kêşekan nêwan hewlêr u bexda leser şare pir le newteke, hawkar layenekan bo şer dewlet îslam deşarêtewe.
startfor ke yekêk le sentere rawêjkariye benawbangekan emrîkaye, le raportêkda ke roj çwarşemme hefte rabirdû bilaw kirduwetewe, bas le rewşî iêstay kerkûk dekat, basnîuz leber giringî nawerokî raporteke, tewawî raportekey boser zimanî kurdî wergêrawe, eweyş behoy karîgerî ew senterane, ke ew lêkolînewane, debine binemay siyasetî derewey gewretirîn zlhêzî duniya.
pûxte:
nîgeranî berpirsan parêzga kerkuk, teniya rûberûbûnewey çekdaran dewlet îslam niye, belku hkûmete şî\'eke \'êraq u palpiştiyekan iêran bo ew hikumete rêge nadat kurd kontirol tewaw xoyan le parêzgake cêbecê biken. bo ew mebesteş mîlîşiya şî\'ekan u xwast şexs parêzgar kerkuk bo berfrawankirdin dawên deselatekan bekardênin. ew core rkaber u tundutîjîaneş detwanin yarmetî da\'ş biden aloz bixate nawçeke u hewlekan bo rêgirîkirdiniyan kal bikatewe.
şîkirdinewe:
roj 17î şubat mes\'ud barzan , serok herêm kurdistan, bo nîşandan yekirêzî hêz pêşmerge le beramber çekdaran da\'ş, geyşte şar kerkuk u her lew serdaneş raygeyand, ke teniya pêşmerge detwanêt lew parêzgaye bêt u kerkukîş kurdistaniye. utekan barzan rastewxo mebestî le mîlîşiya şî\'ekan bû, ke dwa ewe le parêzga diyale paşekişeyan be çekdaran da\'ş kird, berebere berew snur kurdistan berê kewtin u ruwiyan le pêgekan da\'ş le snur parêzga kerkuke. pêgekan da\'ş le başur u rojawa şar kerkûkn, leheman katda mîlîşiya şî\'ekan xoyan nzîk dekenewe le nawçekanî başur ew parêzgaye.
kekkul
dwa ewe barzan ferman be hêz pêşmerge kird, rêge bigirêt le hatin mîlîşiya şî\'ekan, ke hêzêk xobexş \'êraqîn, “qeys xez\'elî” fermande yekêk le çalaktirîn mîlîşiya şî\'ekan be naw (\'esayb ehl heq) raygeyand, eger xelk kerkuk dawa lê biken ewa çekdarekan deçne naw şareke u bew pêyîe kerkuk ser be \'êraqe, nek kurdistan, boye barzan natwanêt biriyar bidat kê bçête kerkuk u kê neçêt?. eweş le katêkdaye hkûmet herêm kurdistan hêzêk parastin newt rewane kerkuk kirduwe, bemebestî rêgegirtin lewey mîlîşiya şî\'ekan kontiroliyan biken.
giringî kerkuk:
şer leser kerkuk meseleyekî çawerwankirawe. dwa ewe le temûz sal 2014 çekdaran da\'ş hêrşiyan kirde ser nawçekan \'êraq u supa \'êraqîş helhat, barzan ferman be hêz pêşmerge kird bo ewe kêlge newtiyekan u şareke u parêzgake kontirol biken. her lew kateşda senterî startfor hoşdarîda ke ew destkewte kurdekan hemîşeyî niye, çunke hem girupe tundrewekan u hemîş taran u bexda hewl deden rêge lewe bigirn kerkuk le jêr kontirol hikumet herêm kurdistanda bêt.
herçende metirsî dewlet îslam hemahengiyekî le nêwan kurd u bexda drust kird u le encamîşda rêkkewtinêk bo dabeşkirdin deselat u qazanc henardekirdin newt herêmî kurdistanî lêkewtewe, belam peywendiyeke zor lawaze. hikumet herêm kurdistan dawa ew mafe dekat ke yeklayene newt herêmî kurdistan henarde bikat, u bexdaş twana xo bekardênêt bo ragirtinî beşe budcey herêmî kurdistan u dest u balkirdinî kurde bê parekan, be bê ewe reçaw fermanberan, le nêwanîşiyanda hêz pêşmerge ke dij da\'ş ceng dekat, bikat ke çawerê muçekaniyanin.
legel eweş bexda lejêr guşar dabezîn nrx newt bo 50 dolardaye lew katey têçû şer dij dewlet îslamîş lesere u pêwîst be hawkarî kurd u emrîkaye bo ewe da\'ş le nawçekan musl paşekişe pê bikat. hewlêr u bexdaş le peywendiyek nahawterîbida demêninewe ta ew kate bexda narûniyekan le ser yasay bûn froştin newt kurdistan be şêwe yeklayene be dest kurdistan ziyad bikat, kurd le barudoxêk hestiyar abûrîda demênêtewe u natwanêt sêkterekan wek bînasaz u uze berew pêşberêt bo ewe le bexda ciyabêtewe.
bebê reçawkirdin ewe ke bexda pêwîst be yarmetiyekan pêşmerge bêt ya na?, kurd hokar xo heye bo ewe çekdarekan da\'ş le nawçekan bakûr \'êraq lenawberêt u nrx piştgîrî emrîkaş bo hawkarîkirdinî pêşmerge le şer da\'ş eweye kurd legel bexda hawkar bêt, bew pêyîe ke waşnton hewl dedat yekparçey \'êraq bparêzêt.
rêgakanî berdem bexda:
hikumete şî\'eke bexda cge le guşar daray , çend ştêk tirîş leberdeste bo ewe pêge kurd le kerkuk lawaz bikat. mîlîşiya şî\'ekan ta iêsta le beramber çekdaran da\'ş zor karîger bûne u bo berperçdanewe hêrşekan pêwîstin. metirsî çekdaran da\'ş helêk bo mîlîşiya şî\'ekan ferahem kirduwe bo çûne naw kerkûk u dwatirîş le rêge bexşîn xanû u zewiyewe cêhêlrawekan kurd be \'erebekan detwanin dîmogirafiya nawçeke bigorn. beme ziyadibûn hestî rkaberayetî beramber be deselatî kurdî u tundutîjî netewey u mezhebî nêwan şî\'e u suninekan lew nawçane deselatdaranî herêm kurdistan dexate berdem taqîkirdineweyekî gewre.
bexda herweha detwanêt hez berpirsan nawçeke bo geyştin be deselatêk ziyatir le sûd xo bekar bênêt u le nêw ew berpirsaneşda necmeddîn kerîm parêzgar kerkuk heye. parêzgar dezanêt ke ew îdare nawçeyek dewleَmend newt dekat u hez nakat ew hemû samane be tenha bo hewlêr birwat. necmeddîn kerîm xuliya ewe heye ke kerkuk be otonom bikat u bexda u taranîş le gftugo nhêniyekaniyan legel parêzgar, lar nebûn xoyan lew babete nîşan dawe u bigire hanîşiyan dawe. herweha necmeddîn kerîm ke berpirsêkî balaye le yekêt nîştman kurdistan – ke le layen binemale taleban raberayet dekirêt- u rkaberiyekan parteke legel part dîmukirat kurdistan bekar dênêt bo ewe serbexoiyek ziyatir bo kerkuk desteber bikat. yekêt nîştman kurdistan pêgeyekî behêz le parêzga kerkuk heye u endaman ew parteş be ho tirsan le drûst bûn kêşe ziyatir, be aşkira dijayetî siyasetekanî barzaniyan kirduwe bo kontirol kirdin şareke.
necmeddîn kerîm u yekêtî nîştmanî kurdistan lewaneye hez biken dijayetî fermaneke barzan biken bo rêgir kirdin le mîlîşiya şî\'ekan bo hatine naw kerkuk. startfor zaniyarî dest kewtuwe ke le çend roj rabirdû necmeddîn kerîm kobûneweyek daxiraw legel had \'amr , fermande supa bedr encam dawe ke kontirîn u yekirêztirîn supa mîlîşiya şî\'eye. urdekarî naw kobûneweke aşkira nekirawe belam seredaw ewe heye ke necmeddîn kerîm u hêro xan, ke be yekêk le karîgertirîn kesayetiyekan naw yekêt dadenrêt, berdewamn le gftugokaniyan bo rêgedan be mîlîşiya şî\'ekan bo hatine naw kerkuk. detwanîn ewe bênîne ber çaw xoman ke barzan ç peyamêk tund be ew dû berpirse hebûbêt katêk agadar ew kobûnewe kirawetewe, belam rkabere kurdekan hêşta ledestiyan dêt be raşkaw dijayet fermanekan biken.
be hatinenawewey mîlîşiya şî\'ekan bo ew nawçane hikumet herêm kurdistan pêgeyek karîger têyîanda heye, detwanêt şer leser kerkûk perepê bidat. ew rkaberiyane dekirê şer u bargirj le nêwan pêşmerge u mîlîşiya şî\'ekan drust bikat u bibête rêxoşker bo dewlet îslam (da\'ş) ke dest bew nawçane bakur \'êraqewe bigirêt ke iêsta le kontirol daye. da\'ş be metirsiyek hawbeş bexdaw hewlêr demênêtewe belam ew metirsiye hawbeşeş natwanêt bibête hokar rêkkewtinêk berdewam le nêwaniyan bo henardekirdin newt u kemkirdinewe kêşekaniyan leser kontirol kirdin kerkuk.
