Kürdistan Bölgesi, Irak ve şirketler arasındaki üçlü anlaşmanın detayları ortaya çıktı

Kürdistan Bölgesi’nden Türkiye’nin Ceyhan Limanı’na yapılan petrol ihracatı, Mart 2023’ten bu yana süren duraksamanın ardından yeniden başladı. Irak Federal Hükümeti, Kürdistan Bölgesi Hükümeti ve uluslararası petrol şirketleri arasında 25 Eylül’de imzalanan üçlü geçici anlaşma, ihracatın yeniden başlamasının önünü açtı.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya Sudani, anlaşmayı “tarihi bir başarı” olarak nitelendirerek, gelirlerin adil paylaşımını sağlayacağını söyledi.

Anlaşma, aynı zamanda Bağdat’ın Kürdistan Bölgesi ile yapılan üretim paylaşım sözleşmelerini fiilen tanıdığı şeklinde yorumlanıyor.

Rûdaw’ın paylaştığı anlaşmanın bir kopyasında yer alan verilere göre, Kürdistan Bölgesi, günlük en az 230 bin varil petrolü devlete ait SOMO’ya teslim edecek, ayrıca 50 bin varili de iç tüketim için tutabilecek. Petrol, Fişhabur’dan Ceyhan’a boru hattı üzerinden taşınacak.

Uluslararası şirketler, geçici olarak üretim ve taşıma maliyeti için varil başına 16 dolar ayni ödeme alacak. Bu fiyat, danışmanlık şirketi Wood Mackenzie’nin nihai raporuna göre yeniden gözden geçirilecek.

Anlaşma ilk etapta 30 gün geçerli olacak, ardından 31 Aralık 2025’e kadar otomatik uzatılacak. Anlaşmazlıkların çözümü için Uluslararası Ticaret Odası tahkimi devreye girecek.

Varılan Anlaşmanın maddeleri şu şekilde:

1. Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı, ihracat için minimum 230.000 varil/gün (v/g) ham petrolü SOMO'ya teslim edecek ve yurt içi tüketim için 50.000 v/g tutma yetkisine sahip olacak.
2. Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı, petrolü KPC tarafından işletilen boru hattı aracılığıyla Fişhabur ölçüm istasyonuna ulaştıracak. Kürdistan Bölgesi, taşıma konusunda Uluslararası Petrol Şirketleri’yle bağımsız olarak anlaşma imzalamıştır.
3. SOMO, Fişhabur'dan Ceyhan'a kadar olan kısma sorumluluğu üstlenecektir, nakliye, depolama ve yükleme maliyetlerini karşılar. SOMO'nun, şartlara uymayan ham petrolü kabul etme zorunluluğu yoktur.
4. Tankerlere yüklendikten sonra toplam varil sayısı belirlenir. SOMO, her ayın bitiminden sonraki 10 iş günü içinde tüm taraflara toplam miktarları raporlar.
5. SOMO, Kürdistan Bölgesi/Uluslararası Petrol Şirketi (International Oil Company) tarafından belirlenen pazarlamacılar (marketers) tarafından Ceyhan'a taşınan ham petrol sevkiyatları ile Kürdistan Bölgesi’ni telafi edecektir.
6. Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı, SOMO'nun raporunu aldıktan sonraki 10 iş günü içinde Federal Maliye Bakanlığı'na (MoF) ve SOMO'ya her saha operatörüne düşen miktarları belirten bir nihai rapor sunar.
7. Uluslararası Petrol Şirketileri tarafından nihai rapora ilişkin ortaya çıkan anlaşmazlıklar, SOMO ödemelerinde değişiklik yapılmaksızın doğrudan Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı ile çözülür.
8. Petrolün Ceyhan limanına ulaşmasından bir ay sonra, SOMO satıcıların varillerini tedarik ve teslim etmeli.
9. Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Ceyhan'a teslim edilecekleri ayın başlamasından 25 gün önce pazarlamacılar tarafından taşınarak tahmini hacimleri sağlayacak.
10. Pazarlamacılar tarafından herhangi bir taşıma ayındaki Geçici Satıcı Varilleri şu formülle belirlenir: önceki ay Ceyhan'a teslim edilen varil sayısı x $16/Varil ÷ Geçici İhracat Fiyatı (Platts Kirkuk değerlendirmesinin ortalaması).
11. Geçici Satıcı Varillerinin miktarı, fiyatlandırma değişikliği de dahil olmak üzere, üzerinde anlaşılan hacimlerden büyük veya küçükse, fark gelecekteki tahsisatlara karşı eşitlenecektir.
12. Wood Mackenzie tarafından değerlendirme sonuçlandırılana kadar Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı /Uluslararası Petrol Şirketleri telafisi Geçici Satıcı Varilleri ile sınırlı olacaktır.
13. SOMO, Wood Mackenzie'nin raporu yayınlandıktan sonra her operatör için geriye dönük olarak $16/Varil fiyatını derhal ayarlayacaktır, bu da ek ödeme veya kesintiye yol açacaktır.
14. Ek ödemeler, SOMO tarafından nihai raporu takiben 3 ay içinde aynı olarak yapılır. Aynı kesinti mekanizması Wood Mackenzie tarafından belirlenir ve tüm taraflarca kabul edilir.
15. Kürdistan Bölgesi Doğal Kaynaklar Bakanlığı /Uluslararası Petrol Şirketleri, Wood Mackenzie'nin görev kapsamını yerine getirmesi konusunda işbirliği yapmayı taahhüt eder.
16. Anlaşma Irak yasalarına tabidir. Her türlü anlaşmazlık tüm taraflarca dostane yollarla çözülür.
17. Anlaşmazlık 2 ay içinde çözülmezse, Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tahkimine başvurulabilir. ICC Acil Durum Hakemi ve Hızlandırılmış Tahkim Prosedürleri uygulanmaz.
18. Anlaşma egemen hak ve yükümlülükler içermez. Tüm taraflar, tahkim kararlarının infazı dahil olmak üzere yasal işlemlere veya kararlara karşı dokunulmazlıktan feragat eder.
19. Anlaşma, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün boyunca geçerlidir. Otomatik olarak 31 Aralık 2025'e kadar uzatılacaktır. Taraflar, anlaşmayı daha ileri bir tarihe uzatmayı veya erken feshetmeyi kararlaştırabilir.
20. Fesih/süre bitimi, her bir tarafın hak ve yükümlülüklerine halel getirmez. SOMO'nun yükümlülükleri, vadesi gelen tüm ödemeler yapılana kadar fesihten sonra da devam eder.