iki ülke arasındaki ürün dolaşımının çok daha hızlı ve öngörülebilir hale geleceğini vurgulayan Okyay, "Özellikle makine, otomotiv, elektrikli cihazlar gibi regülasyon yoğun sektörlerde ürünlerin Birleşik Krallık pazarına daha hızlı giriş yapabilmesi mümkün hale gelecek" diyor.

"Hizmet ticaretinde büyük fırsat var"

Temmuz 2025'te resmen başlayacak yeni STA müzakerelerinde hizmet ticaretinin serbestleştirilmesi en kritik başlıklardan biri olacak. 2024 verilerine göre Türkiye'nin Birleşik Krallık'a yaptığı ihracatın yüzde 34'ü hizmetlerden oluşuyor.

Bu müzakerelerin Türkiye'nin bugüne kadar imza attığı en geniş kapsamlı ve etkisi yüksek STA'yı doğurabileceğine dikkat çeken Okyay, şu görüşleri dile getiriyor: "Hizmet sektörleri şu anda AB ile olan Gümrük Birliği'ne dahil değil. Ancak bu hedef Birleşik Krallık ile daha kısa sürede somut hale gelebilir. Türkiye açısından inşaat, müteahhitlik, mobil oyun ve fintech gibi alanlarda güçlü fırsatlar doğacak. Birleşik Krallık ise bu süreçte finansal hizmetler ve telekomünikasyon gibi sektörlerde avantaj kazanabilir."

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, son beş yılda Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki dış ticaret hacmi yüzde 20 artarak 20 milyar doların üzerine çıktı. Başını İngiltere'nin çektiği Birleşik Krallık, 2024 sonunda Türkiye'nin ihracatında Almanya ve ABD'nin ardından üçüncü sırada yer aldı. Birleşik Krallık ithalatta ise 12. sırada yer alırken Türkiye bölge ile ticaretinde 8,5 milyar dolarlık fazla verdi.

Otomotiv, hazır giyim ve elektronik ticareti önde

Türkiye ile İngiltere arasındaki ticaret 2025'e de iyi başladı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye'nin İngiltere'ye ihracatı 2025'in nisan ayında yüzde 29,4 ve mayısta yüzde 21,4 artış kaydetti. Yılın ilk 5 ayındaki artış ise, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,5 artışla 5,5 milyar dolar oldu.

Türkiye'nin İngiltere'ye ihracatında öne çıkan sektörler büyüklük sırasına göre otomotiv, hazır giyim-tekstil, elektrik-elektronik ürünleri ve kimyevi maddeler olarak sıralanıyor.  İngiltere'den yapılan ithalatta ise otomotiv, demir-çelik ve makine sektörleri öne çıkıyor.

"AB ülkeleri içinde model olacak"

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Adil Pelister, İngiltere'ye ihracatta 2024 senesini yaklaşık 900 milyon dolar ile kapattıklarını ifade ederek "İngiltere, Türk kimya sektörü için yalnızca büyük bir pazar değil; aynı zamanda Avrupa'ya geçişte stratejik bir köprü konumunda" diyor.

Özellikle kozmetik, medikal cihazlar, plastik ve özel kimyasallar gibi regülasyona tabi alt sektörlerde yapılacak yeni düzenlemelerle binlerce Türk şirketinin İngiltere pazarına giriş yapabileceğini dile getiren Pelister, "Bu protokoller sadece Birleşik Krallık pazarı için değil, aynı zamanda Türkiye'nin AB ile gerçekleştireceği STA güncellemeleri açısından da model teşkil edecek" öngörüsünde bulunuyor.(DW)