Yunanca yayın yapan ‘İn-gr" adlı internet haber sitesinde, “Türkiye: Ankara'nın NATO ile ilişkileri kritik bir noktada” başlığı ile yayımlanan haber şöyle:
Türkiye'nin Finlandiya ve İsveç'in NATO'ya girişine ilişkin vetosunu kaldırıp kaldırmama konusundaki nihai kararını çok yakında vermesi bekleniyor. İki ülkenin sürekli verdiği güvenceler ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in açıklamalarının ötesinde ABD de sonuca yön vermeye çalışıyor. Bunu yapmak için Biden, Erdoğan'ın Stockholm ve Helsinki'nin NATO'ya katılması lehine oy vermesini sağlamaya çalışarak Kongre'ye F-16'ların Türkiye'ye satışını teklif etti.
NATO Müttefik Yüksek eski Komutanı James Stavridis, Bloomberg'deki makalesinde Erdoğan'ın İsveç ve Finlandiya'ya karşı vetosunu kaldırmaması durumunda NATO'nun Türkiye'yi marjinalize edip edemeyeceğini veya Türkiye'ye karşı başka bir önlem alıp alamayacağını merak ediyor. Stavridis, Ankara'yı ilk ülkesi olarak seçen bir NATO yüksek müttefik komutanıydı ve bu görevdeki deneyimini anlatıyor.
İsveç ve Finlandiya Türkiye'ye nasıl yardımcı oldu?
Türkiye'nin yaz aylarında İsveç ve Finlandiya ile bir anlaşmaya varması, müttefiklere vetoyu kaldırıp iki ülkenin NATO'ya girmesine devam edecekleri izlenimi verdi. Ancak bugüne kadar katılma konusunda ilerleme kaydedemediler çünkü Türkler, Stockholm ve Helsinki'nin PKK'ya karşı mücadelede işbirliği yapmadıklarını iddia ediyorlar.
Hangi noktalarda anlaştılar?
• PKK ve bağlantılı gruplara karşı mücadelede Türkiye ile tam işbirliği
• Terörün her türlüsüne ve tezahürüne karşı mücadelede Türkiye ile dayanışma göstermek.
• PYD/YPG ve FETÖ'yü desteklememe taahhüdü.
• Savunma sanayii alanında ambargo kısıtlamalarının kaldırılması, işbirliklerinin artırılması.
• İsveç ve Finlandiya'nın ulusal terörle mücadele ve savunma sanayi mevzuatını ve uygulamalarını değiştirme taahhüdü.
• Terörizm ve organize suçla mücadele için bilgi alışverişi için yapılandırılmış bir işbirliği mekanizmasının oluşturulması.
• Terör suçlularını iade etmek için somut adımların atılması ve ikili anlaşma düzenlemelerinin yapılması.
• PKK ve şubeleri ile paravan örgütlerinin para toplama ve adam toplama faaliyetlerinin yasaklanması ve soruşturulması.
• Türkiye'ye karşı terör propagandasının önlenmesi.
• Kalıcı Yapılandırılmış İşbirliği (PESCO) dahil olmak üzere mevcut ve gelecekteki AB Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası girişimlerine Türkiye'nin katılımını mümkün olduğunca desteklemek.
• Bu adımların uygulanmasını denetlemek için Adalet, İstihbarat ve Güvenlik kurumlarının katılımıyla Daimi Ortak Mekanizmanın oluşturulması.
İttifakın karşılaştığı zorluk nedir?
İttifak için en büyük zorluk terörizm değil, Rusya'nın Ukrayna'yı ölçüsüz işgalidir. Putin, önemli bir etnik Rus nüfusa sahip NATO üyesi Estonya'yı gölgede bırakmaya devam ediyor. Genel olarak Avrupa'yı ve özel olarak NATO'yu korkutmaya çalışarak defalarca "nükleer seçeneklerinden" bahsediyor.
İki tarafsız ülkeyi NATO'ya katılmak için başvurmaya iten şey buydu. Her ikisi de yüzyıllardır Rusya'ya karşı savaştı. Acımasız bir Sovyet diktatörlüğünün özgür dünyayı tehdit ettiği Soğuk Savaş sırasında her ikisi de (en azından teknik olarak) kenarda kaldı. Artık tarafsızlıklarını terk etmeyi seçmiş olmaları, Putin'in dünya düzenine yönelik tehdidini ne kadar ciddiye aldıklarına dair bir fikir vermeli.
İsveç ve Finlandiya NATO'ya nasıl yardım edecek?
İsveç'in yüksek teknolojili bir ordusu var ve beşinci nesil Saab Gripen savaş uçaklarını üretiyor. Yalnızca beş milyonluk bir ulus olan Finliler, yüzbinlerce iyi eğitimli ve tam donanımlı kara muharebe kuvvetlerini birkaç hafta içinde sahaya çıkarabilir. Bunlar, iki ülkenin İttifak'a yardım etmesinin nedenlerinden bazıları.
Öte yandan, bir noktada bazı NATO üyeleri de "İsveç-Finlandiya ve Türkiye arasında bir seçim söz konusuysa, belki de seçeneklerimize bakmalıyız" diye sormaya başlayacaklar. Bu yanlış olurdu. Türkiye, NATO'nun en büyük ikinci ordusuna sahip, İncirlik Hava Üssü gibi önemli tesislere sahip ve NATO'nun İzmir'deki Genel Kara Harp Komutanlığı'na ev sahipliği yapıyor.
NATO'nun aktif ve olumlu bir üye devlet olmaya devam etmesi için Türkiye'ye ihtiyacı var. Ayrıca vetoyu kaldırmalı ve Finlandiya ve İsveç'in eklenmesine yardım etmelidir. Kimse aralarında seçim yapmak zorunda kalmak istemez. Bunun olmamasını sağlamak artık Erdoğan'ın elinde.
Veto'nun kaldırılması karşılığında Erdoğan-Biden anlaşması
Müttefiklerin İsveç-Finlandiya'nın NATO'ya girmesi ile Türkiye'nin marjinalleştirilmesi arasında seçim yapmak zorunda kalacağı riskin yakın olduğunu gören Amerikalılar, F-16 savaş uçağının Türkiye'ye satışı için Ankara'yla bir anlaşmaya varmaya çalışıyorlar.
F-16 satış anlaşmasının Kongre tarafından bildirilmesi, aşağı yukarı Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun önümüzdeki hafta Washington'a yapacağı ziyaretle aynı zamana denk gelecek. ABD'li yetkililerden biri, Türkiye'ye yapılan satışın ayrıca 900'den fazla havadan havaya füze ve 800 bomba içerdiğini söyledi.
Türkiye ile önerilen anlaşma, Washington'un Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı Rusya'ya yaptırım uygulamaya ikna etmeye çalıştığı, ABD-Türkiye ilişkilerinin gergin olduğu bir zamanda geldi.
