Cevat Geray’a Sevgi…

Anıların dile getirilmesi çok farklı duyguların ve düşüncelerini uyanmasını sağlıyor. O yıllarda gerçekleşen genel kurul toplantılarının birinde bu konuyla ilgili olarak ben de bir konuşma yapmıştım O konuşmanı esası şuydu: Mülkiyelilerin esas anıları Fakülte’ye bitişik olan yurt ile ilgilidir.

İsmail Beşikci

27.07.2018, Cum | 16:18

Cevat Geray’a Sevgi…
Makaleyi Paylaş

Cevat Geray’a Sevgi…

Prof. Dr. Cevat Geray, 23 Temmuz 2018 günü vefat etti. 24 Temmuz günü, bir süre dekanlığını yatığı Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde ve bir süre başkanlığını yaptığı Mülkiyeliler Birliği’nde anma törenler düzenlendi. Mülkiyeliler Birliği’nde düzenlenen anma töreninde ben de bir konuşma yaptım. O konuşmanın biraz daha geliştirilmiş şekli şudur…

Mülkiye Anıları

SBF’de eğitime 1958’de başladım. O dönemde İskan ve Şehircilik Enstitüsü, Fakülte’de faaliyet yürüten dört enstitü’den biriydi. Öbür enstitüler İdari Bilimler Enstitüsü, Dış Münasebetler Enstitüsü, Maliye ve İktisat Enstitüsü’ydü.

İskan ve Şehircilik Enstitüsü birinci kattaydı. Sutunlu salondan, Hukuk Fakültesi tarafındaki değil, orta taraftaki merdivenlerden birinci kata çıktığınız zaman, merdivenin başındaki oda, İskan ve Şehircilik Enstitüsü’ydü. İskan ve Şehircilik Enstitüsü’nün müdürü Şehircilik hocası Prof. Fehmi Yavuz’du. (1912-1991)

Prof. Fehmi Yavuz, Prof. Dr. Hamid Sadi Selen, (1892-1968) Prof. Dr. İbrahim Yasa (1911-1993) Prof. Dr. Zaki Faik Ural burada otururlardı. Enstitüde, her hoca için bez perdelerle ayrılmış çok küçük bölümler vardı. Bir masa, bir sandalye. Zeki Faik Ural hoca, Hijyen dersi için Tıp Fakültesi’nden gelirdi. Ortada büyükçe bir masa vardı. Asistanlar, bu masanın etrafında otururlardı. Hocalar da öğrencilerle görüşmelerini daha çok bu masa etrafında yaparlardı. Misafirler de bu masa etrafında otururdu. Cevat Abi (1930-2018) Ruşen abi o zamanlar asistandılar. Dr. Asistan… Ahmet Demir (1930-2002) Beşeri Coğrafya, Özer Ozankaya (d. 1937) Sosyoloji asistanıydılar…

İdari Bilimler Enstitüsü’nde, Dış Münasebetler Enstitüsü’nde, Maliye ve İktisat Enstitüsü’nde de durum bu şekildeydi. Çalışma mekanlarını genişletmek, Hocaları, ilişkileri rahatlatmak için Fakülte’de tamirat yapmak gerekiyordu. 1960’ların ortalarında, Fakülte’de çok köklü bir tamirat yapıldı. Bu tamiratın esası şuydu. Fakülte’ye bitişik olan yurt yıkılacak, dersaneler, o tarafa taşınacaktı. Ana binanın ikinci katında yer alan derslikler yıkılacak, hocalar için ayrı ayrı odalar yapılacaktı. Ana binanın giriş katında ve birinci katında yer alan, kütüphane de bahçe tarafına taşınacaktı…

Bu tamirat, 1960’ların ortalarında tamamlandı. Bugünkü durum o yıllarda elde edildi. Bu konuyu biraz açmak gerektiğini düşünüyorum. 12 yıl kadar önce, Mülkiyeliler Birliği’nin 2 yılda bir toplanan Genel Kurul toplantılarında, ‘Mülkiyenin malları’ çok konuşulan, tartışılan bir konuydu. Özellikle Konur Sokak’taki binada bahçede yer alan misafirhane üzerinde çok tartışmalar yapılırdı. Ali Çolak’ın başkanlık yaptığı dönemde, bu konuyla ilgili bir görüş dile getirilirdi. ‘Misafirhaneyi yıkalım, yeniden daha iyisini yapalım’ Bu görüşe bazı Mülkiyeliler şiddetle tepki gösterirdi. ‘Bu binada, bizim çok anılarımız var. Anılarımızın yıkılıp gitmesine izin vermeyiz…’ denirdi.

Bu bina 2018’de yıkıldı. Aynı mimariye göre, güçlendirilerek yeniden yapılıyor. 2018 sonunnda, hizmet vermeye başlaması mümkün…

Anıların dile getirilmesi çok farklı duyguların ve düşüncelerini uyanmasını sağlıyor. O yıllarda gerçekleşen genel kurul toplantılarının birinde bu konuyla ilgili olarak ben de bir konuşma yapmıştım O konuşmanı esası şuydu: Mülkiyelilerin esas anıları Fakülte’ye bitişik olan yurt ile ilgilidir.

Yurt sadece SBF öğrencileri içindi. Yurt erkekler içindi, kızlar için bir bölüm yoktu. Kız öğrenciler için Yurtta bölüm ayrılmaması elbette eksikliktir. Bu Mülkiye’nin kuruluşuyla ilgili bir sorundur. Erkek öğrenci alınmaktadır, daha çok yatılı okul olma söz konusudur… Kız öğrencilerin Mülkiye’de görünmesi Cumhuriyet’ten sonradır. Başlangıçta çok az kız öğrencinin kayıt yaptırdığı görünmektedir.

1963-1964 yıllarında yaşama geçen, Fakülte’nin bahçesinin hemen arka tarafında ve Basın Yayın Yüksek Okulu’nun yanında yer alan, Cumhuriyet Yurdu’nda, kız öğrenciler İçin de bölüm olduğu görülmektedir.

Ankara dışından gelen öğrencilerin çok büyük bir kısmı yurtta kalırdı. Bunun % 70 gibi bir sayı olduğu söylenebilir. Yurt ile Fakülte arasında, her zaman açık olan bir kapı vardı. Bu kapıdan çok rahat bir şekilde, yurttan Fakülte’ye, Fakülte’den yurt tarafına geçilebilirdi. Cemal Gürsel Bulvarı’nı dik kesen, Cebeci sırtlarına doğru çıkan sokağa açılan küçük bir kapıdan da yurt binasına girmek mümkündü. Bu kapı gece-gündüz her zaman açık olurdu.

O dönemde Mülkiye sınavla öğrenci kabul eden bir kurumdu. Sınavla öğrenci alan bir kurum da İstanbul Teknik Üniversitesi’ydi. Mülkiye’de, sınavı kazanan ilk 40 kişiye burs da veriliyordu. Bursun 20’sini İçişleri Bakanlığı, 20’sini Maliye Bakanlığı veriyordu. Yutt ücreti 15 liraydı. Burs miktarı başlangıçta 125 liraydı. Daha sonra 150 liraya yükseltilmişti. Burs karşılığında 6 yıl mecburi hizmet vardı.

Yurtta her sınıf için ayrı ayrı yatakhaneler ve lavabolar vardı. Lavabolarda, 10-12 kabin, 10-12 musluk vardı. Yatakhaneler en az yüz kişilikti. Karyolalar birkaç sıra halinde, yanyana diziliydi. Oda usulü yoktu. Birinci sınıflara ait iki yatakhane vardı. Bu yatakhanelerde iki katlı ranzalar da vardı.

Yukarıda sözünü etmeye çalıştığım sokaktan yurt binasına girdiğiniz zaman sağ tarafta da, sol tarafta da birinci sınıfların yatakhaneleri yer alırdı. Bu yatakhanelerin pencereleri yola bakardı. Üst katta, ikinci sınıfların yatakhanesi vardı. Bu yatakhanenin karşısındaysa üçüncü sınıfların yatakhanesi vardı. Her iki yatakhanenin penceresi de yola bakardı. Üçüncü sınıfların yatakhanesi’ne paralel olan koğuş ise, dördüncü sınıfların yatakhanesiydi Bu yatakhanenin penceresi, Fakülte’nin arkasında yer alan bahçeye bakardı.

Her öğrencinin büyükçe bir özel dolabı vardı. Kilitli, anahtarı kendisinde olan bir dolap. Burada arkadaşlar, özel eşyalarını, kitaplarını, elbiselerinin vs. muhafaza ederlerdi.

Bugün Aziz Köklü Salonu olarak değerlendirilen salon o zamanlar kanımca kantindi. Birinci sınıfların yatakhanelerinden biri, kantin ile yol arasında yer alırdı. Bu yatakhanenin altında yemekhane yer alırdı. Her gün öğle ve akşam yamekleri verilirdi. 70 kuruşa, 80 kuruşa yemek mümkündü. Çamaşırhane ve hamam da yurt binasının giriş katının altında yer alırdı. Hamamda 20 kadar kabin vardı. 20 kişi aynı anda, ayrı ayrı kabinlerde yıkanabilirdi.

O dönem ilk iki sınıf müşterekti. Üçüncü sınıfta bölümlere ayrılırdı. İdari Şube, Dış Münasebetler Şubesi, Maliye ve İktisat Şubesi.

Ana binanın ikinci katında yer alan sekiz derslik ise şu şekilde sıralanmıştı. Sütunlu Salon’dan ortalarda yer alan merdivenlerden ikici kata çıktığınız zaman, merdivenin sağında ve solunda İdari Bilimler Enstitüsü yer alırdı. İdari Bilimler Enstitüsü’nün bitişiğinde ikinci sınıf daha sonra III Maliye ve İktisat, III Dış Münasebetler, IV Dış Münasebetler sınıfları yer alırdı. Bu dört dersliğin pencereleri Fakülte’nin ön tarafına, giriş kapısı tarafına bakardı.

Hukuk Fakültesi tarafındaki merdivenlerden ikinci kata çıktığının zaman, sağda, IV Maliye ve İktisat, bitişiğinde de I. Sınıf dersanesi vardı. Daha sonra, III İdari Şube, bitişiğinde de IV İdari Şube derslikleri vardı. Daha sonra da Dış Münasebetler Enstitüsü vardı. Bu dört dersliğin pencereleri de Fakülte’nin arka bahçesine bakardı.

İkinci katta, dersliklerin bulunduğu uzun koridorun duvarlarına yapışık olarak duran küçük küçük dolaplar yer alırdı. Her öğrencinin kendine ait bir dolabı vardı. Kilitli bir dolap, anahtarı kendisinde… Kız arkadaşlar bu dolaplara ayakkabılarının vs. koyarlardı.

Profesörler Kurulu, Dekanlık, Maliye ve İktisat Enstitüsü birinci kattaydı.

***

Bazı Mülkiyeli arkadaşlar, Mülkiyeliler Birliği bahçesindeki misafirhane söz konusu olduğu zaman anılardan söz ediyorlar. 1960’lar’ın ortalarına kadar, Mülkiyelilerin esas anılarının yurtlara dönük olarak geliştiğini belirtmeye çalışıyorum. Mülkiyeliler Birliği 1946’da kurulmuştu. Bütün mezunlar, Mülkiyeliler Birliği’ne üye olmuyordu.

1978’de, Ankara’da Kızılay’da, kendi dönemimden, sınıfımdan bir arkadaşla karşılaştım. O zaman bir ilde vali yardımcısıydı. Ayak üstü selamlaştık, konuştuk. Ayrılırken, ‘konuşalım, Beşikci, görüşelim… diyordu. Ben de, Mülkiyeliler Birliği’ni göstererek ‘ Müsait bir zamanında, Mülkiyeliler Birliği’nde görüşebiliriz, hem buraya da yakın… ’ demiştim. ‘Ben Mülkiyeliler Birliği’nin yolunu falan bulamam, sen İçişleri Bakanlığı’na gel, Danışma’dan beni sor, o zaman aşağıya inerim…’ demişti. Şöyle de demişti: Birkaç gün önce arabayla Fakülte’nin önünden geçtim. Eski düzen hep yıkılmış yeni yapılar kurulmuş, eski günler, yatakhaneler, sınıflar, hatırıma geldi çok duygulandım…’

1960’larda, SBF yönetimi mezunlara, o zamanki öğrencilere, ‘Yurt binasını yıkacağız, derslikleri oraya taşıyacağız, hocalar için daha geniş mekanlar elde etme için bu önemli, siz bu konuda ne dersiniz?’ Diye bir soru sorulsaydı, Mülkiyelilerin çok büyük bir kısmı, yüzde yüze yakın bir kesimi, ‘Yurt binasının yıkılmasını, istemiyoruz, orada bizim çok büyük anılarımız var. Biz çocuklarımıza, torunlarımıza, nerede okuduğumuzu, nerede yatıp kaktığımızı göstermek istiyoruz vs. derlerdi… ‘Hocalar için çalışacakları geniş mekanlar elde etmek elbette önemli, siz onun için başka olanaklar arayın, yaratın…’ derlerdi.

Şüphesiz o zaman, SBF yönetiminden kimse, öğrenciler, mezunlara vs. böyle bir soru vs. sormadı. Her yer yıkıldı, yeniden yapıldı. Bugünkü yapı elde edildi.

Mülkiye Müzesi…

Hocaları, çalışmaları, öğrencilerle ilişkiler yönünden rahat, geniş mekanlara kavuşturmak elbette çok önemliydi. Ama şu daha arzu edilir bir durumdu. Fakülte’ye bitişik yurt olduğu gibi kalmalıydı. Müze olarak tutulmalıydı. Mülkiye Müzesi… Mülkiye 160 yıllık hayatıyla Türk siyasal hayatının çok önemli bir kurumu… Devlet bürokrasisini modernleştirmek için, 2. Mahmut döneminde başlayan anlayış çerçevesinde kurulmuş bir kurumdu. 1856’da kurulma çalışması başlamış, eğitime 1859 da başlamıştı. Modernleştirilmeye çalışılan bürokrasiye uygun elemenler yetiştirilmek üzere kurulmuş bir kurumdu. Bürokrasi herşeyden önce, içişlerini, dışişlerini maliyeyi kapsardı. İçişleri deyince, eyalet (il) idaresi, emniyet, polis, jandarma akla gelirdi. Eyalet (il) Sancak, İlçe, Nahiye, köy idaresi… Valiler, Mutasarrıflar, Kaymakamlar, Nahiye Müdürleri vs. Osmanlı döneminde, Sancak, (Mutasarrıflık), ilçe ve eyalet yönetimi arasında bir idari birimdi. Bu çerçevede 160 yıllık Mülkiye’nin bir müze kurması çok önemliydi. Mülkiye Müzesi… Ve müze için en iyi Fakülte’ye bitişik olan ve yıkılan yurttu…

***

Bir gün Cevat Abi ile dekanlığı sırasında (1977-1982) sohbet ederken sormuştum, Fakülte’nin eski yapısı ile, bitişik yurtla, ana binadaki dersliklerin durumu ile ilgili, yıkılmadan önceki durumu gösteren video kayıtları var mı? Cevat Abi hayıflanarak, ‘maalesef yok…’ demişti. ‘Fotoğraflar var mı, araştıralım…’ demişti.

Minder kavgası, İnek Bayramı’nın bir aşamasıydı. Ve ana binanın ikinci katındaki dersanelerin bulunduğu uzun koridorda yapılırdı. Akşam yapılırdı. Bu süreçle ilgili fotoğraflar var mı acaba? Belki bazı arkadaşlarda bulunabilir…

Mülkiye’de akşam vakti herkes minderleriyle dolaşırdı. Koltuğunun altında bir iki kitap, ders notları gazete vs. arasında bir de ince bir minder. Akşam, gece, ders çalışırken, sıranın üzerine minder konur, onun üzerine oturulurdu. Yurt kısmından dersanelere geçerken, dersanelerden yurt tarafına geçerken arkadaşların koltuğunda minder eksik olmazdı. Ama gündüzleri, ders sırasında, minderle dolaşanlar olmazdı.

Bedri Gürsoy (1916-1991) ikinci i dekanlığı döneminde (1961-1962) eline sopa ile dolaşırdı. Ders vakti kantinde oturanları sapayla derse kovalardı. Bazan yatakhanelerde dalar, hala yatanlar varsa, onları sopayla derse doğru kovalardı. ‘ Siz Cumhuriyet’in, devletin önemli makamlarında olacaksınız…Bu saate kadar yatma olur mu? ‘ diye bağırırdı…Bedri hoca, her zaman, sekreterlikten, davam kaydı tutan bir memurla dolaşırdı.

İskan ve şehircilik Enstitüsü tamirattan sonra ikinci kata taşındı. Enstitü için, Fehmi hoca için, Cevat ve Ruşen hocalar için odalar oldu. Can Hamamcı da 1970’lerin sonlarına doğru, Şehircilik kürsüsünde asistan olarak göreve başladı…Cevat ağabeyi her zaman, Fehmi hocayla, Ruşen abi ile birlikte hatırlıyorum. Fehmi hocanın vefatından sonra da Cevat ve Ruşen ağabeyleri hep birlikte hatırlıyorum. 1964-1970 yılları arasında, Erzurum’dan Ankara’ya, yaz aylarında sık sık gelirdim. Fakülte’ye uğrayıp hocaları ziyaret ederdim. Şehircilik kürsüsündeki hocaları, öğle vakti, Enstitü’de, peynir-ekmek çay sofrasında bulurdum. Birkaç defa bu sofraya ben de katıldım…

Türkiye, 2 Temmuz 1993’te, Sivas’ta, Madımak Oteli’nde, Aziz Nesin, Metin Altıok, Behçet Aysan gibi, Asım Bezirci, Nesimi Çimen, Muhlis Akarsu, Saf Koçak, Hasret Gültekin gibi aydınlar arasında Cevat Geray’ı da elbette hatırlamaktadır…

İskan ve Şehircilik Enstitüsü yıkıldıktan sonra, bir kısmı İbrahim Yasa hocanın, bir kısmı da Prof. Dr. Feyyaz Gölcüklü’nün ( 1926-1911) odası oldu. İbrahim Hoca’nın odası daha sonra, İnsan Hakları Merkezi olarak değerlendirilmeye başlandı. Kerem Alltıparmak ve arkadaşları, ‘artık bir işlevi yok’ diye, ‘İnsan Hakları Merkezi’ yazılı, odanın kapısında yer alan bu levhayı 2017 yılında söktüler. 2018 yılı baharında, törenle, bu levhayı Mülkiyeliler Birliği’ne taşıdılar. İnsan Hakları Merkezi artık, Mülkiyeliler Birliği’nde hizmet veriyor.

19 Haziran 1971’de ben de İbrahim Yasa hocayla otururken, Sıkıyönetim tarafından bu odadan alınarak, tutuklu olarak Diyarbakır’a götürülmüştüm. Tutukluluğum, Diyarbakır’da vicahiye çevrilmişti…

Cevat Ağabeyi, yukarıda ismini andığım, anamadığım diğer hocaları, arkadaşları sevgiyle anıyorum.

Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Nerina Azad'ın editöryal politikasını yansıtmayabilir.
6616 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:01:10:44

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Son Gelişmeler Üzerine Türkiye’de Üniversite İbrahim Kaypakkaya Anması Değinmeler 3 Kürdistan'a Sor Malazgirt ve Kürtler Kurdiana Düğümü Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu IV Köklere Yolculuk Toprak Temelli Milliyetçilik Kürdlerin Geleceği Konusunda Birkaç Söz Antik Kürdistan Din Ve Bilim Karakoçan (Dep) ve Yayladere (Holhol) İle İlgili İki Kitap Uludere (x) Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Kürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Saatin İçindeki Sır Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu… Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme ‘Kürt Çalışmaları…’ Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine Hong Kong, Kürdistan ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Özyönetim Üzerine... Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x