Suriye–İsrail güvenlik anlaşması neden çıkmaza girdi?

Suriye ile İsrail arasında güney Suriye’ye ilişkin bir güvenlik anlaşmasının imzalanmasına ramak kalmışken, müzakereler son anda başarısızlığa uğradı. Anlaşmanın, New York’taki BM Genel Kurulu sırasında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa tarafından imzalanması bekleniyordu. Ancak, Reuters’ın aktardığına göre, İsrail tarafının gündeme getirdiği Süveyda’ya yönelik “insani koridor” maddesini Şam reddetti.

“Tek taraflı güvenlik” eleştirisi

Uluslararası Kriz Grubu’ndan Suriye uzmanı Nanar Huwash, anlaşmanın çöküşünün özünde “karşılıklı güvenlik” yerine İsrail lehine tek taraflı düzenlemelerden kaynaklandığını belirtti. Huwash’a göre, önerilen maddeler Şam’ın egemenliğini sınırlıyor, İsrail’in hava üstünlüğünü ve muhtemel kalıcı üslerini meşrulaştırıyordu.

Anlaşma geri döner mi?

Uzmanlar, kısa vadede kapsamlı bir anlaşma ihtimalini düşük görüyor. İsrail’in çıkarı Suriye’nin zayıf ve parçalı kalmasında yatarken, Şam da egemenliğini zedeleyecek tavizler veremiyor. Bu durum, olası bir anlaşmayı “krizi yönetme ve gerilimi kontrol altında tutma” seviyesine indiriyor.

Güneyde yeni gerilim riski

Uzlaşı sağlanamaması, özellikle Süveyda başta olmak üzere güney Suriye’de yeni bir tırmanış ihtimalini güçlendiriyor. İsrail’in farklı vilayetlere yönelik hava saldırıları göz önünde bulundurulduğunda, çatışmanın ülke geneline yayılma riski de dışlanmıyor.

Suriye için stratejik çıkmaz

Anlaşmazlığın sonuçları daha çok Suriye’yi etkiliyor. Huwash, mevcut durumu “stratejik felç” olarak tanımlayarak, “Eksik egemenlik, darboğazdaki ekonomi ve kırılgan sınırlar” vurgusu yaptı. Ona göre, anlaşmazlık devam ettiği sürece Suriye’nin müttefiklerinden beklediği yatırımlar da gecikecek.

İsrail açısından mevcut durum yönetilebilir olsa da, gelecekte bölgesel sınırlar yeniden şekillendiğinde Şam’ın istikrarı ve ekonomik açılımı Tel Aviv için de bir çıkar haline gelebilir. Bu noktada güvenlik anlaşması yeniden gündeme gelebilir.