‘Kürt Çalışmaları…’

Kürdlerin devletsiz kalmalarında, dönemin emperyal güçleri Büyük Britanya ve Fransa’nın şüphesiz çok büyük rolü var. Bu güçlerin, bu süreçte, Yakındoğu’nun ve Ortadoğu’nun iki köklü devletiyle, yani, Türk, Arap ve Fars yönetimleriyle işbirliği geliştirdiği de biliniyor.

İsmail Beşikci

27.07.2020, Pts | 02:55

‘Kürt Çalışmaları…’
Makaleyi Paylaş

Kürt Çalışmaları kitabında, Wendelmoet Hameling ve Hanif Barış’ın müşterek hazırladığı bir makale yayımlandı. Makale, ‘Kürt Halk Ozanları ve Dengbêjlerin Gözünden Sınırlar ve Devlet’ başlığını taşıyor. (Kürt Çalışmaları, Bahar Akademisi 1, İBV Yayınları, İstanbul, 2020, s. 51-88)

Akademisyenler, incelemelerinin sonunda şöyle söylüyorlar: ‘Bu nedenle, Kürtler söz konusu olduğunda, özerk kalma eğilimi, devletten kaçınmak şeklinde tezahür eden bir özgürlük fikrinin varlığına dalalet edebilecektir. Kendi devletine sahip olmama ve yirminci yüzyılın başlarına kadar, bir devlet kurmaya teşebbüs etmemek, sonuçta, pekâlâ, alternatif bir özgürlük vizyonu da olabilir’ (s.86)

Burada bir devlete sahip olmamak, kendisi için bir devlet oluşturmaya çalışmamak övülmektedir.

Kürdlerin devletsiz kalmalarında, dönemin emperyal güçleri Büyük Britanya ve Fransa’nın şüphesiz çok büyük rolü var. Bu güçlerin, bu süreçte, Yakındoğu’nun ve Ortadoğu’nun iki köklü devletiyle, yani, Türk, Arap ve Fars yönetimleriyle işbirliği geliştirdiği de biliniyor. Kürdlerin/Kürdistan’ın bölünmesi, parçalanması, paylaşılması bu ilişkiler ağında tasarlandı ve yaşama geçti.

Bu konuda, Kürdlerde yaşanan zaafın da önemli bir rol oynadığını dikkatlerden uzak tutmamak gerekir. Akademisyenler, Kürdlerin bu zaaflarını pozitif bir değer olarak sunuyorlar. Bu zaafa güzelleme yapıyorlar. Devlet olmaktan uzak durmak da, bir özgürlük vizyonu olabilir, diyorlar. Sınır boylarında yaşayan Kürdler için, ‘emperyal güçler arasında saf değiştirmek, imparatorluk periferilerinde ve sınır bölgelerinde yaşayan yerel egemenlerin sık sık başvurduğu bir hayatta kalma, güçlenme ve büyüme stratejisiydi. Devlet sınırlarını aşmak da sıradan Kürdler için yaygın bir pratikti.’ (s. 85) diyorlar.

Bir aşiret, hasım gördüğü bir aşiretle çatışıyor. Bu süreçte, baskı altında kalıyor ve sınırı geçerek baskıdan uzaklaşmaya çalışıyor. Karşı taraf onu hangi koşullar altında kabul ediyor? Koşulu şudur: ‘Eğer benimle birlikte, falanca güce karşı mücadeleye girersen seni kabul ederim.’ Bu ilişkiden özgürlük doğar mı? Kendisini hasım olan aşiretten kurtarabilmek için esas Kürt karşıtı güçle yani devletle işbirliğine giriyor. Bu ilişki kimseyi özgür kılmaz.

Bu iki akademisyen, süreci, Kürdlerin devlet istemediği şeklinde değerlendiriyor. Peki, devlet istemiyorlar, ne istiyorlar? İsteklerine kavuşmuşlar mı?

Devletin en önemli Kürd politikası Kürdleri Türklüğe asimile etmektir. Köylerin evlerin yakılması yıkılması, sürgünler, mecburi iskanlar bu temel politikanın gereği olarak gündeme gelmektedir. Bu politikaya karşı direnenlerin, bu politikanın uygulanmasına pürüz çıkaranların soykırıma varan operasyonlarla imha edildikleri açık bir gerçekliktir.

Soykırımın Gündeme Gelmesi

20. yüzyıl boyunca Kürdler, Kürdistan’ın çeşitli alanlarında soykırımlarla karşılaşmışlardır.

16 Mart 1988 Halepçe bir soykırımdır. 16 Mart soykırımın doruk noktasıdır. Aslında, 1983’den beri, ‘hangi gaz daha zehirlidir…’ arayışı sürecinde, 1988’e kadar, zamana ve mekâna yayılmış bir soykırım yaşanmıştır. Bu deneylerin Kürd köylerinde ve cezaevlerindeki Kürd mahkumlar üzerinde yapıldığı biliniyor.

1937-1938 Dersim, 1935 Sason, 1930 Zilan, 1927 Bingöl Guew… Bunların hepsi soykırıma varan operasyonlardır.

Hangi halklar soykırımla karşılaşıyor? Ermeniler 1915 de bir devlete sahip olsalardı kanımca soykırımla karşılaşmazlardı. Yahudiler 1930’larda, 1940’larda bir devlete sahip olsalardı bir soykırımla karşılaşmazlardı. Bu soykırımlar sürecinde, hep özgür kalmanın hesabını yapan Kürdler, özgürlüklerini koruyabilmişler mi?

Ruanda 1994. Ruanda’da, 1994 yılı Nisan -Temmuz ayları arasında 800 bin Tutsi, Hutular tarafından soykırımla yok edildi. Soykırıma uğrayanlar arasında ılımlı Hutular da vardı. Eğer o zaman, Tutsiler bir devlete sahip olsalardı, bu kadar büyük bir kırımla karşılaşmazlardı.

1995 yılı Temmuz ayında da Yugoslavya’da Slebrenitsa’da, Müslüman Boşnaklar, soykırım yaşadılar. Kadın-erkek, genç-ihtiyar, 8 binden fazla Boşnak, Sırplar tarafından uygulanan soykırımla karşılaştı. O zaman, Boşnakların bir devleti olsaydı, en azından, Bosna-Hersek Devleti içinde, güçlü bir federasyonu olsaydı. Böyle bir soykırımla karşılaşmazdı.

Bu arada, Türkiye’nin Suriye politikası da iyi irdelenmelidir. Mart 2011’de başlayan Suriye iç savaşında, Türkiye’nin Suriye politikasının esasını, Kürdlerin hiçbir kazamım elde edememesi oluşturmaktadır. Türkiye, Kürdlerin kazanımını önlemek için çok yoğun bir çaba içindedir. Rojava’daki özerk yapıyı bozmak bu çaba içinde değerlendirilmelidir. Afrin’in işgali bu çaba çerçevesinde gelişmiştir. Dikkat edelim, Kürdler için hiçbir hakkın-hukukun gerçekleşmesi istenmemektedir. Bir taraftan, ‘Kürtlerle et-tırnak gibiyiz’ denmekte diğer taraftan da Kürd olan, Kürdlüğü çağrıştıran her şey silinmeye çalışılmaktadır. Örneğin, Afrin’de Eğitimde Kürdçe’nin yasaklanması dikkate değer bir gelişmedir. Afrin’de eğitim Arapça ve Türkçe yapılmaktadır. Halbuki, Afrin bir Kürd şehriydi.

Aşiretlerin, birbirlerini tecrit ederek, bütün müdahaleleri önleyerek, kendisini belirli bir alana kapatarak özgür kalmaları özgürlük doğurmaz. Bu özgürlük vizyonu da üretmez... Çünkü her şeyden önce devletin çok yoğun bir müdahalesi vardır. Devletle işbirliği yaparak öbür müdahaleleri önlemeye çalışmak. Özgürlük doğurmaz. Çünkü, devletle iş birliği, özgürlüğün kaybı anlamına gelir. Devlet müdahalesinin amacı da zaten budur. ‘Mahkûm’, ‘firari’, ‘asi’, ‘dağ kavmi’, ‘hain’ ‘kahraman X’ (yerel kahraman) gibi kavramların bu ilişkiler ağında üretildiği açıktır. Bu kavramların hepsi de, devletle karşı özgürlük arayışı ile ilgilidir. Özgürlük, diğer aşiretlerden değil, devletten talep edilmesi gereken bir kategoridir. Özgürlük, Kürdlerin mümkün olduğu kadar birliktelik anlayışı içinde, bir bütün olarak, devletle ilişkilerinden doğacak bir kategoridir. Kürdler söz konusu olduğu zaman, ‘bir çakıl taşı bile vermeyiz’ anlayışı devletindir. Durum bu kadar açıkken, ‘biz devlet istemiyoruz’ vs. demek devletin anlayışını, isteğini, onaylamaktan, tekrar etmekten başka bir şey değildir.

.

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
12374 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:19:39:18

İsmail Beşikci

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Ömer Şeyhmus ve Agneta Klingİsveç-Norveç SeyahatiUbeydullah Nehrî HarekatıAnı ResimleriMilliyetçilik, Bir Defa Dahaİsmail Beşikci Vakfı Diyarbakır Temsilciliği’nin Yeni Ofisinin AçılışıAna Dili YasaklamakAbdurrahim Rahmi ZapsuMüslüman Kürdlerde Milliyetçiliğin GelişimiJaponlar, JaponyaKürdistan Demokrat Partisi - SorularÜçüncü Erbil ForumuAğrı Direnişi Hakkında …Abdurrezzak BedirxanHıner Saleem: Ortadoğu’nun Esas SuçlularıYirminci Yüzyıl Başlarında Kürd Aydınları ve CumhuriyetVakfedilmiş Bir HayatOrtadoğu Barış ve Güvenlik Forumu (x)Son Gelişmeler ÜzerineTürkiye’de Üniversiteİbrahim Kaypakkaya AnmasıDeğinmeler 3Kürdistan'a SorMalazgirt ve KürtlerKurdiana DüğümüKemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu IVKöklere YolculukToprak Temelli MilliyetçilikKürdlerin Geleceği Konusunda Birkaç SözAntik KürdistanDin Ve BilimKarakoçan (Dep) ve Yayladere (Holhol) İle İlgili İki KitapUludere (x)Newroz 2024 AkreÜç KitapHazro BeyleriSimurglarMehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği MücadelesiŞeyh Said Direnişi İle İlgili İki KitapDiyarbakır Kitap Fuarı 2023Ermeni ve Rum Mallarının TürkleştirilmesiEhmedê Xanî’nin Hatırası ÜzerineAbdurrahman Önen-Erdnîgarîya KurdistanêKürtler ve Güller Cilt 3‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ …'Yaşamın Kıyısında'Behdinan, Barzan, Milli LiderSuyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II)Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru KürtlerYüzüncü Yılında Lozan AntlaşmasıSon Kız‘Deniz’in Ütopyası’ ÜzerineRudaw TVStockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine DüşüncelerLozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan IILozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora KürdleriMele Mıstefa Barzani Ulusal MüzesiRovîyê XasûkBarzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi IIIKendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’Peywend YayınlarıDuhok Üniversitesi’nin 30. YılıAhamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne IIKürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’neKürd Aydınları IIBedirhan Epözdemir’in AnılarıSeyidlik-ŞeriflikKürdizade Ahmed RamizMedreseler-ÜniversitelerMedya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve KürdlerMülteci YaşamlarÖncü Bir Kürt Aydını59 Yıl Sonra ŞemdinliKemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu IIIOrtadoğuBir Ailenin Son 200 Yıllık TarihiTarih Okumaları, Kürdlerin HikayesiHewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde KonferansTheodor Herzl Bize Ne Anlatıyor?AforizmalarSon YolcuIrkçılık Hakkında …Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın AnılarıAdil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü?Kürd Aydınlarıİlim-BilimKürdçe Derslerinin ÖnemiYaş 83…*Mezopotamya Uygarlığında HakkariKemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - IIBediüzzaman’ın HançeriDoğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu*Destar Kitap-KafeKürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana KaynaklarıBingöl-Van Gezi İzlenimleriGöbekli Tepe Hakkında…Güvenlik Munzur Çem’in Anıları DerveCendere II Saatin İçindeki SırMehmet Öncü KitaplarıZarema, Yahudi DevletiJuli’nin Sesi‘Ateşte Doğanlar’Kadri Hoca…Kürt HâkimAlevilik Üzerine II‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı ÜzerineUygur TürkleriBaşkanlık Seçimleri, ABDÜniversite RaporuOFra Bengio’nun Kürd Liderlere EleştirisiDr. SaidKürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu…Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliğiAma Onlar Kardeştiler…Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’İSkan Tolun IIKürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II‘Doğumun Ölümü’Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî)Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine…Ermeniler, Kürdler, AzerilerDevrimci Doğu Kültür OcaklarıEylül 2020 Kürdler-KürdistanBir AİHM BaşkanıHalepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırıDevranİskan TolunWoodrow WilsonHarf Devrimi’nin Kürdler İçin AnlamıMehmet ElbistanKürtler, Şehir ŞehirlileşmeZini Gediği KatliamıKürd Tarihini Kürdlerin Yazması…‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’Değinmeler-2Irkçılık ÜzerineSeyid Ahmed CebariŞengal, AfrinMustafa SelîmîKemalizm ve Kürd Ulusal SorunuOrhan Kotan’ın ŞiiriLeylan - IIKürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı?LeylanXwebûnOrta Karadeniz’de Etnisite İlişkileriAlevilik Üzerine…Güvenli BölgeDuvarımızı Yapamadık…Doktor SaidAlevilik ve TarihiBitlis ve Ahalisi1916 Kürd TehciriBir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu?Kürd Tarihi Üzerine GözlemlerAdıyla ÇağırmakKürdistan’ın Güneyinde SoykırımKürdlerin TarihiMilliyetçilik ÜzerineHong Kong, Kürdistan‘Kürtlerle Türkler’Ortadoğu’da Devletlerin KurulmasıAbdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. YıldönümüÜniversitenin Bilim Anlayışında Temel SorunlarCumhuriyet, 19 Mayıs 2019'Özgürlük İçin Sanat'Helsinki’de Sosyal ForumTeknoloji, Bilim, EğitimMilletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/KürdistanHewler - Duhok - ZahoBir Tartışma Üzerine…Dönemin RomanlarıEleştirilerin İzindeRêya Heqîyê (Alevilik)ABD Ziyareti - IVABD Ziyareti - IIIABD Ziyareti - IIABD Ziyareti - IBerlin’de Dersim 37-38 PaneliBaşur’da SiyasetDuhok-Hewlêr GezisiKürdçe Yasaklarının İşlevi‘Aleviliğin Doğuşu’ II‘Kimliksiz Çığlıklar’Türkiye’de Adalet Arayışları'Aleviliğin Doğuşu'Kürdlere Soykırım…Moskova’da Kürd KonferansıCevat Geray’a Sevgi…Bilim AhlakıMahallenin ArkadaşlarıSelahattin Demirtaş’ın ŞarkısıCanip Yıldırım KütüphanesiDevşirmeler ve DevletsizlerDağ Kavmi - IIAdaylar…Dağ Kavmi -IGeleceğini Belirleme Hakkı ve KürdlerFarhad Daftary, Şiilik AlevilikŞiizm‘Türklük Sözleşmesi’Timure Halil Hakkında …Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk…Celal Talabani...Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık...Güvenlik...Domino EtkisiReferandum-Bağımsızlık TartışmalarıDanimarka SeyahatiSekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımıİnsanlık Araştırmaları MerkeziFahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine…Bir Kürd...İki Kürd...Üç KürdYezda...Ermeniler, Kürdler…Yeni Bir KDP Kurma ÇalışmalarıHasta AdamAvustralya GezisiHayatımdan KesitlerBirey Toplum İlişkileriPeşmergelik Yüce Bir DeğerdirKaderine KüsmekKürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun…Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor SaidSuriyeli MültecilerParlamentoMilli Düşünce SempozyumuDesmond FernandesKürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!...Kürtler Ne İstiyor?Eşkiya28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak...Devlet, İslam, Kürdler ve DarbePencinarîler IIPencinarîler IAzim...'Afrika Edebiyatı' Üzerine…Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, EzdanZağros’un Ötesine…Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Sözİttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi…Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon PlanlarıYakındoğu’nun İmhası ve Pontus SorunuKeşiş’in Torunları Dersimli ErmenilerAnlıyorum Ama Konuşamıyorum1128 AkademisyenYaşar KayaAlevilik...Elveda Güzel VatanımAlevilerin KitabıUluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan IIIUluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan IIUluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I)Komkurd-AnNelson Mandela - Aziz SancarBarış, Yüzleşme, MüzakereİBV Hewler Temsilciliği558. OturmaŞengal’i ZiyaretŞengalTBMMKürdlerde/Kürdistan’da Ana SorunÖzyönetim Üzerine...Norveç SeyahatiAlaine Tuoraine’e EleştiriKürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim ZaaflarıGüneşin KrallığıKeyakisarBarzani bir dönem daha görevde kalmalıdırTemel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması...Üniversitenin Ana SorunuMardin: Hüzünlü KentAlevilik-MüslümanlıkOsmanlılar ve Acemler Arasında Kürdlerİslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son bulduKürd Kültürü Neden Yağmalanıyor?Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê'İki Olay Üzerine DüşüncelerBarış ve Çözüm Süreci - IIIEleştirilerEv Jin û Mêrê bi MaskêBarış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler...Barış ve Çözüm Süreci…Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. FriçSoykırımlar ve Devletsiz HalklarIŞİD’in ZuhuruŞeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in KatiliUlusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/KürdistanBitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de YaşamUluslararası Bitlis SempozyumuBarzaniler Değinmelerİfade Özgürlüğü ve ABDTürk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası NizamKürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin RolüMustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruzDüşün Hayatında ve Edebiyatta KurumlaşmalarYakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel ÖzelliğiRoboski – GoyilerTürk-İslam Sentezi ve Kürd SorunuKürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudurBarış
x