Trump’ın İsrail-Gazze Anlaşması Sonrası Yeni Ortadoğu’da Rusya Dışlandı

2015 sonunda Moskova, dönemin Suriye lideri Beşar Esad’ın düşmekte olan rejimini kurtarmak için askeri müdahalede bulunarak Ortadoğu’da etkili bir güç haline gelmişti.

Ancak on yıl sonra, Esad’ın devrilmesi ve son olarak 13 Ekim’de Mısır’da imzalanan ABD arabuluculuğundaki İsrail-Gazze ateşkes anlaşması, bu tablonun tersine döndüğünü gösteriyor.

James Martin Nükleer Silahsızlanma Çalışmaları Merkezi Avrasya Direktörü Hanna Notte RFE/RL’ye yaptığı açıklamada,  “Rusya, 2015’te Suriye’ye müdahalesinden bu yana ilk kez diplomatik olarak bu ölçüde dışlandı,” dedi.

Mısır Zirvesi’nden dışlandı

13 Ekim’de Mısır’ın Şarm eş-Şeyh kentinde ABD Başkanı Donald Trump’ın eş başkanlığında düzenlenen ve 20’den fazla ülke liderinin katıldığı zirvede Rusya davet edilmedi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, gazetecilere yaptığı açıklamada, Moskova’nın toplantıya çağrılmadığını doğruladı.

Bunun öncesinde Kremlin, bu hafta Moskova’da yapılması planlanan Arap liderler zirvesini iptal etmişti. Bloomberg’e konuşan kaynaklar, iptalin esas nedeninin bölge ülkelerinden çok az liderin katılımı onaylaması olduğunu aktardı.

Avrupalı yetkililer, hem bu iptalin hem de Gazze zirvesinden dışlanmanın Rusya’nın Ortadoğu’daki etkisinin “azaldığının açık göstergesi” olduğunu söyledi.

“Rusya’nın rolünün bölgede zayıfladığı artık net. Zirveye sadece Suriye ve Irak liderleri katılmayı kabul etmişti,” dedi bir AB yetkilisi.

Bir başka Avrupalı diplomat ise, “ABD, Arap ve Batılı liderleri bir arada; Rusya ve Çin’siz görmek Batı için açık bir kazançtı,” ifadesini kullandı.

Ukrayna savaşı Moskova’nın kaynaklarını tüketti

Son yıllarda Rusya’nın prestiji Ortadoğu’da art arda darbeler aldı.

Moskova, 2022’de başlayan Ukrayna işgaline öncelik verirken bölgedeki etkinliğini kaybetti.

Suriye’de İran’la birlikte desteklediği Beşar Esad, 2024 sonunda devrildi ve Moskova’ya sığındı.

2023’te Hamas’ın İsrail’e saldırısı sonrasında başlayan savaş ise, Rusya’nın hem Tahran hem de Tel Aviv’le kurduğu dengeleri sarstı.

Haziran 2025’te ABD ve İsrail’in İran’a düzenlediği hava saldırıları, Tahran’ı askeri olarak zayıflatırken Moskova’yı da silah desteği konusunda çekingen hale getirdi.

Notte’ye göre, “Rusya’nın askeri kaynakları sınırlı; Ukrayna’ya yoğunlaşmış durumda. Bu, bir kapasite meselesi — ya isteksizlik ya da yetersizlik.”

İran ile Körfez arasında sıkışan Moskova

Rusya, uzun süredir İran’la yakın ilişkilerini sürdürürken, aynı zamanda Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkeleriyle de bağlarını derinleştirmeye çalışıyor.

Bu ülkeler Moskova için Batı yaptırımlarını aşmanın en önemli kanalları.

Ancak bu denge zor:

İran’ı desteklemek Körfez’le ilişkileri riske atabilir, Körfez’e yakın durmak ise Tahran’ı uzaklaştırabilir.

Bu durum, Rusya’yı bölgede “diplomatik ikilemlerle dolu” bir konuma itiyor.

Etkisi azaldı ama tamamen dışlanmadı

İsrail-Gazze anlaşması ABD’nin diplomatik bir başarısı olarak görülürken, kalıcı bir barıştan hâlâ uzak olunduğu değerlendiriliyor.

Hanna Notte’ye göre, Rusya zirveden dışlanmış olsa da, bu Moskova’nın tamamen etkisiz hale geldiği anlamına gelmiyor:

“Rusya zaten İsrail-Filistin meselelerinde Soğuk Savaş’tan beri sınırlı bir rol oynadı. Ukrayna olmasa da, bu konularda başat bir aktör olmayacaktı.”

Suriye’de tutunmaya devam ediyor

Beşar Esad’ın devrilmesine rağmen Rusya, Tartus deniz üssü ve Hmeymim hava üssünü elinde tutarak Suriye’deki askeri varlığını korumayı başardı.

Ayrıca, BM Güvenlik Konseyi’ndeki daimi üyelik konumunu kullanarak yeni Suriye yönetimiyle ilişkilerini sıcak tutuyor.

Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara, geçen ay Moskova’dan gelen üst düzey bir heyeti kabul etmişti.

CBS’e verdiği röportajda Şara, “Şu anda Rusya’yla çatışmak Suriye için hem maliyetli hem de gereksiz olur,” diyerek Moskova’ya kapıyı kapatmadı.