Tahran–Erivan Hattında Yeni Dönem: 10 Anlaşma İmzalandı

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, kabine üyelerinden oluşan bir heyetle birlikte Ermenistan’ı ziyaret ederek ulaşım, altyapı ve ticaret alanlarında ikili ilişkileri güçlendirmeyi amaçladı. Ziyaret sırasında Pezeşkiyan, transit koridorları, bölgesel bağlantılar ve ekonomik ortaklıklar konusunda üst düzey Ermeni yetkililerle görüşmeler gerçekleştirdi.

Ziyaret kapsamında iki ülkenin üst düzey yetkilileri, ilişkilerin seviyesini artırmak amacıyla siyasi, sosyal, kültürel, turizm, sanayi, eğitim, yol ve kentsel gelişim, sanat ve sağlık alanlarını kapsayan 10 mutabakat zaptı ve iş birliği belgesi imzaladı. Tören, Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın huzurunda gerçekleştirildi.

Transit Koridorlarının Geliştirilmesi

İran Ulaştırma ve Kentsel Gelişim Bakanı Ferzane Sadeg ile Ermenistan Bölgesel Yönetim ve Altyapı Bakanı Davit Hovhannisyan, ulaşım altyapısını geliştirmek, lojistik ağlarını güçlendirmek ve transit sorunlarını çözmek için önemli bir görüşme yaptı.

Sadeg, kuzey–güney ve Basra Körfezi–Karadeniz koridorlarının stratejik önemine dikkat çekerek Ermenistan’ın yol, demiryolu ve lojistik sistemlerinde iyileştirme yapılmasını istedi. Ayrıca yaklaşık 330 dolarlık tarife farkının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti.

Sadeg, Culfa–Erivan–Gürcistan demiryolu hattının yeniden açılmasını bölgesel transit için büyük bir adım olarak nitelendirirken, Pezeşkiyan’ın ziyaretini Tahran–Erivan ulaştırma ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak tanımladı.

Hovhannisyan ise İran’ın desteği için teşekkür ederek özellikle 2024 depremi sonrası İranlı müteahhitlerin performansını övdü, kuzey–güney güzergâhının yeni bir bölümünün inşası için ihale açıldığını ve İranlı araçlara uygulanan tarife farklılıklarını çözmek üzere ortak çalışma grubu kurulduğunu açıkladı.

3 Milyar Dolarlık Ticaret Hedefi

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Seyyid Muhammed Atabak ile Ermenistan Ekonomi Bakanı Gevorg Papoyan, ikili ticaret hacmini 3 milyar dolara çıkarma hedefini duyurdu.

Bakanlar, anlaşmaları hızlandırmak ve sanayi–ticaret iş birliğini kolaylaştırmak amacıyla bakan yardımcılarının da dahil edileceği ortak bir çalışma grubu kurulmasını önerdi.

Gümrük ve Sınır Sorunlarına Ortak Komite

İran Ticaret, Sanayi, Maden ve Tarım Odası (ICCIMA) Başkan Yardımcısı Muhammed Rıza Bahraman, Ermenistan Gelir Komitesi Başkan Yardımcısı ile görüşerek, iki ülkenin ticaret ve gümrük otoriteleri ile odalarının yer alacağı dörtlü bir ortak komite kurulmasını teklif etti.

Komitenin, menşe belgeleri ve diğer sınır–gümrük sorunlarını çözmeyi amaçladığı, ayrıca özel sektör iş birliğini geliştireceği belirtildi. Bahraman, şeffaf sınır prosedürlerinin her iki tarafın tüccarları için de faydalı olacağını vurguladı.

Ermeni yetkili Rafael Gorkian ise sınır altyapısına yatırım yapıldığını, yeni bir sınır yolu inşaatının bir İran şirketine verildiğini söyledi. Ayrıca yasa dışı geçişlerin engelleneceğini belirterek bu önlemlerin ekonomik iş birliğini artıracağına dikkat çekti.

Ticaret ve Turizmde Yükseliş

İran’ın Erivan Büyükelçisi Mehdi Sobhani, Temmuz ayında yaptığı açıklamada iki ülke arasındaki ticaretin 1 milyar dolara yaklaştığını söyledi.

Ermenistan İstatistik Kurumu verilerine göre 2024 yılında ticaret hacmi %6,5 artışla 737,4 milyon dolara ulaştı. 2025’in ilk beş ayında ise ticaret, yıllık bazda %4 artarak 278,7 milyon dolar oldu.

Sobhani ayrıca turizm alanındaki artışa da dikkat çekerek, 2024’ün ilk 11 ayında 276 bin Ermeni’nin İran’ı, 176 bin İranlının ise Ermenistan’ı ziyaret ettiğini belirtti.

Enerji ve Altyapıda Ortaklıklar

İran ve Ermenistan son yıllarda enerji, ulaşım ve ticaret alanında iş birliğini güçlendiriyor. Elektrik iletim hattı projesi tamamlanmak üzere, sınır kapıları ise genişletiliyor.

Nisan 2025’te Ermenistan’ın Tahran Büyükelçisi Grigor Hovhannisyan, iki ülke ticaret hacmini 3 milyar dolara çıkarma çağrısı yaptı. İran Ticaret Odası Başkanı Samad Hassanzadeh de İran’ın özel sektör kapasitesine dikkat çekerek sağlık, ilaç, petrol, gaz, otomotiv ve inşaat malzemeleri gibi sektörlerde iş birliği teklif etti.

Hassanzadeh ayrıca İran Expo 2025 fuarına Ermenistan’ın davet edildiğini açıkladı.