Türkiye'de Yargı Savaşı Yaşanıyor

Türkiye gündemindeki son tabloda, yolsuzluk ve rüşvet soruşturması, neredeyse Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) ile yargı üzerindeki tartışma gölgesinde kalıyor.

Meclis gündemindeki AK Parti Grubu\'nca hazırlanan ve 12 Eylül 2010\'da halk oylamasıyla oluşturulmuş, HSYK yapısını tümüyle değiştirerek Adalet Bakanı\'na bağlayacak yasa teklifi Türkiye gündemine oturdu. HSYK\'yı sil baştan değiştiren yasa teklifi ile ilgili \'anayasaya aykırı\' diye Kurul Başkanvekili Ahmet Hamsici\'den ise yazılı açıklama geldi. O açıklamaya 15 Kurul üyesince destek verildiği belirtilirken, HSYK Basın Bürosu\'ndan bakan talimatıyla, \'kurumsal açıklama değil\' diye ikinci bir açıklama yapıldı. Bu açıklamalar ardından TBMM Adalet Komisyonu\'nda yasa teklifi üzerindeki görüşmelere başlandı.

Bu arada gün içerisinde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Çankaya Köşkü\'nde önce Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay ve İçişleri Bakanı Efkan Ala ile sonra TBMM Başkanı Cemil Çiçek ile görüştü. Gül\'ün görüşme trafiği, HSYK ile ilgili teklifte rahatsızlığı paylaştığı ve AKP Hükümeti\'nden bu konuda geri adım beklediği yorumlarına yol açtı. Ancak AKP, Meclis\'ten Adalet Komisyonu\'ndaki görüşmelerde teklifi geri çekmek veya en azından muhalefet ile uzlaşma yoluna gitmek üzere alt komisyona çekmek gibi adım atma eğilimi göstermedi.

Adalet Komisyonu\'ndaki görüşmeler saat 15.00\'te başladı ve bu haber kaleme alındığı saat 22.30\'da da devam ediyordu.

Peki yargı savaşında gün boyunca neler yaşandı?

‘Teklif anayasaya aykırı’

HSYK\'dan ilk açıklama Başkanvekili Ahmet Hamsici imzasıyla 66 sayfa olarak geldi. O açıklamada Hamsici, 52 maddelik yasa teklifi için \'anayasaya ve erkler ayrılığı ilkesine aykırı\' görüşünü dile getirdi. Hamsici, \"Kanun değişikliği ile Kurul’un fiilen Adalet Bakanı’na bağlı ve bağımlı, ayrı bir erkten daha çok yürütmenin emir ve gözetimi altında görev yapan bir yapı haline getirilmesi söz konusudur. Bu durum yapılan Anayasa değişikliği ile kurulan bağımsız bir Kurulun oluşumuna aykırıdır\" dedi. Hamsici, teklif ile tüm yetkiler Adalet Bakanı\'na verilirken, yargı bağımsızlığı kalmayacağını da kaydetti. Bunu da \"4. Anayasamızda kuvvetler ayrılığı esası benimsenmiştir. Teklifte yer alan düzenlemeler incelendiğinde yargıya ilişkin en temel ve önemli yetkilerin doğrudan veya dolaylı olarak Kurul Başkanı sıfatıyla Adalet Bakanı’na verilmiş olduğu görülmektedir. Bu durumun da yargı bağımsızlığına, kuvvetler ayrılığına ve HSYK’nın mahkemelerin bağımsızlığı ile hâkimlik ve savcılık teminatı esaslarına göre hareket etmesi prensibine aykırılık teşkil ettiği açıktır\" sözleriyle açıkladı.

HSYK: ‘Hamsici kişisel görüşünü paylaştı’

HSYK Başkanvekili\'nin bu açıklaması saat 12.00 gibi gündemi değiştirmişken saat 13.00 gibi HSYK Basın Bürosu\'nca ikinci bir açıklama yapıldı. Açıklamada, \"HSYK Başkanvekili Sayın Ahmet Hamsici Bey’in 6087 Sayılı HSYK Kanunu değişikliğine ilişkin kişisel görüşlerini içeren rapor sizlere gönderilmiştir. Bu değerlendirme HSYK adına kurumsal bir açıklama değildir\" denildi.

HSYK Basın Bürosu\'nca yapılan açıklamanın arkasında Kurul Başkanı sıfatıyla Adalet Bakanı Bekir Bozdağ\'ın talimatı olduğu öğrenildi. Ancak Hamsici\'nin teklife ilişkin açıklamasını Kurul\'un 15 üyesinden sözlü onay aldığı bilgisi de edinildi.

Adalet Akademisi: ‘Teklif anayasaya aykırı’

HSYK açıklaması gibi teklife bir başka tepki de Türkiye Adalet Akademisi Başkanı ve ve Yargıtay Üyesi Hüseyin Yıldırım\'dan geldi. HSYK\'yı Adalet Bakanlığı\'na bağlayan yasa teklifine karşı TBMM Adalet Komisyonu\'na bir yazı gönderdi. HSYK Başkanvekili Hamsici gibi Yıldırım da teklifi anayasaya aykırı bulduğunu açıkladı. Yıldırım, o yazıda, \"kanun teklifi bu çoğulcu yapıyı ortadan kaldırarak Akademi\'nin idari özerkliğini sona erdirmektedir. Kanun teklifi ile Genel Kurul\'un 22 üyesi Bakanlık inisiyatifi ile belirlenmekte, geriye kalan sadece 9 üyelik ilgili yüksek yargı kurumları ve diğer kuruluşlara temsil amaçlı bırakılmaktadır. Genel Kurul yapısına yönelik bu düzenleme, Akademi Genel Kurul üyeleri arasından HSYK\'ya 1 asıl ve 1 yedek üye gönderebilme amacına yönelik olduğu düşünülmektedir\" dedi.

Kanun teklifiyle hakim ve savcı adayları ile eleme amaçlı görülen Mülakat Komisyonu\'nun yapısının değiştirildiğini kaydeden Yıldırım, bunun AB\'ye uyuma da zarar vereceğini dile getirdi.

Teklif TBMM\'de görüşülüyor

Gün içerisinde HSYK açıklamaları ardından saat 15.00\'te TBMM Adalet Komisyonu\'nda yasa teklifi üzerinde görüşmelere geçildi.

HSYK\'yı Adalet Bakanlığı\'na bağlayan yasa teklifiyle ilgili Adalet Komisyonu\'ndaki görüşmeler, milletvekillerine gösterilen yoğun ilgi nedeniyle oturtulacak yer kalmayınca salon tartışmasıyla başladı. Görüşmeler boyunca tansiyon sık sık yükseldi. Komisyon Başkanı Ahmet İyimaya\'nın teklifi \'atom leblebi\'ye benzetmesi dikkat çekti. Muhalefet, AK Parti\'yi yargıya darbe yapmakla suçlarken iktidar sıralarından \'oyun oynuyorsunuz\' gibi tepkiler geldi.

Komisyonda önce salon krizi yaşandı

Adalet Komisyonu kendi salonu yerine önce KİT Komisyonu\'na taşındı. Ancak CHP, Grup Başkanvekili Engin Altay başkanlığında tüm hukukçu vekillerle komisyonu izlemek üzere gelince salonda oturacak yer krizi yaşandı. CHP\'li Ali İhsan Köktürk, AK Partili vekillere seslenerek, \"Resmen darbe yapıyorsunuz. Komisyonu işgal etmişsiniz\" dedi. Karşılıklı \'ayıp\' sesleri yükseldi. Ardından Grup Başkanvekili Oktay Vural ile birlikte gelen MHP\'lilere de yer bulunamadı. Bunun üzerine Komisyon Başkanı Ahmet İyimaya, görüşmeyi Plan ve Bütçe Komisyonu\'na taşıma kararı aldı. Kriz yeni salonda da devam etti. AK Parti\'li Ramazan Can ile Recep Özel, muhalefet sıralarına oturunca bunu protesto etmek için CHP\'li Ali Rıza Öztürk yere oturdu. Muhalefet vekilleri yere oturmaya başlayınca komisyon görevlileri telaşla salona sandalye taşıyarak krizi çözdü. Bu kriz sırasında kameralar salonda olduğu için görüntüler ekranlara yansıdı.

Salon tartışması çözülünce HSYK\'yı değiştiren teklif ile ilgili görüşmelere geçilebildi. AK Parti Grup Başkanvekili Ahmet Aydın ile birlikte komisyona katılan iktidar partisi cephesi, görüşmeleri hızlandırmak için usül tartışmasını kısa tutmayı denedi. Ancak muhalefet, Komisyon Başkanı İyimaya\'ya teklif ile anayasa değişikliği yapıldığını usulen görüşmeme çağrısı yaptı.

Görüşmelerde MHP\'li Vural\'ın \"Bu iş ayakkabı kutusuna benzemez\" gibi sözleri vekilleri ayaklandırdı. \'Ulan\', \'hadi be\' gibi karşılıklı laf atmalar yaşandı.

Tartışma, İyimaya\'nın, \"Adalet Bakanı, HSYK\'yı yönetir ve temsil eder\" ilkesinden hareketle HSYK\'ya davet gönderilmediğini açıklamasıyla alevlendi. CHP, MHP ve BDP, HSYK temsil edilmeden teklifi görüşmek istemediklerini dile getirdi. Bu arada MHP\'li Oktay Öztürk\'ün \"Sanığı dinlemeden idam edeceksiniz\" sözü dikkat çekti.

Sonra yumruklar sıkıldı

Görüşmeler boyunca tansiyon bazen düştü bazen yükseldi. Komisyondaki gerilim, Komisyon Başkanı Ahmet İyimaya\'nın, HSYK\'yı komisyonda HSYK Başkanı sıfatıyla Adalet Bakanı\'nın temsil etmesinin yeterli olduğu söylemesinde tırmandı. İyimaya\'nın, 26 milletvekilinin oluşan komisyonda AKP 16 sandalyeye sahip iken, HSYK\'yı teklif görüşmelerine davet etmeyi oylamaya sunmayı önermesi ile birlikte muhalefet sert tepki gösterdi.

CHP\'li vekiller, İyimaya\'ya itiraz etmek üzere komisyon başkanlığı kürsüsü önünde toplanınca AKP\'liler de yerinden kalktı. Kürsü önünde CHP ve AK Parti\'li vekiller arasında yumruklaşmaya varan arbede yaşandı.

CHP, Çiçek\'i aradı

Kavga üzerine komisyona ara verildi. Bu sırada CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, TBMM Başkanı Cemil Çiçek\'i cep telefonundan arayarak, \"Burada can güvenliğimiz yok\" diyerek yardım istedi. Altay\'ın, Çiçek\'e, \"Sayın Başkanım müdahale etmeniz lazım. Ciddi şeyler oluyor. Size yalvarıyorum bize yardımcı olun. Biz buraya darp edilmeye gelmedik, görevimizi yapmaya geldik\" dediği duyuldu. Bu sırada AKP sıralarından itirazlar yükseldi.

Kavga ardından komisyon yeniden başladı. Komisyon Başkanı Ahmet İyimaya\'nın, teklif sahibi AKP\'li Yılmaz Tunç\'a söz vermek istemesi üzerine muhalefet vekilleri sıralara vurularak usül tartışması bitmediği gerekçesiyle protesto etti. Tunç konuşmasını yapmaya çalıştı ancak bu sırada CHP\'liler, \'Faşizme geçit yok\' ve \'Her yer rüşvet, her yer yolsuzluk\' sloganları attı.

Zaman zaman AKP\'li Komisyon Başkanı İyimaya, Bakan Bozdağ ve görüşmeleri izleyen AKP Grup Başkanvekili Ahmet Aydın ile durumu müzakere etti. Komisyondaki son tabloda, AKP\'nin teklifle ilgili geri adım atmayacağı ve altkomisyona çekmek gibi bir uzlaşma formülü izlemeyeceği ortaya çıktı.

AKP\'den de itiraz geldi

Görüşmelerde en çarpıcı nokta ise Komisyon Başkanvekili AKP\'li Hakkı Köylü, \"Ben adalet bakanının disiplin soruşturmasını doğru bulmuyorum. HSYK Başkanvekili ve üyelerinin de tetkik hakimlerinin adalet bakanı tarafından seçilmesini de doğru bulmuyorum. Teklifi detaylı da inceleyemedim\" dedi.

Bozdağ ne dedi?

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, ise komisyonda kavga öncesinde CHP\'li Ali Rıza Öztürk\'ün HSYK\'nın referandum ile ilgili yapısını TBMM\'de övdüğü sözlerini okuması üzerine söz aldı. Bozdağ, şöyle konuştu:

\"İstiyoruz ki Türkiye demokratik hukuk devletinin gerekleri neyse öyle olsun. Yargı bütün iş ve işlemlerinde hukukun üstünlüğüne riayet ederek yapsın. Herkes yargının işini iyi yapmasından mutlu olur, adaletin tecelli etmesinden mutlu olur. Bizim arzumuz dileğimiz odur. Biz Türkiye\'de bir şeyi başaramadık yargı ile ilgili bir tartışma olurken soruşturulan veya kavuşturulan kişilere göre siyasilerin tavırları, kabulleri, retleri değişiyor. İlkesel bir şey söylüyorum. Hep şunun altını çizdik HSYK\'nın hiçbir siyasetin arka bahçesi olmamasıdır. Milletin yargısı olması için bu değişiklikleri yapıyoruz dedim.\"

Bakan Bozdağ\'ın, \"HSYK konusu sadece hükümetin, AKP\'nin konusu değildir. Bakın çağrı yapıyorum Türkiye\'nin bu sorunları yaşamaması, benzer tartışmalar içine girmemesi iktidar grubun, ana muhalefetin, diğer muhalefet partilerinin yeni bir HSYK yapısı nasıl olur biz bununla ilgili çalışma yapmaya da varız. Birlikte uzlaşarak bunu yapabiliriz\" sözleri muhalefette heyecan yarattı.

Ancak komisyona ara verildiğinde, Bakan Bozdağ, daha sonra gazetecilere bu teklif özelinde değil genel bir çağrı yaptığını belirterek, uzlaşma ile anayasa değişikliği yapmak gerektiği söyledi. Bozdağ, \"Bu teklifin yapıyı tümüyle düzeltme şansı yok\" dedi. Böylece muhalefetteki beklentiye karşın AKP Grubu\'nun teklifi geri çekmeyeceği ve Bozdağ\'ın teklifi kast etmediği, anayasa değişikliği için uzlaşma istediği ortaya çıktı.

Anayasa Komisyonu da görüşecek

Komisyondaki görüşmeler sırasında, CHP Grubu, yasa teklifinde anayasaya aykırılık olduğu gerekçesiyle yazılı dilekçe ile TBMM Anayasa Komisyonu\'na teklifi görüşme daveti yaptı. Bu üyeleri tarafından yazılı başvuru uyarınca şimdi Anayasa Komisyonu da, görüşmek durumunda kalacak. Ancak Anayasa Komisyonu Başkanı ve AKP\'li Burhan Kuzu, CHP\'nin talebini oylamaya sunma yöntemiyle teklifi komisyon gündeminden çıkarabilir.

HSYK çatışması nasıl başladı?

HSYK ile ilgili savaş, 26 Aralık\'ta Hamsici ile birlikte 12 üye tarafından hükümet tarafından yapılan Adli Kolluk Yönetmeliği değişikliği konusunda anayasaya aykırı olduğunu belirten yazılı bir HSYK açıklaması gelmesiyle başlamıştı. Ertesi gün Danıştay o yönetmelik hakkında yürütmeyi durdurma kararı verince Bakan Bozdağ ve AKP cephesi HSYK\'yı, mahkemeyi etkilemek dolayısıyla yargı bağımsızlığını çiğnemezler suçlamıştı.