İran yalnızlığını derinleştirirken İsrail çıkış yolları buluyor

İran, yanlış diplomatik hamleler ve daralan ittifakları nedeniyle uluslararası arenada giderek yalnızlaşırken, İsrail küresel silah ihracatı ve çok katmanlı dış ilişkileri sayesinde artan baskılara rağmen izolasyonun etkilerini sınırlamayı başarıyor.

Netanyahu’nun “Süper Sparta” çıkışı

15 Eylül’de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze savaşı sonrası artan uluslararası baskılara karşı İsraillilerin “Süper Sparta” anlayışıyla kendi kendine yetmesi gerektiğini söyledi. Ancak bu açıklama, İsrail’de muhalefetin yoğun tepkisine yol açtı. Netanyahu daha sonra sözlerinin “dil sürçmesi” olduğunu belirterek geri adım attı.

İsrail’in çok katmanlı dış ilişkiler kurabilme kapasitesi, onu uluslararası yalnızlığın etkilerinden korurken; bu durum, bölgesel ve uluslararası ittifaklarında ciddi zorluklar yaşayan İran için geçerli değil.

İran’ın yanlış hesapları

İran lideri Ali Hamaney’in ABD karşıtı tutumları nedeniyle Çin ve Rusya gibi ülkelerle yakınlaşma stratejisi, Tahran’a beklenen desteği getirmedi. Ukrayna savaşı sırasında Rusya’ya sağladığı insansız hava aracı desteğine rağmen, Moskova bu üretimi kendi içinde yerlileştirerek İran’ın önemini azalttı.

Ayrıca, İran’ın Avrupa’da savaşan taraflardan birine destek vermesi, “tetik mekanizması” yoluyla BM yaptırımlarının yeniden devreye girmesine neden oldu. Çin’den gelişmiş silah tedariki beklentileri de şu ana dek gerçekleşmedi. Böylece İran, bölgesel ittifaklarını kaybettikten sonra uluslararası sahnede büyük ölçüde yalnız kaldı.

İsrail’in nüfuzu ABD’nin ötesinde

İran’ın siyasi ve ekonomik izolasyonunun aksine, İsrail’in yalnızlığı daha çok medya ve diplomatik boyutta hissediliyor. Bunun temel nedeni yalnızca ABD ile olan özel ilişkiler değil. İsrail, dünyanın en büyük sekizinci silah ihracatçısı haline geldi.

Silah ihracatının yarısından fazlası Avrupa’ya giderken, Hindistan da İsrail’in önemli müşterileri arasında yer alıyor. Ukrayna’ya yakın zamanda İsrail’den “Patriot” hava savunma sistemi teslim edildi. İsrail böylece, küresel güvenlik ağında vazgeçilmez bir aktör olmayı sürdürüyor.

Fransa örneği

İsrail’e yönelik sert açıklamalar yapılmasına rağmen, pratikte ilişkilerin sürdüğü de görülüyor. Örneğin, Fransız savunma fuarında İsrail şirketlerinin stantlarının kapatılması, diplomatik değil ticari rekabetten kaynaklandı. Bir İsrailli yönetici, Fransız şirketlerinin Avrupa pazarında İsrail ile rekabet ettiğini, hatta Fransız Cumhurbaşkanlığı uçağında İsrail yapımı koruma sistemleri bulunduğunu aktardı.

İsrail’e yönelik uluslararası kınamalar İran’a kıyasla çok daha yoğun olsa da, sonuçlar bakımından fark büyük. İsrail, ekonomik ve askeri bağlarını çeşitlendirerek izolasyonu yönetebilirken; İran, bölgesel ve küresel yalnızlığın ağır bedelini ödemeye devam ediyor.