Irak’ta Başbakanlık yarışı kızıştı: Koordinasyon Çerçevesi aday arayışını hızlandırdı

Irak’ta yeni hükümetin kurulması süreci, Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin başbakan adaylığı çalışmalarına resmen başlamasıyla birlikte yoğun spekülasyonlara sahne oluyor. 11 Kasım’da yapılan açıklamada kendini parlamentodaki “en büyük blok” ilan eden ittifak, böylece yeni başbakanı belirleme hakkını üstlenmişti.

Koordinasyon Çerçevesi içinde aday belirleme komitesi Ammar el-Hakim’in liderliğinde çalışıyor. Hikmet Hareketi’nden Hasan Fed’am, kriterlerin belirlendiğini söyleyerek kulislerde dolaşan isimlerin çoğunun doğru olduğunu belirtti.

Öne çıkan adaylar

Kulislerde öne çıkan figürler arasında mevcut geçici Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani, Irak Ulusal İstihbarat Servisi Başkanı Hamid eş-Şatri ve eski başbakan Nuri el-Maliki yer alıyor.
Önceki başbakan Mustafa el-Kazımi ile Basra Valisi Esaad el-İydani’nin isimleri de konuşulanlar arasında.

Sızan bilgilere göre Koordinasyon Çerçevesi, yeni başbakan için “geniş siyasi kabul”, “bölgesel ve uluslararası baskıları dengeleme kapasitesi” gibi şartlar öne sürüyor. Ayrıca bazı kaynaklar, yeni başbakanın önceden hazırlanmış bir hükümet programını uygulaması ve yeni bir siyasi parti kurmaktan kaçınmasının beklendiğini aktarıyor.

Yetki tartışmaları ve İran-ABD etkisi

Bazı Iraklı analistler, Koordinasyon Çerçevesi’nin başbakanlık makamının yetkilerini kısıtlamaya çalıştığını iddia ediyor.
Siyasi yorumcu Ali el-Beyati, İran-ABD gerilimi derinleştikçe Irak başbakanlarının özerkliğinin azaldığını belirterek, “Böyle bir ortamda güçlü bir başbakan beklemeyin” dedi. Beyati, Sudani’nin de “genel müdürden öteye geçmeyen” bir figür olarak görüldüğünü ancak bu özelliğinin ikinci dönem şansını artırabileceğini savundu.

Sudani’nin durumu: Güçlenme mi, geri adım mı?

Sudani, 2022’de Koordinasyon Çerçevesi’nin desteğiyle iktidara gelmişti. Ancak bazı gözlemciler, Sudani’nin zamanla daha bağımsız bir çizgi izleyerek Şii müttefiklerini rahatsız ettiğini ileri sürüyor.

11 Kasım seçimlerinde Sudani’nin “İmar ve Kalkınma Koalisyonu”nun birinci gelmesi, onun ikinci dönem için Kürt ve Sünni bloklarla ittifaka yöneldiği iddialarını güçlendirmişti. Ancak Sudani’nin 18 Kasım’da koalisyonunun hâlâ “Çerçeve’nin ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurgulaması bu iddiaları zayıflattı.

Gizli mutabakat: Gelecek seçimlere aday olmama şartı

Doğrulanmayan bazı raporlar, yeni başbakanın bir sonraki seçimlerde aday olmamasına yönelik bir mutabakat olduğunu öne sürüyor. Bu iddia, Sudani’nin güç kazanan siyasi profilinin ittifak içinde rahatsızlık yarattığı yorumlarını güçlendiriyor.

Çelişkili açıklamalar

Koordinasyon Çerçevesi’nin farklı kanatlarından gelen açıklamalar karmaşık bir tablo yaratıyor. Maliki’ye yakın bazı isimler Sudani’nin ikinci döneminin mümkün olmadığını söylerken, Maliki 22 Kasım’daki röportajında böyle bir karar alınmadığını belirtti.

Sürecin hızlanması bekleniyor

İttifakın aday belirleme sürecini hızlandırdığı ve dış güçlerin (ABD–İran) etkisinin önceki yıllara kıyasla daha sınırlı olduğu değerlendiriliyor. Washington’un Sudani’den yana olduğu belirtilirken, Tahran’ın tutumu daha belirsiz.

Şu aşamada en güçlü aday olarak istihbarat şefi Hamid eş-Şatri öne çıkıyor. Tarafsız görünümü, güvenlik geçmişi ve “partisel hırslara sahip olmadığı” algısı, Şatri’nin şansını artırıyor. Ancak resmi açıklama gelmediği için yarışın hâlen açık olduğu değerlendiriliyor.