Beşar Esad rejiminin çöküşü, Suriye tarihinin önemli bir dönüm noktasını oluşturdu. Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ve bazı silahlı grupların başlattığı operasyon ardından 8 Aralık 2024’de Esad ailesinin 53 yıllık iktidarına sona erdi.
Ancak rejimin çöküşünün ardından geçen süreçte, şimdiye dek istikrarlı ve medeni bir sistem kurulamadı. Aksine, ülke benzeri görülmemiş düzeyde can kayıpları yaşadı.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Esad sonrası Suriye’ye dair son altı ayı kapsayan kapsamlı bir rapor yayımladı.
SOHR bu raporu, rejimin çöküşünden sonraki geçiş sürecinde yaşanan en belirgin ihlalleri tespit etmek, bunları sayısal olarak belgelemek, gerçekleri gün yüzüne çıkarmak ve ilgili tarafları ciddi adımlar atmaya ve hesap vermeye teşvik etmek amacıyla hazırlandı.
7 bin 670 kişi hayatını kaybetti
Suriye genelinde, Esad’ın devrilmesinden sonra, 1 Ocak 2024 ile 6 Haziran 2025 tarihleri arasında devam eden şiddet ve ihlallerin sonucunda 7bin 670 kişi yaşamını yitirdi. Bu ölümler hem iç hem de dış aktörlerin neden olduğu "derin güvenlik kaosu" ortamında gerçekleşti.
Bu süreçte hayatını kaybedenlerden 5 bin 784’ü sivil vatandaşlardı. Öldürülenler arasında 306 çocuk ve 422 kadın bulunuyor. Bu rakamlar, özellikle toplumun savunmasız kesimlerine yönelik tehditlerin arttığını ortaya koyuyor.
Ölümlerin yaklaşık yüzde 75’i sivillerden oluşuyor
Sivil kayıplar arasında erkeklerin oranı yaklaşık %87 iken, kadın ve çocuklar %12,6’sını oluşturuyor. Bu da ölenlerin yaklaşık %75’inin siviller olduğunu gösteriyor.
Aylara Göre Can Kaybı Dağılımı:
Ocak 2024 – Aralık 2024:
Toplam 2 bin 354 kişi öldü. Bunlardan 1.894’ü sivil (1.839 erkek, 21 kadın, 34 çocuk), 460’ı silahlı unsur ya da askerdi.
Ocak 2025:
Toplam 1.122 ölüm. 679’u sivil (480 erkek, 146 kadın, 53 çocuk), 443’ü silahlı kişi veya askerdi.
Şubat 2025:
603 ölüm. 435’i sivil (347 erkek, 46 kadın, 42 çocuk), 168’i silahlı kişi/askerdi.
Mart 2025:
2 bin 644 ölüm. 2.069’u sivil (1.828 erkek, 144 kadın, 97 çocuk), 575’i silahlı kişi/askerdi.
Nisan 2025:
452 ölüm. 352’si sivil (287 erkek, 40 kadın, 25 çocuk), 100’ü silahlıydı.
Mayıs 2025:
428 ölüm. 295’i sivil (227 erkek, 19 kadın, 49 çocuk), 133’ü sivil olmayan gruplardan.
Haziran 2025’in ilk 6 günü:
67 ölüm. 60’ı sivil (48 erkek, 6 kadın, 6 çocuk), 7’si silahlı kişi/askerdi.
Altı ay geçmesine rağmen, Beşar Esad rejiminin çöküşünden sonra Suriye hâlâ derin bir güvenlik krizi ve ciddi kurumsal çözülmeyle karşı karşıya.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'ne göre, bu durum yasadışı infazlar, halkın gözleri önünde gerçekleşen terör eylemleri, cezasızlıkla beslenen mezhepsel nefret söylemleri ve toplumsal yapının daha da parçalanmasına yol açan güç mücadelelerinin artmasıyla kendini gösteriyor.
