ABD Başkanı Donald Trump’ın yarından itibaren Körfez ülkelerine gerçekleştireceği üç günlük ziyaretin odağında, Amerikan ekonomisine yeni yatırımlar kazandırmak olması bekleniyor. Üç ülkeyi kapsayacak bu turda Trump, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret edecek.
Trump'ın yarın Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a varması ve ülkenin fiili lideri Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile bir araya gelmesi planlanıyor. Trump'ın çarşamba Riyad’daki Körfez liderleri zirvesine katıldıktan sonra Katar’a geçmesi ve perşembe günü Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret ederek (BAE) ile üç günlük turunu tamamlaması bekleniyor.
Körfez ülkeleri, Ukrayna savaşı da dahil olmak üzere birçok küresel krizin diplomatik çözümünde kilit rol oynamış durumda. Suudi Arabistan, Ukrayna ve Rusya ile ABD’nin ayrı ayrı yürüttüğü görüşmelere ev sahipliği yaptı.
Trump ile Netanyahu arasında anlaşmazlıkların büyüdüğü iddiaları gündemde
İsrail’in Orta Doğu ziyaretinin rotasında yer almaması ise Batı medyasının gündeminde yer buldu. ABD medyasındaki iddialara göre Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile arasında nisan ayından bu yana büyüyen bir çatlağın işaretleri görülüyor.
Trump'ın; Husiler, İran ve Gazze gibi konularda uyum içinde olduğu Netanyahu tarafından önerilen "İran’ın nükleer kapasitesini ortak askeri operasyonla yok etme" yönündeki çağrısını reddetmesinin anlaşmazlıklara neden olduğu ifade ediliyor. ABD’nin, geçen hafta Husilere yönelik hava saldırılarını durdurmak üzere milislerle anlaşmaya vardığını duyurmasının da İsrail ve ABD arasında görüş ayrılığına yol açtığı belirtiliyor.
ABD "Fars Körfezi"nin adını "Arap Körfezi" olarak değiştirebilir
Ziyaret aynı zamanda Trump yönetiminin İran’la nükleer müzakerelere başladığı bir döneme denk geliyor. Trump daha önce İran’ın nükleer programına ilişkin görüşmelerde diplomasi başarısız olursa askeri güçle müdahale etme tehdidinde bulunmuştu.
ABD medyası birkaç gün önce Trump’ın, Suudi Arabistan ziyaretinde, İngilizcede ’’Fars Körfezi’’ olarak anılan Basra Körfezi’ni artık “Arap Körfezi” ya da “Arabistan Körfezi” olarak adlandırmayı planladığını da ileri sürdü.
Roma’dan sonra ilk ziyaret Suudi Arabistan’a
Trump ikinci başkanlık döneminde ilk yurt dışı ziyaretini Riyad’a yapmayı planlıyordu; ancak nisan ayının sonunda Papa Francis’in vefatı nedeniyle bu plan ertelenmiş ve Trump cenazeye katılmak üzere Roma’ya gitmişti. Ancak ziyaretin Suudi Arabistan’la başlaması, bölgenin ekonomik önemine işaret ediyor.
Trump, 2017’deki ilk başkanlık döneminde de geleneksel olarak Kanada, Meksika ya da İngiltere ile başlayan ABD başkanlık ziyaretlerinden ayrılarak, yurt dışı ziyaretlerine Suudi Arabistan’dan başlamıştı.
Yatırım forumu ve ABD’li dev şirketler Trump’la birlikte Riyad’da
Trump’ın ziyareti sırasında, Wall Street ve Silikon Vadisi’nin önde gelen isimler de Riyad’da olacak. Yarın düzenlenecek Suudi-Amerikan Yatırım Forumuna BlackRock, Palantir, Citigroup, IBM, Qualcomm, Alphabet ve Franklin Templeton gibi dev şirketlerin CEO’ları katılacak.
Trump’ın ziyareti sırasında çok sayıda ekonomik anlaşma imzalanması bekleniyor. Ocak ayında Veliaht Prens Bin Salman, Suudi Arabistan’ın gelecek yıllarda ABD’ye 600 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıklamıştı. Trump ise bu rakamın 1 trilyon dolara çıkarılmasını istiyor.
Batı medyasında yer alan haberlere göre ziyaret sırasında Suudi Arabistan’ın ABD’den 100 milyar doları aşan silah ve askeri malzeme alımı anlaşması imzalaması bekleniyor.
BAE ve Suudi Arabistan, ekonomilerini petrolden bağımsızlaştırmak amacıyla milyarlarca dolarlık teknoloji ve yapay zekâ yatırımları yapıyor. Özellikle BAE, küresel bir yapay zeka merkezi olmayı hedefliyor. Bu bağlamda görüşmelerin, Körfez’in ABD teknoloji firmalarına daha fazla yatırım yapmasına odaklanması da bekleniyor.
Geçen hafta Trump yönetimi, Biden döneminde uygulamaya konan ve 120’den fazla ülkeyi kapsayan ileri teknoloji çip ihracatı kısıtlamalarını kaldırmıştı. Beyaz Saray’ın, bu konuda BAE gibi ülkelerle doğrudan müzakere içeren yeni düzenlemeler hazırlaması bekleniyor.
Ortadoğu Enstitüsü’nden Karen Young, “BAE için bu mutlak bir öncelik. Yapay zeka kapasitesini hızla büyütüyorlar ve ABD teknolojisine erişim onlar için vazgeçilmez,” diyor.
Vizyon 2030 yatırımları
Trump Körfez’den ABD’ye yatırım çekmeye çalışırken, Suudi Arabistan da ABD sermayesini kendi "Vizyon 2030" isimli kalkınma planına yönlendirmek istiyor. Bu plan kapsamında yürütülen projelerde eğlence, turizm, madencilik ve spor gibi alanlara da büyük kaynaklar aktarılıyor.
Suudi Arabistan’a yapılan doğrudan yabancı yatırım 2024'te üst üste üç yıl boyunca gelirlerken, yıl başından bu yana düşen petrol fiyatları da Riyad’ın mali dengesini zorladı. Batı medyasına değerlendirmelerde bulunan uzmanlara göre bu durum, ülkenin kalkınma hedeflerini sürdürebilmek için borçlanma ya da harcamalarda kesintiye gitme baskısını artırdı.
Katar’dan hediye olarak ABD Başkanı için resmi uçak alınacağı iddiası
Öte yandan Trump’ın, çarşamba günü ziyaret etmeyi planladığı Katar’da kraliyet ailesinden lüks bir Boeing uçağını kabul etmeyi planladığı ABD medyasında yer alan iddialar arasında.
Uçağın, ABD Başkanı’nın resmi uçağı olan Air Force One olarak kullanılmak üzere alınacağı ve bu durumun büyük etik tartışmaları da beraberinde getireceği konuşuluyor. İddiaların doğrulanması halinde uçağın, ABD hükümetinin bugüne kadar dışarıdan aldığı en büyük hediye olabileceği belirtiliyor.
