Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun “Değişen Ortadoğu’da ABD Politikası” başlıklı oturumunda komisyonunun kıdemli Demokratik senatörü Bob Menendez, Dışişleri Müsteşarı Hale’e, Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilimle ilgili olarak Türkiye’ye eleştirilerini içeren sorular yöneltti.
Menendez’in, “Türkiye’nin AB üyesi Kıbrıs Cumhuriyeti’nin uluslararası olarak tanınan kara sularına girmesi bölgede barış ve istikrarı teşvik ediyor mu?” şeklindeki sorusu üzerine Hale, “Bu konuda tepkimizi dile getirdik. Kesinlikle Doğu Akdeniz’de gerilimi yatıştırmak için uğraş veriyoruz, Fransızlar ve diğerleriyle birlikte bunun için çalışıyoruz. Dışişleri Bakanı da (Mike Pompeo) kısa süre önce Kıbrıs’taydı. Çok problemli bir durum ve gerilimi yatıştırmaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Bunun üzerine Menendez, “Uluslararası sulara giren tek ülke burada Türkiye. Her iki tarafa da çağrı yapılması güzel ama bir taraf hiçbir şey yapmıyor. Yunanistan’da da aynı durum geçerli. Türkiye onların da kara sularına girdiğinde barışı teşvik ediyor mu?” diye bir soru daha yöneltti. Hale de buna cevaben, “Her iki tarafa da çağrı yapıyoruz demek istemedim. Türkiye’nin yaptıkları problemli ve gerilimi yatıştırmak için çaba gösteriyoruz” ifadesini kullandı.
Hale, Menendez’in, “Yunanistan’da da aynı durum geçerli, doğru değil mi?” sorusunu da “Evet, doğru” diye yanıtladı.
Pompeo geçen hafta Güney Kıbrıs’ı ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, ülkesinin Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerinden rahatsız olduğunu söylemiş, Türkiye’yle Yunanistan arasındaki krize diplomatik çözüm bulunması çağrısında bulunmuştu. Mike Pompeo, “Bölgedeki ülkeler enerji, güvenlik ve denizle ilgili konularını diplomatik ve diyalog yoluyla çözmeliler” demişti.
Senatör Menendez daha sonra konuyu Halkbank’a getirdi ve “Türkiye ABD yasaları çerçevesinde Halkbank’a yaptırım getirilmemesine çalıştığında, bu, ABD yasalarına göre ABD’nin ulusal çıkarlarını desteklemiyor öyle değil mi?” diye bir soru yöneltti ve Hale de soruya kısaca “Hayır” yanıtını verdi.
Senatör Menendez son olarak da “Türkiye, Yemen’de de bizim bütünüyle tanımadığımız tarafı desteklediğinde de barış ve istikrar oluşturmuyor. Türkiye’nin geçmişte nasıl olduğu konusundaki arzularını takdir ediyorum ama (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan yönetimi altındaki gerçekler böyle değil. Sanırım Komisyon Başkanı da bana katılacaktır” ifadelerini kullandı.
Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Jim Risch de oturumun ileriki bir bölümünde Menendez’e dönerek, “Kesinlikle katılıyorum” dedi.
Oturumda İran konusu geniş biçimde ele alındı. ABD’nin İran ve Venezuela Özel Temsilcisi Elliott Abrams, İranlı güreşçi Navid Afkari’yi ölüm cezasına çarptıran yargıç dahil bir dizi İranlı yetkili ve kuruluşa insan hakları ihlallerinden dolayı bugün yeni yaptırımlar getireceklerini açıkladı.
Abrams, “ABD, İran halkını özgürlük ve adaletten mahrum bırakanları sorumlu tutmaya kararlı ve bugün ABD, Navid Afkari’yi ölüme mahkum eden yargıç dahil çok sayıda İranlı yetkili ve kuruluşa yeni yaptırımlar açıklayacak” diye konuştu.
2018 yılındaki hükümet karşıtı olaylar sırasında bir güvenlik görevlisini öldürmekten suçlu bulunan Afkari önceki hafta Cumartesi günü idam edilmişti.
Afkari’nin davası hem sosyal medyada İranlılar’dan hem de uluslararası insan hakları örgütlerinden büyük tepki almıştı. ABD Başkanı Donald Trump da, Afkari’nin idam edilmemesi çağrısında bulunmuştu.
Abrams, ABD’nin 3 Kasım seçimlerinden sonra İran’ın müzakere masasına oturacağını düşündüğünü de belirtti.
ABD hafta başında da İran Savunma Bakanlığı ile diğer bazı kişi ve kuruluşlara yaptırımlar getirmişti. Bu adım, Washington’un Tahran’a karşı tüm BM yaptırımlarının tekrar devreye girdiğini tek taraflı ilan etmesinin ardından geldi. Rusya ve Çin’in yanı sıra ABD’nin Avrupalı müttefikleri ise Başkan Donald Trump’ın, 2018'de ABD'yi nükleer anlaşmadan çektiği için, yaptırımları geri getiren “snapback” mekanizmasını başlatamayacağı görüşünde.
Komisyon Başkanı Risch, ABD’nin İran’la nükleer anlaşmaya yeniden girmesi yönündeki görüşlerin “yanlış” olduğunu ve böyle bir adımın sadece “müttefikimiz İsrail’i yalnızlaştırmaya, Körfez’deki ortaklarımızı küstürmeye ve İran’ın terör faaliyetlerinin yeniden mali kaybak bulmasına yarayacağını” söyledi.
Menendez ise Trump yönetiminin Ortadoğu politikalarını eleştirdi, bu politikaların bölgede “daha fazla kaos ve belirsizliğe yol açtığını” savundu.
