İsrail, Hamas'a karşı sürdürdüğü savaş kapsamında planlanan dört günlük ateşkes süresini uzatma konusunda artan bir baskı ile karşı karşıya. Ancak askeri yetkililer, daha uzun bir ateşkesin Tel Aviv'in Filistin hareketini ortadan kaldırma çabalarını zayıflatabileceğinden endişe ediyor.
Hamas, cuma ve cumartesi günleri toplam 26 İsrailli kadın mahkumu Uluslararası Kızılhaç Komitesi'ne teslim etti. Bu kişilerin bir kısmı farklı uyruklu. Tel Aviv ise 78 Filistinli mahkumu serbest bıraktı, bunların tamamı kadın ve çocuklardan oluşuyor.
Hamas, son iki gün içinde anlaşmada yer almayan bir adımla 15 yabancıyı da ayrıca serbest bıraktı. Katar'ın aracılık ettiği, ABD ve Mısır'ın katılımıyla gerçekleştirilen anlaşma, uzatılabilir ateşkesin dört günü boyunca 150 Filistinli tutuklunun serbest bırakılması karşılığında Hamas'ın elindeki 50 tutuklunun serbest kalmasını öngörüyor.
Safları yeniden sıklaştırma
Ateşkesin uzatılması, Hamas'ın serbest bıraktığı tutukluların sayısını artırabilir ve İsrail'de ateşkesin uzatılması konusunda büyük bir iç baskı oluşabilir. Ancak analistlere göre bu durum aynı zamanda Hamas'a, yeniden toparlanma, silahlanma ve savaşa geri dönme konusunda geniş bir alan açacak. Bu anlaşma aynı zamanda uluslararası toplumun İsrail üzerindeki diplomatik baskısını da artırabilir ve uluslararası toplum Gazze'nin yeniden bombalanması ve bunun sonucunda ortaya çıkan insani krize yönelik desteğini geri çekebilir.
King's College London'da savunma çalışmaları profesörü Andreas Craig, AFP’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:
‘’Zaman her zaman olduğu gibi İsrail'in ve İsrail ordusunun aleyhine işliyor. Ateşkes ne kadar uzun sürerse, savaş devam ederken uluslararası toplumun sabrı da o kadar kaybolacak. Ancak İsrail ordusu, Hamas hareketini ‘ortadan kaldırma’ hedefine ulaşmaya kararlı.’’
İsrail Savunma Bakanı Yoav Galant, cumartesi günü Gazze Şeridi'ndeki İsrail güçlerine yaptığı ziyarette ateşkes takviminin ‘kısa’ olduğunu söyledi. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre Galant açıklamasında “Haftalar sürmeyecek, bir dereceye kadar olacak, birkaç gün sürecek. Ateş altında başka müzakereler yapılacak” ifadesini kullandı.
İsrail yetkililerine göre savaş, Hamas hareketinin ani saldırısının ardından patlak verdi ve çoğu saldırının ilk gününde olmak üzere yaklaşık bin 200 İsrailli öldü. Ardından İsrail, Gazze Şeridi'ni yoğun bir bombardımana tuttu. Bu bombardımana 27 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'nde kapsamlı kara operasyonları da eşlik ediyor. Bombalamada altı binden fazlası çocuk olmak üzere yaklaşık 15 bin kişi öldü.
İsrail içindeki baskılar
Tel Aviv Üniversitesi Moshe Dayan Orta Doğu ve Afrika Çalışmaları Merkezi'nde araştırmacı olan Arik Rudnitzky konuya dair “Ateşkesin uzatılması yönündeki asıl baskı İsrail'in içinden, rehinelerin ailelerinden geliyor” dedi.
Tel Aviv sokaklarında tutukluların serbest bırakılması talebiyle cumartesi akşamı on binlerce kişinin katıldığı büyük bir gösteri düzenlendi. Bu sırada tutukluların fotoğraflarını taşıyan protestocular, "Onları hemen serbest bırakın" sloganları attı. Protestocuların ellerinde taşıdıkları pankartların birinde "Onları cehennemden çıkarın" yazıyordu.
İsrailli bir askeri yetkili, Tel Aviv'in en fazla sayıda tutukluyu serbest bırakmaya kararlı olduğunu söyledi. Ancak ateşkes ne kadar uzun sürerse Hamas'ın ‘yeteneklerini yeniden inşa etmek ve İsrail'e yeniden saldırmak’ için daha fazla zamanı olacağı yönündeki endişesini dile getirdi. AFP’ye konuşan ve kimliğinin açıklanmamasını talep eden İsrailli askeri yetkili, "Bu korkunç bir ikilem" ifadesini kullandı.
Çatışmayı durdurmaya yönelik müzakerelerde Katar ana arabulucuydu. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid el-Ensari şunları söyledi:
‘’Kalıcı bir ateşkes için ‘ivmeyi korumak’ gerekiyor. Bu ancak siyasi iradenin varlığıyla mümkün olabilir. Bu irade sadece İsrailliler ve Filistinliler tarafından değil, aynı zamanda bizimle çalışan diğer ortaklar tarafından da ortaya konmalıdır.’’
ABD Başkanı Joe Biden geçtiğimiz cuma günü Gazze'deki dört günlük ateşkesi uzatmak için ‘gerçek fırsatlar’ bulunduğunu söyledi. Biden, İsrail ile Filistinliler arasında barışı tesis etmek için iki devletli çözümü ‘canlandırmak’ adına çalışmanın zamanının geldiğini kaydetti.
Yeni anlaşmalar
King's College London'da savunma çalışmaları profesörü Andreas Craig, Washington'ın, özellikle gelecek yıl ABD başkanlık seçimlerinin yaklaştığı bir dönemde, ‘aylarca kesintisiz sürecek’ yoğun bir operasyona hazırlıklı olmadığına inanıyor.
Craig "Dolayısıyla Biden yönetiminin de bir çıkış yolu bulması gerekiyor. Bu anlaşmazlığın askeri çözümü yok. Bu anlaşmazlıkta zafer yok" diye konuştu.
Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin Basın Danışmanı Tahir en-Nunu ise İslami hareketin ‘yeni anlaşmaları ciddi şekilde tartışmaya hazır’ olduğunu söyledi.
Hamas'ın açıklamasına göre rehineler, saatler süren bir gecikmenin ardından cumartesi günü serbest bırakıldı. Hamas’a göre bunun nedeni İsrail'in anlaşma şartlarına uymamasıydı. Ancak İsrail Ordu Sözcüsü Doron Spielman bunu yalanladı. Spielman, hareketin ‘psikolojik savaş’ çerçevesinde bir ‘oyalama taktiği’ benimsediğine dikkat çekti.
Eski İsrail istihbarat yetkilisi Avi Melamed konuya dair şu değerlendirmelerde bulundu:
‘’Hamas bu kartı mümkün olduğu kadar uzun sürede tüketmek için rehineleri serbest bırakmayı erteleyecek. Bu İsrail için en yüksek bedele neden olabilir. Hamas, Gazze Şeridi'ne yapılacak saldırı için İsrail içindeki desteğin dağılacağını umuyor. Sonuçta İsrail hükümeti üzerindeki uluslararası ve iç baskılar, Hamas'ın varlığını sürdürebileceği ve bu savaş bittikten sonra bile Gazze'yi yönetebileceği koşulları yaratacak.’’
Ortadoğu meseleleri üzerine çalışan bağımsız araştırmacı Eva Koulouriotis de aynı görüşte:
‘’Hamas için insani ve maddi kayıplar, Gazze'deki yıkım ve sivil kayıp boyutu ne olursa olsun hareketin Gazze Şeridi'ndeki varlığının sona ermesine yol açmayacak bu savaşa yönelik her senaryo bir zafer olarak kabul edilecektir.’’
