ABD’nin Gazze tasarısı Güvenlik Konseyi’ne sunuldu: Barış konseyi ve uluslararası güç planı

BM Güvenlik Konseyi, önümüzdeki pazartesi günü, Başkan Donald Trump’ın Gazze için hazırladığı barış planını destekleyen ABD’nin sunduğu karar tasarısını oylayacak. Diplomatik kaynakların cumartesi günü aktardığına göre, ABD ve Mısır, Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bazı ortakları, Konsey’i tasarıyı “hızla” benimsemeye çağırdı.

ABD, Katar, Mısır, BAE, Suudi Arabistan, Endonezya, Pakistan, Ürdün ve Türkiye cuma günü yayımladıkları ortak açıklamada, uluslararası bir istikrar gücü kurulması yetkisini de içeren ABD tasarısına “ortak desteklerini” ifade ederek, kararın “en kısa sürede” kabul edilmesini umut ettiklerini belirtti.

ABD geçen hafta resmen, iki yıldır süren İsrail–Hamas savaşı için ilan edilen ateşkese devam niteliği taşıyan ve Trump’ın planına destek veren metin üzerine Güvenlik Konseyi’nde müzakereler başlatmıştı.

Washington ve ortakları açıklamalarında, “Bu çabanın samimi olduğunu, planın İsrailliler ve Filistinliler arasında olduğu kadar tüm bölge için de barış ve istikrara yönelik uygulanabilir bir yol sunduğunu teyit ediyoruz” ifadelerine yer verdi.

Tasarıdaki detaylar

Tasarı, “Barış Konseyi” adlı yeni bir geçiş yönetimi kurulmasını memnuniyetle karşılıyor. Bu konseyin Gazze’yi yönetmek üzere teorik olarak Trump’ın başkanlığında 2027 sonuna kadar görev yapması öngörülüyor.

Tasarı ayrıca üye devletlere, İsrail, Mısır ve yeni eğitilmiş Filistin polisinin de katılımıyla sınır bölgelerini güvence altına almak ve Gazze Şeridi’nin silahsızlandırılmasına yardımcı olmak için “geçici uluslararası istikrar gücü” oluşturma yetkisi veriyor.

Önceki taslaklardan farklı olarak metin, gelecekte bir Filistin devleti kurulması ihtimaline de işaret ediyor.

Rusya’nın rakip tasarısı

Cuma günü yayımlanan ortak açıklama sırasında, Rusya’nın da Konsey üyelerine rakip bir tasarı dağıttığı öğrenildi. Rus tasarısı, Barış Konseyi kurulmasını ya da Gazze’ye derhal uluslararası güç konuşlandırılmasını içermiyor.

Rus metni, “ateşkese yol açan girişimi” memnuniyetle karşılarken Trump’ın adını anmıyor. Metin, BM Genel Sekreteri’nden planın unsurlarının uygulanmasına yönelik seçenekleri belirlemesini ve Gazze’ye istikrar gücü konuşlandırma olasılığını da içeren bir raporu ivedilikle sunmasını istiyor.

ABD, Gazze’deki ateşkesi “kırılgan” olarak nitelendirdi ve perşembe günü kendi tasarısının kabul edilmemesi hâlinde ortaya çıkacak risklere dikkat çekti.

ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Mike Waltz, Washington Post’ta yayımlanan yazısında, “Bu karara destek vermeyi reddetmek, Hamas yönetiminin devamı ya da İsrail ile savaşın geri dönmesi yönünde bir oydur; bu, bölgeyi ve halkını kalıcı bir çatışmaya mahkûm eder” dedi.

Waltz ayrıca, “Bu yoldan sapma — ister siyasi oyunlar oynamak isteyenlerden, ister geçmişi canlandırmak isteyenlerden gelsin — gerçek bir insani bedel doğuracaktır” ifadelerini kullandı.

Denetim mekanizması eksikliği

Konsey üyelerinin genel olarak barış planının ilkelerine olumlu yaklaştığı görülse de diplomatik kaynaklar, ABD metniyle ilgili özellikle denetleme mekanizmasının bulunmaması, Filistin Yönetimi’nin rolü ve İsrail güvenlik güçlerinin yetkilerinin ayrıntıları gibi konularda soru işaretleri bulunduğunu belirtiyor.

Rusya’nın BM misyonu ise yaptığı açıklamada, kendi alternatif tasarısının İsrail–Filistin meselesinde “iki devletli çözüm” ilkesini tanıma bakımından farklılaştığını vurguladı.