Suriye’de Dürziler ile Bedeviler Arasında Çatışmalar: İsrail’in Rolü Ne?

Suriye’nin Süveyda kentinde yaşayan Dürzi azınlık ile Bedevi aşiretleri arasındaki çatışmalar, Aralık 2024’te Esad rejiminin yerine geçen Suriye’nin yeni hükümeti iktidara geldiğinden beri yaşanan benzer karşılaşmaların sonuncusu.

Suriye’deki Dürziler, kendi bölgelerinde bir miktar özerkliklerini korumaya çalışmışlardır ve bu eğilim Suriye iç savaşı sırasında daha da artmıştır.

Son çatışmalar, yerel tanıklara göre, İsrail’in Güney Suriye üzerinde uçuşlar gerçekleştirmesine yol açtı.

Ayrıca, İsrail ordusunun (IDF) çatışmalar sırasında Suriye’de zırhlı araçları hedef aldığı bildirildi. Bu, ilk kez yaşanan bir durum değil. Aslında, son altı ayda bununla benzer bir döngünün en az üçüncü kez yaşandığı belirtiliyor.

Bu döngü temelde şöyle işliyor: Dürziler ile yerel Araplar çatışıyor. Genellikle her iki taraftan birkaç veya bir düzine kişi ölüyor. Hükümet güçleri müdahale etmeye çalışıyor. Genelde hükümet güçleri, sahaya gelen silahlı Dürzilerle karşı karşıya geliyor. İsrail de müdahale etme tehdidinde bulunuyor ya da bazen hava saldırıları düzenliyor. Sonrasında hükümet, Dürzilerle bir anlaşmaya vardığını söylüyor. Bu anlaşma, Dürzilerin hükümet kontrolünü kabul etmesini öngörüyor. Ancak genelde hiçbir şey değişmiyor ve bir iki ay içinde yeni çatışmalar çıkıyor.

Güney Suriye’deki Dürziler hafif silahlarla (tüfekler vb.) silahlanmış durumda. Ayrıca mühimmat ve çeşitli askeri araçlara da sahipler. Bunlar Esad döneminden kalanlar.

Dürziler, rejimin ordusunda diğer Suriyeliler gibi görev yaptı, ancak aynı zamanda kendi çıkarlarını korumak için de silahlandılar.

Dürzilerin çoğu Süveyda bölgesinde, yani Cebel Dürzi (Dürzi Dağı) olarak da bilinen yerde yaşıyor.

Dürziler, cihatçı gruplara ve zulme karşı temkinli oldukları için, kendilerini fazla baskılamadığı sürece Esad rejimini tercih ettiler. Rejim, Alevi azınlığın hâkimiyetindeydi ve Suriye’de grupları birbirine karşı kullanmaya çalışıyordu. Bu nedenle, Dürziler de rejim tarafından kullanılmış oldu.

İsrail ve Lübnan’daki Dürziler de devletle ilişkilerinde benzer bir denge kurarak hem silahlı kuvvetlerde görev yapıyor hem de yerel özerkliklerini korumaya çalışıyorlar.

Bu durum, Suriye’deki Dürzi azınlığın iyi silahlanmış, kendine güvenen ve özerkliklerini tehdit edebilecek Bedevi ve diğer Sünni Arap gruplara karşı temkinli olmalarına yol açıyor.

Suriye’nin doğusundaki bir medya kuruluşu olan North Press’e göre, “bir Dürzi milis, pazartesi sabahı erken saatlerde Süveyda Valiliği’ndeki son gerilim ve şiddetli çatışmalardan geçiş hükümetini sorumlu tuttu.”

Haberde şu ifadeler yer aldı:

“Suriyeli savaş sonrası kurulan ve Süveyda Valiliği’ni savunmak için kurulan öz savunma milisi Onur Adamları hareketi, gerilimi düşürme çağrısı yaparken üyelerini bölgeyi savunmak için seferber ettiğini vurguladı.”

Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Valiliğin tanık olduğu bu tehlikeli gerilim hiçbir tarafa hizmet etmiyor, aksine sivil barışı tehdit ediyor ve halkımız ve ülkemiz için reddettiğimiz bir kaos ortamına zemin hazırlıyor.”

Dürziler, hükümetin Süveyda ile Şam arasındaki yolu güvence altına almadığını iddia ediyor. Habere göre çatışmalarda 100 kişi öldü ve yaralandı.

Açıklamada şöyle denildi:

“Mevcut durumdan öncelikli olarak Suriye hükümetini sorumlu tutuyoruz; çünkü güvenliği sağlamada başarısız oldu, tekrar eden ihlallere sessiz kaldı ve bağlı fraksiyonlarının bir taraf lehine müdahalesine göz yumdu.”

Ayrıca şu ifadeler de yer aldı:

“Süveyda onur ve birlikte yaşama toprağıydı ve öyle kalacaktır. Hiçbir fitneye kapılmayacaktır, ancak aynı zamanda hesaplaşmalar için açık bir alan haline gelmesine de izin vermeyeceğiz.”

Suriye hükümeti, bu kaosa bir güç boşluğunun yol açtığını düşünüyor.

Çatışmalar, İsrail’in Güney Suriye’nin Silahtan Arındırılmasını Talep Etmesinin Ardından Patlak Verdi

İsrail, Güney Suriye’nin silahtan arındırılmasını talep etti. Bu durum, Güney Suriye’de bir boşluk oluşmasına yol açtı. Hükümet, sivilleri korumak ve düzeni sağlamak istediğini iddia ediyor.

Haberde, “[Suriye] İçişleri Bakanlığı da yaptığı açıklamada, kötüleşen güvenlik durumunu, aktif devlet kurumlarının yokluğuna ve yerel toplumun krizi kontrol etme konusundaki yetersizliğine bağladı,” denildi.

Suriye Savunma Bakanlığı, devlet medyasında şu açıklamayı yaptı:

“Pazartesi günü, Süveyda Valiliği’nde çatışmaların patlak vermesiyle eşlik eden kurumsal boşluğun kaos halini daha da kötüleştirdiğini, resmi güvenlik ya da askeri kurumların müdahale edemediğini, bu durumun ise durumu yatıştırma çabalarını engellediğini” belirtti.

“Son iki gün içinde Süveyda eyaletinde yaşanan kanlı gelişmeleri derin bir üzüntü ve endişeyle takip ettik; bu olaylarda 30’dan fazla kişi öldü ve yaklaşık 100 kişi yaralandı,” açıklamasında denildi.

“İçişleri Bakanlığı ile koordinasyon halinde, etkilenen bölgelere özel askeri birlikler sevk ettik, siviller için güvenli geçişler sağladık,” denildi.

Bu sorunların çözümündeki zorluklar, çatışmaların devam etmesinin muhtemel olduğunu gösteriyor. Dürziler silahlarını yeni hükümete teslim etmek istemeyecek.

İsrail’in rolü ise karmaşık.

IDF son haftalarda Golan yakınlarında İran Devrim Muhafızları’yla bağlantılı iki hücreyi ele geçirdiğini açıkladı.

IDF ayrıca son dönemde Hermon Dağı’nda da operasyonlar gerçekleştirdi. Bu bölgeler, Esad rejimi düştüğünde IDF’nin hareket ettiği yerler.

Bazıları IDF’nin Suriye’ye daha fazla müdahale etmesi gerektiğini savunuyor. Öte yandan bu, Güney Suriye’de daha fazla kaosa yol açabilir.

İran ve diğer düşmanlar bu kaosu istismar edebilir.

Son aylarda, İsrail’in Şam ile perde arkasında görüşmeler yaptığına dair çeşitli yabancı raporlar yayımlandı. Ayrıca, ABD de yeni Suriye hükümetini destekledi. Bundan sonra en uygun seçenek istikrar olacaktır. Bunun için Dürziler ve Şam’ın bir anlaşmaya varması gerekecek.