Chiapas eyaletinde toplanan Meksika’nın 58 yerli halkının temsilcileri, 2018’de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri için bağımsız bir kadın aday belirledi.
EZLN tarafından desteklenen bu girişim, sistem partilerini ve iktidarı reddeden eski subcomandante Marcos’un hareketi açısından stratejik bir dönüm noktası olarak değerlendirildi.
Yerli Hükümet Konseyi üyeleri, Cumhurbaşkanı adayı olarak 57 yaşındaki Maria de Jesus Patricio’yu seçti. Yerli Hükümet Konseyi 1996’da Chiapas’taki San Cristobal de las Casas kentinde 230 zapatista yöneticisi tarafından kurulmuştu. Cumhurbaşkanı adayının belirlendiği Pazar günkü konsey toplantısına Meksika’nın 26 eyaletinden 800’den fazla delege katıldı.
Doğal tedavi yöntemlerini kullanan bir hekim olduğu belirtilen üç çocuk annesi Patricio, toplantıda aynı zamanda hükümet konseyinin sözcüsü olarak da belirlendi. Konsey, Meksika’daki 16 milyon yerlinin haklarını siyaseten savunmakla görevli bir kurum olarak önem kazanıyor.
'Amaç sivil direnişi güçlendirmek'
2014 yılından beri “Galeano” ismini kullanan krizmatik gerilla Marcos da, zapatista isyanından 23 yıl sonra yapılan bu toplantıya katıldı ancak herhangi bir açıklama yapmadı.
Konsey’de cumhurbaşkanı adayının seçilmesi, yerlilere karşı ayrımcı olarak değerlendirilen kurumsal işleyişi bugüne kadar reddeden EZLN açısından küçük bir devrim olarak da nitelendirildi.
EZLN, bir cumhurbaşkanı adayının belirleneceğinin açıklanması ardından Ekim ayında yaptığı yazılı bir açıklamada “Bizim mücadelemiz iktidar için değil, fakat özgün halklara ve sivil topluma direnişi güçlendirme çağrısıdır” demişti. Bir ay sonra, EZLN adayın kendi saflarından değil Ulusal Yerli Konseyi bünyesinde seçileceğini bildirmişti.
EZLN isyanı
Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu (Ejército Zapatista de Liberación Nacional, EZLN) Meksika'nın en yoksul eyaletlerinden Chiapas'ta yerleşik silahlı devrimci bir gruptur.
Adını Meksika Devrimi'nin (1910-1920) lideri olan Emiliano Zapata'dan alır. Kendilerini Zapata'nın ideolojik mirasçıları ve emperyalizme karşı beş yüz yıldır süren yerli direnişin vârisleri olarak görürler.
Yaşadıkları toprakları hükümetten bağımsız ve kendi özerk bölgeleri olarak görürler. "Topraklar halkındır" şiarındadırlar ve "Halk emreder hükümet uygular" derler. En önemli sloganları "Artık Yeter" manasındaki Ya Basta! (Enough is Enough) ve "Adalet! Özgürlük! Demokrasi!" dir. Kendilerine destek bulabilmek için interneti, uydu teknolojilerini kullanmaktadırlar.
Zapatistalar, küreselleşmenin ve neoliberalizmin köylerde yaşayan yerli halkları kötü bir şekilde etkilediğini ve onları açlığa ittiğini düşündüğünden küreselleşme ve neoliberalizm karşıtıdır. 1982 yılında içlerinde Subcomandante Marcos'un da bulunduğu bir grup Maoist gerilla tarafından temelleri atılmıştır. On seneyi aşkın bir hazırlık süreci ve örgütlenmeden sonra 1 Ocak 1994'te NAFTA'nın uygulanmaya başladığı gün silahlı ayaklanma başlatmışlar ve San Cristobal de Las Casas'ın birçok belediyesini işgal etmişlerdir.
Örgütün sosyal yapısı genelde yerlilerden oluşmakla birlikte diğer şehirlerde destekçileri ve uluslararası destek ağı vardır.
Zapatista hareketinin görünen yüzü Subcomandante Marcos'tur. Diğer Zapatista komutanlarının aksine Marcos, Maya yerlisi değildir.
Federal hükümet ve ordusuna o dönem savaş açan yüzleri maskeli zapatista savaşçıları, San Cristóbal de Las Casas, Las Margaritas, Altamirano ve Ocosingo’nun denetimini ele geçirdi. 12 günlük savaşın ardından ulusal ve uluslararası sivil toplum örgütlerinin çağrıları ile tek taraflı ateşkes ilan edildi.
Zapatista lideri sub-commandante (komutan yardımcısı) Marcos 25 Mayıs 2014’te yönetimden ayrıldığını ve şehit düşen arkadaşlarından “Galeano”'nun adını kullanacağını açıkladı.
