Newroz, Kürdistan’da baharın simgesi. Ateşlerin yakılması ve çeşitli eğlencelerle başlayan Newroz, Kürdistan’ın dört parçasında yaşayan Kürdler için en önemli ortak geleneklerden biri. Elbette Orta Asya’dan Yakın Doğu’ya pek çok yerde Newroz’u kutlayan halklar var. Bu yüzden de 21 Mart günü, 2009 yılında Birleşmiş Milletler tarafından dünya halklarının ortak mirası ve bayram günü ilan edildi.
Ortadoğu’da Newroz, Kürdler, Türkler, Farslar, Türkmenler, Afganlar, Peştular, ve daha pek çok halk tarafından kutlanıyor. Daha önce Sovyetler Birliği çatısı altında bulunan Orta Asya cumhuriyetlerinde Newroz’u kutlamak yasaklanmışken, günümüzde Mezopotamya’dan Orta Asya’ya her yerde görkemli Newroz kutlamaları yapılıyor. Dünya ajansları tarafından Newroz’u kutlayan halkların bayram görüntüleri tüm dünyaya rengârenk fotoğraflarla servis ediliyor.
İşte dünya halklarının Newroz’u kutlama biçimleri…
Azerbaycan: Newroz’da Azeri sanatçılar esntrümanlarıyla bayram şölenlerine katılır ve özgün Azeri halk parçalarından konserler verir. Bütün yılın bereketli geçmesi için çeşmelerden su içmek Azerilerin önemli bir Newroz geleneği. Newroz kutlamalarında ayrıca Azeri kadınları tarafından yapılan ’Semenu’ adlı içecek misafirlere ikram edilir
Afganistan: Baharın gelişini önce ‘Mezar-ı Şerif’i ziyaret ederek karşılayan Afganlar, daha sonra kızıl güllerle dolu bir bayram töreni düzenler. Bayrağın taşınmasıyla başlayan bayram töreni, 20 dakika boyunca devam eder. Hindilerin kesildiği bu bayram gecesinde ayrıca çeşitli içecekler ikram edilir. Beyaz et barışı simgeler ve yeşil sebzelerle birlikte servis edilir. Çünkü yeşil, Afganlar için başarının rengi.
Özbekistan: Daha Newroz gelmeden Özbek kadınları evde büyük bir bahar temizliğine girişir. Yeni yılda can bulması için küçük taşları gökyüzüne doğru fırlatan Özbekler, bayram törenlerini genç erkeklerin çeşitli spor dallarında yarıştığı bir şölene çevirir.
Tacikistan: ’Koroni’ çalan müzisyenler halkı semaha ve kutlamalara davet eder. Geleneksel kıyafetlerin giyildiği Newroz’da, Taciklerin en önemli özelliği ’kum’ tabi edilen geleneksel Kürd başlığına benzeyen ve kendilerine has bir tür başlık takarlar. Yeni yılın yeni hayatı temsil ettiği inancıyla kutlanan Newroz Bayramı’nda, kadınlar başlıklarıyla törenlerin ‘sultanı’ gibi görünür. Horoz ve keklik dövüşü gibi yarışmalara sahne olan Newroz kutlamalarında genç Tacikler kıyasıya yarışır ve törende dağıtılan hediyeleri kazanmaya çalışır.
Kazakistan: Kazakların inancına göre Newroz baharın ve tarlalara yağacak olan bereketin sembolü. Newroz’da mavi Semerkand taşının eridiğine inanılır. ‘Newroz guje’ adında özel bir bayram yemeği vardır. Bu yemek kışın bitişini temsil eder. Yedi çeşit tahıl ve sebzeden yapılan bu yemek misafirlere ikram edilir. “Qul tuzaq” adlı oyunlarıyla Kazaklar, kadın ve erkeklerin rekabetine sahne olan yarışmalar düzenler. Bu yarışmaları kadınlar kazanırsa yeni yılın biraz bereketli olacağına inanılır. Erkeklerin kazanması durumunda ise Kazak inancına göre yeni yıl çok daha bereketli olacaktır.
Kırgızistan: Newroz’un iki gün olarak kutlandığı tek ülke herhalde Kırgızistandır. Baharın ilk iki günü, yani miladi takvimde 21 ve 22 Mart günleri Kırgızlar için ikiz Newroz’dur. Kırgızistan’da kutlamalar için özel olarak ‘Beş Parmaq’ adlı bayram yemeği yapılır ve cirit oynanır.
Türkmenistan: Bu ülkede kutlamalar genellikle yarışma şeklindedir. Horoz ve koç dövüşü, uzun koşu ve satranç gibi değişik oyunlar oynanır. Türkmen kadınları Newroz’a özel tatlılar yaparak herkese ikram eder.
İran: İran’da da Newroz öncesi kapsamlı bahar temizliği yapılır. Yedi tepsiyle süslenen büyük bir sofrada yedi farklı yemek ikram edilir. Yedi yemeğin de adı ‘S’ harfiyle başlar. Ayın 13. günü mesire alanlarına gidilerek piknik yapılır, oyunlar oynanır ve geleneksel hak dansları ile akşam saatlerine kadar eğlenceler düzenlenir.
