KONDA Araştırma'dan 10 yıllık rapor: Kürt Meselesinde algı ve beklentiler neler?

“Çözüm Süreci”

Nisan 2013’te yapılan araştırmada, görüşülen kişilere “Mesele, Kürtlük Türklük meselesi değildir. Her türlü milliyetçilikten uzak durmak lazım” şeklinde okunan cümleyi yüzde 65 doğru veya kesinlikle doğru buluyor. Bu dönem, yeni anayasa sürecinin devam ettiği, Kürt meselesinde çözümle ilgili çeşitli adımların atıldığı bir dönem.

Aynı araştırmada “Kürt sorununun çözümünü hepimiz için gerekli” görenler yüzde 81 oranında.“Etnik kökenin Türk olmasını vatandaşlık için şart gören” kesim ise yüzde 24 oranında. Kökenden bağımsız olarak “ortak kimlikte birleşmek gerekir” diyen de yüzde 40.

“Baskıya Uğradığınızı Hissettiniz Mi?” Sorusu

Ocak 2017 tarihinde yapılan araştırmaya baktığımızda ise ayrımcılık ve baskıya uğradığını ifade eden oranı yüzde 11. Farklı kimlikler üzerinden bakıldığında, etnik, din, dindarlık, hayat tarzı verileri öne çıkıyor.

Dini inancı olmayanlar arasında yüzde 52, Aleviler arasında yüzde 44, Kürtler arasında bu oran yüzde 30, yaşam tarzını modern olarak tanımlayanlar arasında ise yüzde 24.

“Damadım/Gelinim Farklı Etnik Kökenden Olabilir” Değerlendirmesi

2010’daki 3 araştırmaya göre yüzde 55 ile 61 arasında değişen bir kesim, “Damadım/gelinim farklı mezhepten olabilir” cümlesine katılıyor. Damat veya gelinin Sünni olabileceği fikrine yüzde 85, Alevi olabileceği fikrine de yüzde 52 onay veriyor. Dini kimlik evlilikte önemli bir belirleyici.

“Damadım/gelinim farklı etnik kökenden olabilir” cümlesine katılanlar ise yüzde 61 ile 69 oranında değişiyor. “Gelin veya eş olarak kabul eder miydiniz?” sorusuna cevaben yüzde 89 Türk olmasını, yüzde 57 Kürt olmasını kabul edeceğini belirtti.

Anadilde Eğitim

Haziran 2012 araştırmasına baktığımızda, iki farklı durumda ama aynı konudaki görüşleri görülüyor. Almanya’daki Türk çocukların anadilinde eğitim alamamalarının insan hakları ihlali olduğunu söyleyenler yüzde 81 oranındayken, Türkiye’deki Kürt çocuklarının anadilde eğitim alamamalarının insan hakları ihlali olduğunu söyleyenler yüzde 47 oranında.

Şubat 2016’da ise “Almanya’daki Türk çocukları anadilleri olan Türkçe eğitim alabilmelidirler” ifadesine katılanlar yüzde 73 oranında ve kısmen katılanları da eklersek yüzde 84’e çıkıyor.

Aynı soru 2019 Ocak anketinde Suriyeli çocuklar için sorulduğunda yüzde 39 civarı olumlu fikir beyan ederken, Kürt çocukları için bu oran yüzde 42 oluyor.

“Kimleri Komşu Olarak Kabul Edersiniz?”

Araştırmaya katılanların yüzde 67’si Kürt birini ve yine yüzde 67’si Alevi birini komşu olarak kabul edeceğini belirtiyor. Diğer bir deyişle Kürtleri ve Alevileri komşu olarak istemediğini ifade edenler yüzde 33 oranında.

Gayrimüslim gelin ya da eşi kabul eden yüzde 39’a kıyasla, komşulukta yüzde 55 oranına ulaşılıyor.

Farklı Kimliklere Sahip Vatandaşların Devlette Yer Alması

Farklı grupların mensuplarıyla birlikte iş yapma, devletin kaynaklarını paylaşma, devlet görevlerinde yer alma hakkında görüşler şu şekilde:

Milletvekili ya da belediye başkanı adayı Ermeni ya da Musevi olursa görüşülen kişilerin yüzde 60’ı bu nedenle oy vermeyeceğini belirtiyor. Aday Kürt olursa yüzde 33, başı kapalı olursa yüzde 13, kadın olursa yüzde 5 oy vermekten vazgeçeceğini belirtiyor.

Öteki Kim?

Temmuz 2012’de yapılan araştırmaya göre, açık uçlu olarak “Türk/Kürt, Sünni/ Alevi, Solcu/Sağcı veya hayat tarzı bakımından, tercihleri ve fikirleri bakımından “benden, öteki” dediğiniz birileri var mı?” şeklinde sorulduğunda yüzde 74 öteki olarak nitelendirdiği birileri olmadığını belirtiyor.

Ötekisini etnik kökene dayalı tanımlayanlar yüzde 11, siyasi kimliğe göre tanımlayanlar yüzde 7, dine dayalı tanımlayanlar ise yüzde 5 oranında.