Bir Suriye köyünden Beyaz Saray’a uzanan uzun yol

Suriye’nin kuzeybatısındaki küçük Barisha köyü, altı yıl önce ABD komandolarının IŞİD lideri Ebubekir el-Bağdadi’yi öldürdüğü yer olarak dünya gündemine oturmuştu. Bugün ise o köyün birkaç kilometre ötesinden gelen bir isim, Ahmed el-Şaraa —bir zamanlar el-Bağdadi’nin yakın çevresindeydi, şimdi ise Suriye’nin yeni cumhurbaşkanı olarak Beyaz Saray’a adım atmaya hazırlanıyor. El-Şara’nın cihatçılıktan devlet başkanlığına uzanan olağanüstü yolculuğu, Washington’da yeni bir dönemin sembolü olarak görülüyor.

Altı Yıl Önce: Barisha’da Gece Yarısı Operasyonu

2019 yılında Başkan Donald Trump, ABD komandolarını Suriye’nin kuzeybatısındaki küçük Barisha köyüne, terör örgütü IŞİD lideri Ebubekir el-Bağdadi’yi öldürmek üzere göndermişti.

Pazartesi günü ise, o liderin eski bir tanıdığı ve bugün Suriye Devlet Başkanı olan Ahmed el-Şara, Beyaz Saray’da Trump tarafından kabul edilecek.

Altı yıl önceki o gece baskınında helikopterlerin sesini hâlâ unutamadığını söyleyen Barisha sakini Raşid Muhammed Kasir, “O zaman bir rejim helikopterinin acil iniş yapacağını sandım. Dünyanın en çok aranan teröristinin öldürülüşüne tanıklık edeceğim aklıma gelmezdi,” diyor.

Trump’ın “Köpek Gibi Öldü” Sözleri

Trump, 27 Ekim 2019’da, el-Bağdadi’nin ölümünü “köpek gibi öldü” sözleriyle duyurmuştu. ABD lideri, IŞİD’in infazlarının, taşlamalarının ve dünya genelindeki terör saldırılarının sorumlusu olan adamın, “ağlayarak ve inleyerek” öldüğünü söylemişti.

O dönem, Barisha’nın sadece 40 kilometre güneyinde, el-Bağdadi’nin eski bir çalışma arkadaşı olan Ahmed el-Şaraa (nam-ı diğer Ebu Muhammed el-Colani), Suriye rejimine karşı muhalif hareketin önde gelen bir ismi haline gelmişti.

El-Bağdadi’nin Takipçisinden Devlet Başkanlığına

El-Bağdadi’nin emriyle El Kaide’yi Suriye’ye genişletmekle görevlendirilen el-Şaraa, 2013’te örgütten kopmuş ve 2016’dan itibaren daha ılımlı bir çizgiye yönelmişti.

Aradan geçen yıllarda, Aralık ayında Beşar Esad’ı deviren el-Şaraa, Suriye’nin beş on yıllık diktatörlüğüne son verdi. Mayıs ayında Suudi Arabistan’da Trump ile ilk kez bir araya geldi ve şimdi Beyaz Saray’da ağırlanacak ilk Suriyeli lider olacak.

“Trump, El-Şara’nın Eski Patronunu Öldürdü”

“Trump’ın, el-Şara’nın eski patronunu öldürmüş olması olayların inanılmaz bir dönüşüdür,” diyor Johns Hopkins Üniversitesi Dış Politika Enstitüsü’nden Randa Slim.

“El-Şara’nın hikâyesi henüz tamamlanmadı. Umut getirdi, ama baskıcı mı olacak, göreceğiz.”

El-Şara’nın Irak’ta Amerikalı askerleri öldürmeye çalışan bir cihatçıdan, bugün diplomatik sahnede Batılı liderlerle görüşen takım elbiseli bir devlet başkanına dönüşmesi, samimiyetine dair soruları da beraberinde getiriyor.

Savaştan Yorulmuş Bir Ülke

Yine de birçok Suriyeli, özellikle Barisha’daki Kasir gibi sıradan vatandaşlar, daha özgür olduklarını ve üzerlerinden büyük bir baskının kalktığını söylüyor.

“El-Şara harika,” diyor Kasir. “Halk için çalışıyor. Hükümet değişikliğinden sonra rahatladık.”

Barisha’da, el-Bağdadi’nin bir zamanlar yaşadığı evin yerinde şimdi taşlar ve birkaç yıkık yapıdan başka bir şey kalmamış. Kasir hâlâ o gece yaşadıklarının travmasını atlatamadığını söylüyor: “Helikopter evin 10 metre üzerindeydi. O korkuyu unutamıyorum.”

İdlib’de Yeni Bayrak, Yeni Dönem

Bugün İdlib girişinde, el-Şara’nın eski örgütü Heyet Tahrir el-Şam’ın beyaz bayrağı dalgalanıyor. Bayrakta “Allah’tan başka ilah yoktur, Muhammed O’nun peygamberidir” yazıyor.

ABD, bu grubu yalnızca dört ay önce terör listesinde tutuyordu.

Suriye’nin kuzeyinde henüz ulusal bir bayrak görünür değil. El-Şara’nın “birleşik Suriye” projesi hâlâ tamamlanma aşamasında, ancak artık güçlü bir Amerikan desteğine sahip.

ABD ile Gizli İşbirliği İddiaları

Batılı diplomatlara göre, el-Şara 2016’dan itibaren ABD ile gizli istihbarat paylaşımı yaparak IŞİD ve El Kaide liderlerinin yakalanmasına yardım etmiş olabilir.

Bu bilginin, Trump’ın ilk döneminin “en büyük başarısı” olarak gördüğü el-Bağdadi operasyonuyla ilişkili olup olmadığı ise belirsizliğini koruyor.