İran, Rusya, Azerbaycan ve Kazakistan Hazar Anlaşmasını İmzaladı

İran, Rusya, Azerbaycan ve Kazakistan deniz kuvvetleri, Çarşamba günü Hazar Denizi’nde güvenlik iş birliğini güçlendirmeyi amaçlayan “Kapsamlı Stratejik İş Birliği Anlaşması”na imza attı.

Anlaşma, İran’ın İsrail’le savaşının ardından kuzey komşularıyla ilişkilerini hızla normalleştirmesinin yeni bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Toplantı, Hazar Denizi kıyıdaş ülkelerinin Salı günü Rusya’nın St. Petersburg kentinde düzenlenen zirvesinin ardından yapıldı. İran devlet televizyonu Press TV’ye göre, belge Hazar ülkeleri arasında “ortak sularda sürdürülebilir güvenliği sağlamak” için iş birliğini artırmayı öngörüyor.

Anlaşmada, hiçbir yabancı ülkenin veya bölgesel gücün Hazar Denizi’nin iç işlerine karışamayacağı da vurgulandı.

İran Donanma Komutanı Tuğamiral Şahram İranî, zirvede yaptığı konuşmada, kıyıdaş ülkeler arasında “çok iyi ilişkiler” kurulduğunu ve bu sayede bölgenin dış müdahale olmadan güvence altına alınabileceğini belirtti.

Rusya Savunma Bakanlığı da Çarşamba günü yaptığı açıklamada, 2026’da Hazar Denizi’nde ortak bir deniz tatbikatı düzenleneceğini doğruladı. Tatbikatın, deniz ulaşımı ve ekonomik altyapının korunması üzerine odaklanacağı belirtildi.

Türkmenistan Katılmadı

Beşinci kıyıdaş ülke olan Türkmenistan, zirveye donanma komutanını göndermedi. Katılmama nedeni açıklanmadı ancak gözlemciler, Aşkabat’ın tarafsızlık politikasını koruma çabasında olduğunu belirtiyor.

Hazar’ın Stratejik Önemi Artıyor

Hazar Denizi, Avrupa ile Asya arasındaki enerji koridoru olarak stratejik önemini her geçen gün artırıyor.

ABD Enerji Bilgi Dairesi verilerine göre, Hazar havzasında yaklaşık 100 milyar varil petrol ve 12 trilyon metreküp doğalgaz rezervi bulunuyor.

Beş ülkenin tamamı açık deniz sondajı yaparken, BP gibi uluslararası enerji devleri de bölgede faaliyet gösteriyor.

2024 Haziran ayında Azerbaycan, İran ve Rusya yetkilileri, İran’ın Gilan eyaletinde Reşt-Hazar Demiryolu hattının açılışını yapmıştı. 37 kilometrelik hat, Kuzey-Güney Ulaştırma Koridorunun bir parçası olarak Basra Körfezi’ni Hazar Denizi’ne bağlıyor.