Analiz: İsrail'in hava kuvvetleri ve İran'ın nükleer sığınakları uzun süreli bir çatışmaya yol açabilir

İsrail'in İran'a saldırısı, hava gücü ile istihbaratın acımasız bir şekilde bir araya geldiğini ve eğer amaç Tahran'ın nükleer kapasitesini ortadan kaldırmaksa, muhtemelen uzun sürecek bir çatışmada iki ülke arasındaki önemli bir farkı ortaya koyuyor.

İsrail hava kuvvetleri , Cuma günü saat 03:00 civarında bir dizi hava saldırısı düzenledi . Brifinglere göre, saldırılar ilk olarak Tahran'daki İran askeri liderlerini ve istihbaratını hedef aldı, ardından hava savunma bataryalarına, füze fırlatma üslerine ve hepsinden önemlisi, uranyumun silah seviyesine kadar zenginleştirilebildiği Natanz'daki kritik tesise yöneldi.

İlk hedefin İran'ın askeri komuta zincirini parçalamak olduğu anlaşılıyor; İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ve İslam Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı General Hüseyin Selami, grubun diğer üst düzey üyeleriyle birlikte öldürüldü.

Royal United Services Institute (Rusi) araştırma görevlisi Burcu Özçelik, saldırının ölçeğinin büyük olmasının, askeri liderliği ve nükleer altyapısını hedef alarak "Orta Doğu'nun stratejik manzarasını yeniden şekillendirme riski taşıdığını" söyledi.

"Saldırıların derinliği ve kesinliği - Tahran'ın kalbine ulaşıp Salami gibi kilit isimleri ortadan kaldırmak - İsrail istihbaratının nüfuzunun kapsamını ve İran'ın hava savunma sistemlerinin bozulmuş durumunu vurguluyor. Tahran için bu sadece taktiksel bir kayıp değil, aynı zamanda derin bir stratejik aşağılanmadır," diye ekledi.

Acil soru, İran'ın nükleer zenginleştirmesinin çoğunu, büyük ölçüde güçlendirilmiş beton ve sert kaya ile korunan, 8 metre yer altında olduğu düşünülen bir sahada gerçekleştirdiği Natanz'da ne kadar hasar meydana geldiğidir. Videolar, sahanın alanından çıkan siyah dumanları gösterdi, ancak hasarı değerlendirmek imkansız.

Yarı resmi Mehr haber ajansına göre İran, Natanz sahasının vurulduğunu ancak can kaybının olmadığını söylerken, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı hala hasarı değerlendirdiğini söyledi. Bu arada, İsrail'in askeri sözcüsü Effie Defrin, bombalamanın yer altı alanını ve ilgili kritik altyapıyı vurduğunu söyledi. "Bu sahada önemli hasara yol açtık," diye ekledi.

Aynı zamanda İsrail'in dış güvenlik servisi Mossad, grenli termal videolarla desteklenen bir dizi komando saldırısı ve Ukrayna'nın Rus hava üslerine yaptığı son saldırı tarzında, İran hava savunma sistemlerini, Esfejabad hava üssü de dahil olmak üzere hedef alan önceden konumlandırılmış insansız hava araçlarıyla saldırılar gerçekleştirdiğini iddia etti.

Mossad iddialarının bir kısmının propaganda amaçlı olması muhtemeldir ancak askeri gerçek şu ki, şimdiye kadar etkili bir İran hava savunması belirtisi veya İsrail hava kuvvetleri kayıplarına dair herhangi bir rapor yok. İsrail'in neredeyse tam bir hava üstünlüğüne sahip olduğu görülüyor ve bu da Cuma günü Tebriz'e yeni saldırılarla bombalamaya devam etmesine olanak sağlıyor.

İsrail, İran'ın ilk tepkisinin saldırgana 100'den fazla drone fırlatmak olduğunu ve bunların hepsinin sabahın ortasında düşürüldüğünü söyledi. Drone'lar yavaş hareket ediyor ve ülkeler arasındaki 700 mil veya daha fazla mesafeyi kat etmeleri yedi saate kadar sürüyor - ve bir avuç drone'un yere inmesi için çok daha büyük bir dalga gerekiyor.

Ancak Tahran'ın başka askeri seçenekleri de var. En acil tehlike, Ekim 2024'te İsrail'e yaptığı son saldırıda yaklaşık 180'ini kullandığı 3.000'e kadar yüksek hızlı balistik füze deposudur. Yaklaşık yirmi tanesi İsrail'deki Nevatim ve Tel Nof hava üslerine (nükleer silahların depolandığı düşünülen yerlere) ve Mossad karargahına yakın yerlere isabet etti, ancak verilen hasar nispeten mütevazı görünüyor.

İlk raporlar, kanyonların içine gömülü balistik füze fırlatma sahalarına ev sahipliği yapan batı İran'daki Kermanşah'ın hedef alınan ilk sahalardan biri olduğunu öne sürdü. Ancak, yeraltı sahalarını başarılı bir şekilde yok etmek veya etkisiz hale getirmek bilindiği üzere zordur ve gerçek etki ancak İran'ın elinde kalan askeri imkanlarla bir füze karşı saldırısı başlatması durumunda ortaya çıkacaktır.

Alternatif olasılıklar siber saldırılar veya terör saldırıları olabilir, ancak siyasi düzeyde hiçbirisi, ulaşılabilir olsalar bile, eşdeğer bir misilleme tepkisi gibi görünmeyebilir; Amerikan hedeflerine yönelik saldırılar Tahran için çok riskli olacağından, ABD'nin tüm ateş gücüne rağmen savaşa katılması ihtimalini beraberinde getirecektir.

Ancak masada olmayan seçenek, geleneksel bölgesel vekillere güvenmektir. Cuma günü, liderliği geçen sonbaharda İsrail ile iki aylık savaşta ortadan kaldırılan Lübnan'ın Hizbullah'ı, İran'ı desteklemek için "İsrail'e kendi saldırısını başlatmayacağını" söyledi. Salı günü İsrail tarafından saldırıya uğrayan Yemen'in Husileri, 1.000 milden daha uzakta ve yalnızca ara sıra balistik füze saldırıları düzenleme yeteneğine sahipler.

İsrail için karmaşık olan şey, İran'ın hazırlanmak için uzun bir zamana sahip olması ve nükleer tesislerinin iyi savunulmasıdır. Cuma öğleden sonrasına kadar İsrail, en güçlü bilinen füzeleri olan 1,8 tonluk Rocks ve 1,6 tonluk Air Lora'nın yeteneklerinin ötesinde, 80-90 metre yer altına gömülü Fordow'daki ikinci bir zenginleştirme tesisine saldırmaya çalışmadı.

Rusi'nin yaptığı bir analize göre , Natanz'a başarılı bir saldırı için "aynı kraterin içine birden fazla kez çarpmak, tesise 'oyuk açmak' ve içine başarılı bir şekilde patlatılacak bir silah yerleştirmek gerekecektir" - Fordow'un imhası ise yalnızca ABD'nin GBU 57/B "sığınak delici" bombasıyla mümkün görülüyor. Bu bombanın ağırlığı yaklaşık 14 ton, uzunluğu ise 6 metre olduğundan yalnızca ABD'nin B-2 bombardıman uçaklarından fırlatılabiliyor .

Bu tür zorlu hedefler, İsrail'in hava sahası hakimiyeti ve olağanüstü özgüveniyle bir araya geldiğinde, bazı raporlara göre İran'a karşı iki hafta sürecek uzun bir askeri harekatın yanı sıra, İran'ın teslim olmaması durumunda belirgin bir son noktası olmayabilecek gergin ve belirsiz bir uluslararası döneme işaret ediyor.

Guardian- Dan Sabbagh