Önde gelen insan hakları örgütlerine göre İranlı yetkililer, Eylül ortasından itibaren patlak veren protesto hareketini bastırmak amacıyla idamı bir gözdağı aracı olarak kullanıyor. Şu anda infaz edilecekler listesinde bir doktor, bir sanatçı ve bir futbolcunun da bulunduğu yaklaşık 20 Doğu Kürdistalı ve İranlı bulunuyor.
Yakın zamanda Muhsin Şakiri ve Macid Rıza Rahnavard'ın idam edilmesi yaygın bir öfkeye yol açtı. Özellikle de Rahnavard hapishanede değil halka açık bir yerde asıldığı için tepkiler daha büyük oldu.
Aktivistler, protestolarla bağlantılı olarak 10'dan fazla kişinin ölüm cezasına çarptırıldığını ve benzer sayıda kişinin infazlarına yol açabilecek suçlarla itham edildiğini belirterek, daha güçlü bir uluslararası eylemin yokluğuna dikkat çekti ve daha fazla infaz uygulanacağı uyarısında bulundu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları Merkezi'nin Direktörü Mahmud Amiri Moghaddam infazlarla ilgili şu yorumu yaptı: "İnfazların siyasi bedeli artmazsa, toplu infazlarla karşı karşıya kalacağız". Moghaddam, İran liderlerini, Doğu Kürdistanlı Jina Emini'nin ölümünden bu yana ülkeyi kasıp kavuran gösteriler sebebiyle "halk arasına korku yaymak ve rejimi protestolardan kurtarmak" için infazları araç olarak kullanmakla suçladı.
Ayrıca Moghadam son günlerde, infazlardan sonra bile protestoların azaldığına dair herhangi bir rapor olmadığı vurguladı. Ancak aktivistler, "hirabe (terör/eşkıyalık)", "yeryüzünü ifsat etme" ve "isyan" gibi İslam hukukuna dayalı "belirsiz bir yasal formülü olan suçlamaların kullanılması" konusundaki endişelerini dile getirdi. Bütün bunlar, İran'da hüküm giyenleri ölüm cezasına çarptıracak suçlar olarak biliniyor.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) şu anda protestolarla bağlantılı olarak ölüm cezasına çarptırılan 11 kişi olduğunu doğrularken, aleyhlerine ölüm cezası verilmesine yol açabilecek başka suçlarla itham edilen 9 kişinin var olduğunu belirtti.
Örgüt, genç protestocu Sahand Nur Muhammedzade'nin otoyoldaki bariyerleri kırdığı ve çöp konteynırlarını ve lastikleri ateşe verdiği gerekçesiyle ölüm cezasına çarptırıldığını söyledi. Örgüt ayrıca, bıçak kullanarak bir kişiye saldırmakla suçlanan 22 yaşındaki genç Mahan Sadrat'ın "adaletsiz bir yargılamayla" ölüm cezasına çarptırıldıktan sonra "hemen" infaz edilebileceği konusundaki endişelerini dile getirdi.
Amnesty'e göre, 22 yaşındaki Muhammed Gudablo da polis memurlarının üzerinden araba ile geçmek, bir kişiyi öldürmek ve birkaç kişiyi yaralamaktan ölüm cezasına çarptırıldı.
Rapçi Kürt genç Saman Sidi'ye de gösteriler sırasında havaya 3 el ateş ettiği iddiasıyla idam cezası verildi. Örgüt Sidi'den, itiraf almak için işkence gördüğü bilgisini aldığını aktardı. Tutuklanmadan önce Sidi, "Instagram"da protestoları destekleyen paylaşımlar yapıyordu.
Doktor Hamid Kara Hasanlu ve eşi Farzane Kara Hasanlu, öldürülen bir protestocunun cenazesine katılmak üzere yola çıktıklarında, bir "Besic" üyesinin ölümüne yol açan saldırının ortasında kaldı. Hamid idama, eşi ise 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme, Af Örgütü'nün Farzane'den zorla alındığını söylediği ifadelere dayanarak hüküm verdi. Örgüt, Farzane'nin daha sonra bu ifadeleri mahkeme önünde geri aldığını kaydetti, ayrıca kocanın cezaevinde işkence gördüğünü ve kaburgalarının kırılması sonucu hastaneye kaldırıldığını bildirdi.
Amnesty'e göre, kendilerine yöneltilen suçlamalar nedeniyle ölüm cezasına çarptırılan kişiler arasında, "yalnızca eleştirel müziği ve sosyal medyadaki paylaşımları nedeniyle" suçlanan ünlü rapçi Tomac Salihi de bulunuyor.
Örgüte göre, 26 yaşındaki profesyonel futbolcu Emir Nasır Azadani geçtiğimiz Kasım ayında İsfahan'da 3 güvenlik görevlisini öldürmekle suçlandıktan sonra benzer bir durum yaşadı.
Uluslararası Profesyonel Futbolcular Birliği (UNFP), futbolcunun idam edilmekle karşı karşıya olduğuna dair haberler karşısında öfkesini dile getirdi.
Aktivistler, olaya karışanların hayatlarını kurtarmaya yardımcı olacağı umuduyla, dikkatleri ölüm cezasıyla karşı karşıya kalan tüm tutuklulara odaklamaya çalışıyor.
Rahnavard, tutuklanmasından sadece 23 gün sonra, idam edileceğinden asla haberdar edilmeyen annesiyle son görüşmesinden kısa bir süre sonra asıldı. Aktivistler, resmi medya infaz haberini yayınlayana kadar onun durumundan haberdar değildi.
Amnesty, İran makamlarının ölüm cezalarını "hızlı bir şekilde" verdiğini, onayladığını ve uyguladığını ve ölüm cezaları açıklanmayan kişilerin "her an" idam edilmeleri ihtimalinin olduğunu bildirdi. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği AFP'ye şunları aktardı: "İran'daki protestolarla ilgili iki kişinin infaz edilmesini dehşet verici olarak görüyoruz ve benzer ölüm cezalarına çarptırılan diğer kişilerin hayatlarından derin endişe duyuyoruz."
