'İnsanları öldürecek': Trump'ın ABD dış yardımını durdurmasının ardından kaos ve karışıklık

Trump yönetiminin ABD dış yardımlarını aniden durdurması, sağlık hizmet sağlayıcılarından mayın temizleyicilerine kadar çeşitli gruplar içinde kaosa neden oluyor ve yetkililer direktifin kapsamını anlamaya çalışırken hayat kurtarma programlarını sekteye uğratıyor.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun Cuma günü verdiği talimatın ardından, yardım kuruluşlarının liderleri hangi programların durdurulacağını ve personelin derhal işten çıkarılıp çıkarılmayacağını veya hatta kapatılıp kapatılmayacağını araştırıyor. Yardım grupları muafiyet ararken, ABD'ye gelen mültecilere yardım etmek için federal olmayan fonlar aramaktan Afrika'daki HIV kliniklerindeki çalışmaları durdurmaya kadar uyum sağlamak için çabalıyor.

Gelişmekte olan ülkelerde HIV tedavisine erişim konusunda çalışan kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Health GAP'in yönetici direktörü Asia Russell yardımların aniden durdurması hakkında şu ifadeleri kullandı, "Bu 'çalışmayı durdur' emri acımasız ve ölümcül," dedi. "İnsanları öldürecek."

Pentagon'dan ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'na kadar birçok federal çalışan, emrin ifadesinden, tam olarak neyin muafiyet için uygun olabileceği konusunda, kafası karışık. Polıtıco tarafından elde edilen bilgilere göre üst düzey bir USAID yetkilisi, çalışanlara ajansın dışındaki kurumlarla konuşmak için bile önceden üst düzey onay almaları gerektiğini söyledi.

Etkilendiği görülen yardım kuruluşları arasında, çatışma bölgelerindeki mayınları temizleyenler ; Başkan'ın AIDS Yardımı Acil Durum Planı aracılığıyla birçok Afrika ülkesinde HIV'li kişilere test ve tedavi sağlayanlar; Rus dezenformasyonu ve organize suç ağları hakkında araştırmacı gazetecilik faaliyetlerine fon sağlayanlar ve dünya çapında gıda güvensizliğiyle mücadele edenler yer alıyor.

Emir ayrıca Ukrayna, Ürdün ve Tayvan gibi yerlere yönelik yabancı askeri finansman programlarını da etkiliyor. Bu etkinin boyutu hala belirsiz. eski bir üst düzey Pentagon yetkilisi, "Şu anda kimsenin tüm detayları bildiğinden emin değilim ve kilit kişiler neredeyse kesinlikle eylemleri ve etkileri çözmeye çalışıyordur," dedi

ABD, dünyanın 1 numaralı insani yardım sağlayıcısıdır. Söz konusu milyarlarca dolar, ABD federal bütçesinin yüzde 1'inden daha azdır, ancak savunucular, paranın hayatları korumak ve Çin ve Rusya gibi jeopolitik rakiplerle nüfuz için rekabet ederken Amerika'nın küresel itibarına yardımcı olmak için kilit öneme sahip olduğunu söylüyor.

ABD'nin dış yardım bütçesi, geleneksel insani yardım kapsamının dışında kalan birçok alanı da içeriyor.

Konuya yakın bir ABD yetkilisi, "Dünya çapındaki Dışişleri Bakanlığı terörle mücadele danışmanlarının, sözleşmelerinin finansmanı da -tahmin edin- yabancı yardımlarla sağlandığı için ülkelerine dönmeleri gerekebilir" dedi.

Başkan Donald Trump göreve geldiğinde, yabancı yardımların 90 gün durdurulmasını talep eden bir yürütme emri çıkardı. Ancak o zamanlar bu emrin yalnızca gelecekteki hibeler için mi yoksa mevcut olanlar için mi geçerli olduğu belli değildi.

Rubio'nun Cuma günü verdiği direktif, hemen hemen her şeyin derhal durdurulması gerektiğini açıklığa kavuşturdu. Dışişleri Bakanlığı ve USAID, gruplara çalışmalarını durdurmaları gerektiğini bildirmeye başladı.

Rubio'nun talimatında dondurmanın amacının, tüm dış yardım programlarını değerlendirmek ve bunlara ilişkin bilgileri, üst düzey yetkililerin ABD öncelikleri ve çıkarlarıyla uyumlu olup olmadığını değerlendirebilecekleri "tek bir merkezi havuzda" toplamak olduğu belirtildi.

Ancak yardım alanındaki birçok kişi, geçmişte fonlamada böyle ani bir kesinti hatırlamadıklarını söyledi. Ayrıca, yeni yönetimin envanter çıkarması ve incelemesi için programların neden durdurulması gerektiğini de anlamadılar.

Bazı STK liderleri, birkaç hafta boyunca fon sağlanmaması durumunda bile kapanmaya zorlanabileceklerini söyledi.

"Kısıtlı bir bütçeyle çalışıyoruz. 30 gün içinde genel olarak çok önemli bir nakit sıkıntısı ve muhtemelen bazı iflaslar görmeye başlayacaksınız," dedi, Dışişleri Bakanlığı ve USAID fonu alan ve kamuoyuna konuşurlarsa gelecekteki sözleşmeleri kaybedeceklerinden korktukları için isminin açıklanmaması sağlanan bir sivil toplum grubunun başkanı. "Bu tam bir çöp yangını ve kimse ne olup bittiği hakkında hiçbir fikre sahip değil."

Bazı büyük yardım kuruluşları, yardım programlarının tamamen durdurulmasının mevcut yasa ve yönetmeliklerle uyuşmadığını ve hükümet sözleşmelerini ihlal edebileceğini savunarak emre karşı hukuki mücadele başlatmak için avukatlara danıştı.

Birçok kişi yardım için Kongre'deki milletvekillerine ulaşırken, bazı Demokratlar da yardımların yeniden başlatılması çağrısında bulundu.

Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ndeki en kıdemli Demokrat olan Gregory Meeks (DN.Y.) ve Temsilciler Meclisi Ulusal Güvenlik Tahsisat Alt Komitesi, Dışişleri Bakanlığı ve İlgili Programlar'ın kıdemli üyesi Lois Frankel (D-Fla.), Cuma günü Rubio'ya yazdıkları mektupta, dondurmanın ölümcül olabileceği konusunda uyarıda bulundu.

HIV/AIDS sivil toplum grubu Treatment Action Campaign'in başkanı Sibongile Tshabalala, Güney Afrika'daki kliniklerde birçok hemşire, doktor ve diğer sağlık çalışanının çalışmayı bırakması gerektiğini söyledi. Tshabalala, USAID'den çalışmayı bırakmaları yönünde mektup alan sağlık çalışanlarıyla ilgili olarak "Devam edemiyorlar, hayal kırıklığına uğradılar, ne yapacaklarını bilmiyorlar" dedi.

Karar, milyarlarca dolarlık yabancı askeri finansmanı da etkiliyor.

Program, müttefik ülkelere Amerikan firmalarından savunma ekipmanı, hizmetleri ve eğitimi satın almaları için hibe ve kredi sağlar. Programın savunucuları, bunu müttefiklerin güvenliklerine yardımcı olan ekonomik bir motor olarak görürler.

Yeni düzenlemede İsrail'in bütçedeki 3,3 milyar dolarlık, Mısır'ın ise 1,3 milyar dolarlık payı hariç tutulurken, Ukrayna, Ürdün ve Tayvan gibi diğer hükümetlere ayrılan kalan 1,5 milyar dolarlık pay belirsizliğini koruyor.