İran'da protestolar dalga dalga yayılıyor!

İran'da ekonomik taleplerle başlayan ve hükümet karşıtı protestolara dönüşen gösteriler ikinci gününde ülke geneline yayıldı.

Kuzeyde Raşt, kuzeydoğuda Meşhed, batıda Kirmanşah, İsfahan ile Hamadan'da halk sokaklara çıktı. İranlı bir yetkili Fars haber ajansına yaptığı açıklamada, Meşhed kentinde 52 kişinin gözaltına alındığını açıkladı. Yaklaşık 50 kişinin toplandığı başkent Tahran'da da gözaltına alınanlar oldu.

Meşhed Devrim Konseyi'nin başında bulunan Hüseyin Haydari, gözaltıların nedeninin "sert sloganlar atılması" olduğunu söyledi.

İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangir, 'ülkedeki bazı olayların ekonomik sorunlardan kaynaklandığını ancak anlaşıldığı kadarıyla arkasında başka şeylerin de olduğunu' söyledi.

Ülkenin çeşitli şehirlerinde düzenlenen gösterileri tetikleyen sebepler yükselen enflasyon, işsizlik ve yolsuzluk. Talepler hükümet politikalarına yönelik öfkeye dönüştü. Gösterilerde Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve hükümet aleyhine sloganlar atıldı.

Hükümetin Suriye ve Irak'taki gelişmeler dahil, izlediği dış politika da eleştirildi.

Hükümetin protesto gösterilerini yasaklamasına rağmen sosyal medyada halkın sokağa çıkması için çağrılar yapılıyor.

Sosyal medyada paylaşılan videolarda Kirmanşah'ta göstericiler ve güvenlik güçleri arasında çatışma yaşandığı görüldü.

Gösteriler Perşembe günü Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin artan fiyatları kontrol edemediği eleştirisiyle başladı. Bir haftada yumurtanın fiyatı iki kat arttı.

Hükümet karşıtı sloganların atıldığı protestolarda siyasi tutukluların serbest bırakılması ve polis şiddetine son verilmesi çağrıları da atıldı.

Meşhed'de dış politikaya yönelik öfke "Hayatım Gazze için değil, Lübnan için değil, İran içindir" sloganlarıyla dile getirildi. Göstericiler hükümetin iç politika sorunları yerine dış politikaya ağırlık verdiği eleştirisini yapıyor.

BBC muhabirleri, İran'daki protestoların 2009 yılından bu yana halkın yönetimle ilgili memnuniyetsizliklerini dile getirdiği en büyük gösteriler olduğunu ifade ediyor.

Göstericilerin "Halk yalvarıyor, din adamları Allah gibi davranıyor" sloganları attığı bildiriliyor. Ülkenin güçlü din adamlarının yaşadığı Kum'da da gösteriler olduğu belirtildi.

Amerikan Associated Press (AP) haber ajansı, başkent Tahran'da bile gösteri olduğunu bildiriyor. Tahran'daki eylemcilerden birkaçının gözaltına alındığı resmen açıklandı.

Muhalifler, 12 şehirde birden gösteri olduğunu söylüyor. Meşhed'in yanı yanı sıra kuzeydeki Tebriz, Raşt, batıda İsfahan, Hamadan ve Doğu Kürdistan'ın Kirmanşah kentinde sokağa çıkanlar 'Ölüm veya özgürlük', 'Filistin'i boşver, bizi düşün' gibi sloganlar attı.

Sosyal medyaya yansıyan görüntülere göre, bokaklarda yankılanan diğer sloganlar ise 'Mollalar dışarı', 'Diktatöre ölüm' ve 'Ruhani'ye ölüm.'

Sembol oldu

Muhalifler, elinde tuttuğu beyaz bir sembolle tek başına duran bir kadın protestocunun gözaltına alındığını savunuyor. Sosyal medyada söz konusu göstericinin birçok resmi çizildi ve protestoların sembolü haline gelmiş gibi görünüyor.

Trump Twitter'dan yazdı: Dünya bu süreci izliyor!

ABD Başkanı Donald Trump, Twitter hesabından İran'daki gösterileri değerlendirdi. Trump, "Rejimin yolsuzluklarından ve ülkenin varlığını yurt dışında terörizme harcamasından bıkmış olan İran vatandaşlarının barışçıl protestolarıyla ilgili bilgiler geliyor. İran yönetimi, kendini ifade hakkı da dahil kendi halkının haklarına saygı göstermelidir. Dünya bu süreci izliyor" diye yazdı.

ABD Dışişleri Bakanlığı ise, resmi açıklamayla gözaltıları kınadı.

Bilek güreşini kazandı ama...

Ezeli düşmanı Suudi Arabistan'la Ortadoğu'da girdiği bilek güreşini Suriye ve Irak'ta kazanan İran, halihazırda Yemen'de Şii Husilere destek veriyor. Üçüncü yılını doldurmak üzere olan savaşta Suudi Arabistan'ın başını çektiği koalisyon Husilere hava saldırıları düzenliyor.

Dış politikada bunlar yaşanırken, dünyanın en kapalı rejimlerinden birine sahip ülkede ekonomi alarm veriyor.

3 milyon 200 bin işsizin bulunduğu İran'da bazı temel gıdaların fiyatları son dönemde neredeyse yarı yarıya arttı.

Hameney'den uyarılar

P5+1 ülkeleriyle nükleer anlaşmaya imza atan Tahran yönetimi, Batılı ülkelerin yaptırımlarından 2015 yılında kurtuldu ancak henüz bu sokağa yansımış değil.

İran'ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hameney, hafta içinde yaptığı açıklamada hükümetin ekonomi politikalarını eleştirmiş ve yüksek enflasyon, artan fiyatlar gibi sorunların çözülmesini istemişti.

BBC Farsça Servisi'nden Kasra Naji'nin analizi:

Gösteriler İranlı yetkililer için de sürpriz oldu. Kendiliğinden başlayan gösteriler, İran Devrim Muhafızları Ordusu ile birçok istihbarat servisinin güçlü olduğu bir ülkede bu tip hükümet karşıtı gösteriler nadir yaşanır.

Göstericiler yabancı ülkelerle ilişkileri protesto ediyor ama bunu tetikleyen ülke içindeki memnuniyetsizlik oldu. Zira giderek kötüye giden ekonomi, İran halkını vurdu.

BBC Farsça'nın yaptığı bir araştırma, son 10 yılda İranlıların ortalama yüzde 15 yoksullaştığını ortaya koydu.

Birçokları kamu bütçesinin, Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar yerine kendi hayat şartlarının iyileştirilmesi için kullanılması gerektiğini düşünüyor. Bütçenin büyük bir kısmı da Şii İslam'ın dünya geneline yayılması amaçlı propaganda için kullanılıyor.

Cumhurbaşkanı Ruhani karşıtlarının başlattığı gösteriler kısa sürede kontrolden çıkmış görünüyor, zira birçok şehirde halk sokaklara döküldü.

İran uzun süredir ağır yaptırımlar altında ekonomik sıkıntılar çekiyor.

Ülkede işsizlik bu yıl resmi rakamlara göre yüzde 12,4'e çıktı.

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise ABD öncülüğündeki Batılı güçlerle yapılan nükleer anlaşma sonucu ekonominin kısa sürede düzeleceğini söylüyordu.