Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) küresel silah ticaretine dair raporunu yayınladı. Ukrayna'nın Rusya tarafından işgali, Sudan başta olmak üzere Afrika ülkelerindeki çatışmalar ve Gazze ile Lübnan'da savaşların yaşandığı son dört yılın tablosunu ortaya koyan raporda Türkiye'nin silah ihracatı ve ithalatına dair detaylar da yer alıyor.
SIPRI raporuna göre Türkiye, 2020-2024 döneminde küresel silah ihracatındaki payını yüzde 1,7'ye çıkardı. Bu oran, 2015-2019 döneminde yüzde 0,8 seviyesindeydi. Aynı periyotta Türkiye'nin silah ihracatı yüzde 103 büyüme gösterdi. Türkiye bu performansla dünyanın en büyük 11'inci silah ihracatçısı oldu. Geçen dört yılda Türk silah endüstrisinin en büyük müşterisi yüzde 18'le Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. BAE'yi toplam ihracatta yüzde 10'luk pay ile Pakistan ve yüzde 9,9 ile Katar izledi.
Yerli silah sanayinin büyümesine paralel Türkiye'nin yurt dışından silah tedariki azaldı. Geçen dört yılda Türkiye, küresel silah ithalatındaki payını yüzde 1,1'e düşürdü. Bir önceki dört yıllık dönemde bu oran yüzde 1,7 olmuştu. Böylece Türkiye'nin silah ithalatı yüzde 33 azalmış oldu. Türkiye 2020-2024 döneminde en fazla silahı İspanya'dan aldı. İspanyol üreticiler Türkiye'nin ithalatının yüzde 34'ünü karşıladı. İspanya'yı yüzde 24 ile İtalya ve yüzde 19 ile Almanya izledi.
Raporda Türkiye'nin Afrika ülkelerine yaptığı satışlara da dikkat çekildi.
Son dört yılda dokuz farklı Afrika ülkesine silah tedarik eden Türkiye kıtanın dış alımlarının yüzde 11'ini karşıladı. SIPRI araştırmacısı Katarina Djokic, "İthalat hacmi nispeten küçük kalsa da bunun önemli jeopolitik sonuçları var. Silah tedarikçileri, bu bölgedeki (Afrika ülkeleri) etkilerini güçlendirmek için ihracatlarını bir araç olarak kullanıyor. Bu durum; Çin, Fransa, Rusya ve ABD gibi köklü aktörlerin yanı sıra özellikle Türkiye gibi yeni yükselen tedarikçiler için de geçerli" değerlendirmesini yapıyor.
Dört yılda en fazla silah satın alan ülke Ukrayna
SIRPI hesaplamalarına göre 2020-2024 döneminde dünyanın en büyük silah ihracatçıları sırasıyla ABD, Fransa, Rusya, Çin ve Almanya oldu.
En büyük ithalatçılar ise Ukrayna, Hindistan, Katar, Suudi Arabistan ve Pakistan olarak kayıtlara geçti.
Rusya'nın başlattığı savaşta üç yılın geride kaldığı Ukrayna geçen dört yılda küresel silah alımlarının yüzde 8,8'ini tek başına gerçekleştirdi. Bu orana, ABD ve Avrupa ülkelerinin Kiev'e karşılıksız yaptıkları silah bağışları da dahil. İşgalin başından beri aralarında Türkiye'nin de olduğu 35 farklı ülke Ukrayna'ya silah gönderdi.
Ukrayna ordusunun en büyük bağışçıları silahların yüzde 45'ini temin eden ABD oldu. Onu yüzde 12 ile Almanya ve yüzde 11 ile Polonya izliyor.
Avrupalı NATO ülkelerinin ABD'ye bağımlılığı arttı
Donald Trump ABD'nin Avrupalı ortakları ile ilişkisini tartışmaya açarken geçen dört yılda Avrupalı NATO üyelerinin ABD'ye bağımlılığı arttı. ABD, Avrupalı NATO ülkelerinin tüm silah alımlarının yüzde 64'ünü karşıladı, bu oran 2015-2019 döneminde yüzde 52'ydi.
SIPRI araştırmacısı Pieter Wezeman, Trump'la birlikte gerilen transatlantik ilişkiler nedeniyle Avrupa ülkelerinin ithalata bağımlılıklarını azaltmak için adımlar attığına dikkat çekti, ancak ABD ile silah ticaretinin sağlam kökleri olduğunu vurguladı. Wezeman Avrupalı NATO üyelerinin halihazırda ABD'ye siparişi verilmiş 500 adet savaş uçağı bulunduğuna dikkati çekti.
Almanya İsrail'in en büyük ikinci tedarikçisi
Almanya önceki dört yılda küresel silah ihracatının yüzde 5,6'sını gerçekleştirdi. Alman silahlarının yüzde 37'si Ortadoğu'daki ülkelere gitti. Ukrayna, Mısır ve İsrail sırasıyla Alman üreticilerin en büyük müşterileri oldu.
Raporun ele aldığı 2020-2024 döneminde İsrail'in en büyük tedarikçisi yüzde 66 ile ABD oldu. Amerikan şirketlerinin İsrail'e en çok savaş uçağı, zırhlı araçlar ve güdümlü füzeler sattı. Almanya ise yüzde 33 ile İsrail ordusuna en fazla malzeme tedarik eden ikinci ülke konumunda. Almanya'nın İsrail'e satışlarında ağırlığı savaş gemileri ve torpidolar oluşturdu.
Rapora göre İsrail, 7 Ekim 2023'teki Hamas baskınıyla başlayan savaşta Gazze, İran, Lübnan, Suriye ve Yemen'e karşı ithal silahları kullandı.
