Trump–Putin zirvesinden neler bekleniyor?

ABD ve Rusya başkanları Donald Trump ve Vladimir Putin, Ukrayna savaşıyla ilgili görüşmelerde bulunmak üzere Cuma günü Alaska'daki bir ABD hava üssünde bir araya gelecek.

ABD ve Rusya başkanları arasında dört yıldan uzun bir süredir yapılacak ilk zirve için beklentiler yüksek ancak Moskova ve Kiev'in çatışmanın nasıl sona erdirileceğine dair vizyonları birbirinden çok uzak.

Bu, Putin'in Şubat 2022'de işgali başlatmasından bu yana bir Batı ülkesine yapacağı ilk ziyaret ve 10 yıl sonra ABD'ye yapacağı ilk ziyaret olacak.

Rusya ne bekliyor?

İşgalden bu yana Batı'dan yıllarca tecrit edilen Putin için zirve, Rusya'nın çatışmayı sona erdirmeye yönelik sert taleplerinde ısrar etmek için bir fırsat.

Haziran ayında yayınlanan bir barış planı taslağında Rusya, Ukrayna'dan 2022 yılında ilhak ettiğini iddia ettiği Herson, Luhansk, Zaporijya ve Donetsk bölgelerinden güçlerini çekmesini istedi. Ukrayna bu fikri reddetti.

Rusya ayrıca Ukrayna'dan askeri seferberliğini durdurmasını, NATO hedeflerinden vazgeçmesini ve Batılı ülkelerin silah tedarikini derhal durdurmasını istedi ki eleştirmenler bunun teslimiyet anlamına geldiğini söylüyor.

Toprak konusuna ek olarak Rusya, Ukrayna'nın Rusça konuşan nüfusun "hak ve özgürlüklerini güvence altına almasını" ve "Nazizmin yüceltilmesi" olarak adlandırdığı şeyleri yasaklamasını istiyor.

Ayrıca Batı yaptırımlarının da kaldırılmasını talep ediyor.

Ukrayna, Rusya'nın Nazizm iddialarının saçma olduğunu ve Rusça konuşanların haklarını zaten garanti altına aldığını söylüyor.

Ukrayna'nın talepleri

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin zirveye katılması planlanmıyor, ancak Zelenskiy kendi katılımı olmadan barış anlaşması yapılamayacağını söyledi. Zelenskiy toplantıyı Putin için "kişisel bir zafer" olarak nitelendirdi.

Ukrayna barış görüşmelerinin ön koşulu olarak karada, denizde ve havada koşulsuz ateşkes çağrısında bulundu.

Her iki tarafın da tüm savaş esirlerini serbest bırakmasını isteyen Ukrayna, Rusya'nın yasa dışı olarak kaçırdığını söylediği Ukraynalı çocukların iadesini talep etti.

Ukrayna, Rusya'nın savaşın başlamasından bu yana binlerce Ukraynalı çocuğu zorla kendi kontrolü altındaki bölgelere naklettiğini, çoğu zaman onları Rus ailelere evlatlık verdiğini ve Rus vatandaşlığına geçirdiğini söylüyor.

Rusya kaçırma iddialarını reddediyor ancak binlerce çocuğun kendi topraklarında olduğunu kabul ediyor.

Ukrayna, herhangi bir anlaşmanın Rusya'nın yeniden saldırmasını önleyecek güvenlik garantilerini içermesi ve topraklarında konuşlandırabileceği asker sayısında herhangi bir kısıtlama olmaması gerektiğini ifade ediyor.

Rusya'ya yönelik yaptırımların ancak kademeli olarak kaldırılabileceğini ve gerektiğinde yeniden uygulanmasının bir yolu olması gerektiğini söylüyor.

ABD'nin beklentileri

Trump Ocak ayında göreve geldikten sonra savaşı "24 saat içinde sona erdireceğine" söz vermişti. Ancak sekiz ay geçmesine, Putin'le defalarca görüşmesine ve ABD elçisi Steve Witkoff'un Rusya'ya yaptığı birkaç ziyarete rağmen Kremlin'den önemli bir taviz elde edemedi.

Zirve, Putin'in yüz yüze bir anlaşma yapmak için ilk fırsatı.

Trump Çarşamba günü yaptığı açıklamada Rusya'nın saldırılarını durdurmaması halinde "çok ciddi sonuçlarla karşılaşacağını" söyledi.

ABD lideri başlangıçta görüşmelerde bazı "toprak takasları" olacağını söyledi, ancak Çarşamba günü Avrupalı liderlerle konuştuktan sonra geri adım atmış gibi göründü.

Trump "çok ama çok hızlı bir ateşkes görmek istediğini" ifade etti.

Zelenskiy'nin bir sonraki zirvede yer alabileceğini ima eden Trump, "İlki iyi giderse, hızla bir ikincisini yapacağız" dedi.

Avrupa

Ukrayna'ya askeri destek sağlamalarına ve milyonlarca Ukraynalı mülteciye ev sahipliği yapmalarına rağmen Avrupalı liderler, bölgenin gelecekteki güvenlik mimarisini etkileyebilecek barış görüşmelerinden dışlandılar.

Avrupalı temsilciler ne Rus ve Ukraynalı yetkililer arasında İstanbul'da yapılan son üç toplantıya ne de Şubat ayında Riyad'da yapılan Rusya-ABD görüşmelerine davet edildi.

İngiltere, Fransa, İtalya, Almanya, Polonya, Finlandiya ve AB Komisyonu liderleri geçen hafta yaptıkları açıklamada Ukrayna'nın katılımı olmadan anlamlı bir barış olamayacağı uyarısında bulundular.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Çarşamba günü Trump ile görüştükten sonra yaptığı açıklamada "Ukrayna ile ilgili toprak meseleleri sadece Ukrayna Cumhurbaşkanı tarafından müzakere edilebilir ve edilecektir" dedi.

Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer çatışmalar sona erdiğinde Ukrayna'da barış gücü konuşlandırmaya hazır olduklarının sinyalini verdiler ki bu fikir Rusya tarafından şiddetle reddedildi.