Şam'ın Süveyda'ya güçlü bir şekilde yönelmesinin nedenleri

Süveyda vilayeti, Aralık 2024 başında Suriye rejiminin çöküşünden bu yana en şiddetli silahlı çatışmalara sahne oluyor. Bu çatışmalar, birkaç gün önce Şam kırsalındaki El-Mutla bölgesinde Bedeviler tarafından bir Süveydeli kamyon şoförünün kaçırılmasıyla başladı. Buna karşılık Süveydalı silahlı gruplar, Süveyda kırsalında çok sayıda Bedevi'yi kaçırdı. Salı sabahı, hükümet güçlerinin vilayete girmesiyle birlikte Süveyda kent merkezinde yoğun çatışmalar yaşanıyor. Bu giriş, yetkililer tarafından duyurulmuş ve dini otoriteler tarafından memnuniyetle karşılanmıştı.

İlk çatışmalar Cumartesi, 12 Temmuz’da patlak verdi ve ertesi gün daha da şiddetlendi. Bunun üzerine Suriye iç güvenlik güçleri ve Savunma Bakanlığı'na bağlı birlikler, 14 Temmuz Pazartesi sabahı erken saatlerde Süveyda’ya sevk edildi.

Suriye ordusunun hareketi, devletin bu adımı gerekçelendiren medya ve sosyal mesajlar eşliğinde geldi. İçişleri Bakanı Enes Hattab, "Vilayette devlet kurumlarının yokluğu, Süveyda’da yaşananların başlıca nedenidir" dedi. "Süveyda’da çözüm, ancak güvenliğin sağlanması ve kurumların işlevsel hale gelmesiyle mümkündür" diye ekledi.

Aynı bağlamda, İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Nuruddin El-Baba, "Suriye devleti, Süveyda’da güvenliği sağlama kararı aldı ve bunu bölgedeki etkili taraflarla görüştükten sonra yaptı" dedi. El-Baba, "Süveyda’daki ardışık güvenlik krizlerinin nedeni, ayrılıkçı akımın inatçılığıdır. Bu grup halkımızı vatandan koparıp maceraya sürüklüyor" ifadelerini kullandı. Çözümün yalnızca devletin otoritesinin yeniden tesisiyle mümkün olduğunu vurguladı.

Savunma ve İçişleri bakanlıklarının Süveyda’ya sevkiyatları, yerel silahlı grupların saldırısıyla karşılaştı. Bu saldırılar sonucunda ordu ve iç güvenlik güçlerinden ölen ve yaralananlar oldu. Aynı zamanda, Süveyda içindeki farklı görüşler çatışmayı daha karmaşık hale getiriyor ve vilayette iç savaş riski doğuruyor. Bazı gruplar devlet müdahalesini zorunlu görürken, diğerleri bunu Süveyda ile Şam arasında sağlanan mutabakata aykırı buluyor. Bir başka grup ise uluslararası koruma çağrısında bulunuyor.

Bu gerginliğin kökeninde Bedevilerle Süveydalılar arasındaki eski düşmanlıklar yatıyor. Bedeviler yıllardır koyunlarını Süveyda kırsalındaki tarım arazilerinde otlatıyor, bu da Süveyda halkı tarafından kabul görmüyor. 2011’deki Suriye devrimiyle bu tansiyon daha da yükseldi. 2018’de IŞİD’in Süveyda’ya saldırarak sivilleri katletmesinden sonra bazı Süveydalılar, IŞİD’in bölgeye Bedeviler aracılığıyla girdiğine inanıyor. O tarihten bu yana bölgede zaman zaman silahlı çatışmalar yaşanıyor.

Rejimin çöküşüyle birlikte, kontrolsüz silahların yayılması, uyuşturucu ekonomisinin büyümesi ve tüm tarafların silahlanmasıyla birlikte Süveyda’da yeni silahlı yapılar ortaya çıktı. Bunlar arasında askeri konsey, kaçakçılık çeteleri ve Şam’dan kaçan rejim kalıntıları da yer alıyor.

Haziran sonunda Dera’daki güvenlik güçleri, silah kaçakçılarını yakaladı. Bu kişilerin, Süveyda Askerî Konseyi üyelerine, Bedeviler ve IŞİD hücrelerine silah sattıkları ortaya çıktı.

Nisan sonunda yaşanan olaylar, Süveyda ve Şam arasında gerilimi artırdı. Süveyda’dan gelen bazı konvoylar Şam kırsalındaki Ceremana’ya ilerlemeye çalıştı, ancak Bedevi gruplar tarafından engellendi. Bunun sonucunda kaçırmalar ve karşılıklı saldırılar arttı.

Bu ortam, Şam’a Süveyda’ya ilk kez doğrudan müdahale etme fırsatı sundu. Daha önce devlet, siyasi çözümleri tercih etmiş ve silahlı müdahaleden kaçınmıştı. Ancak şimdi kontrolü ele alma çabası daha net. Bu müdahalenin, İsrail’in “Suriye’deki Dürzileri koruyacağı” açıklamasıyla örtüştüğü görülüyor. İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, "Suriye rejimine net bir uyarı gönderdik. Dürzilere zarar verilmesine izin vermeyeceğiz" dedi.

Dış Mesajlar ve Devletle Uyum Çağrısı

Süveyda’da toplumsal ve askerî bir bölünme yaşanıyor. Bir yanda rejime yakın olan gruplar devletin müdahalesini destekliyor. Diğer yanda ise, Askerî Konsey gibi yapılar, Şam’la resmi olmayan bir uzlaşıyı tercih ediyor. Ayrıca uyuşturucu ve silah kaçakçılığı yapan gruplar da mevcut. Bu karmaşa, bölgenin güvenliğini tehdit ediyor ve devlet bu çatışmaları engellemeye çalışıyor.

İsrail ve Avrupa ülkeleri, Şam-Süveyda anlaşmasına açık destek verdi. Avrupa heyeti, temmuz başında Süveyda’ya yaptığı ziyarette "devletle hızlı uzlaşma" çağrısı yaptı. ABD’nin de dolaylı olarak Şam’ı müttefik olarak gördüğü mesajı verildi. IŞİD ve HTŞ’nin terör listesinden çıkarılması da bu çerçevede yorumlandı.

Suriye devleti, Süveyda’ya müdahaleyi titizlikle yürütüyor. İçişleri Bakanlığı, güvenlik güçlerine sivillere zarar verilmemesi yönünde sert talimatlar verdi. Operasyonun temel hedefleri arasında sınır güvenliğini sağlamak, uyuşturucu kaçakçılığını durdurmak, İran yanlısı milislerin etkinliğini kırmak ve IŞİD tehdidine karşı önlem almak yer alıyor.

Güneydeki Karmaşık Dinamikler

Güney Suriye, farklı çıkarları olan grupların çatışma alanına dönüştü. Uyuşturucu çeteleri, İran yanlısı milis kalıntıları, IŞİD hücreleri ve diğer gruplar, bölgedeki boşluktan faydalanmaya çalışıyor. Bu alan aynı zamanda Lübnan, Ürdün ve İsrail sınırlarına da açılıyor. Burası hem kaçakçılık hem de askeri faaliyetler için önemli bir geçit.

Rejimin amacı, Süveyda’daki otorite boşluğunu doldurmak, güvenlik kurumlarını yeniden işlevsel hale getirmek ve bölgede devlet egemenliğini tesis etmek. Bu müdahale başarılı olursa, Şam yönetimi hem içeride hem dışarıda elini güçlendirmiş olacak. Aksi takdirde, bölgesel ve uluslararası krizlerin fitili ateşlenebilir.(Al Majalla)