Azerbaycan ve Suriye’den İran’a karşı bir komplo mu? Tahran öyle düşünüyor

Suriye geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın geçen hafta sonu Bakü’ye yaptığı ziyaret, bölgesel ittifaklarda dramatik bir değişime işaret ederek İran medyasında endişe, şüphe ve stratejik yeniden değerlendirmelere yol açtı.

Şara’nın Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüşmesinin ardından yapılan resmi açıklamalarda, Suriye-Azerbaycan ilişkilerinde yeni bir dönemin başladığı vurgulandı. Her iki lider de geçmişteki durgunluğu, görevden alınan Beşar Esad’ın “dostane olmayan politikalarına” bağladı ve iş birliğini yeniden kurma ve derinleştirme sözü verdi.

Ziyaretin en dikkat çekici sonucu, Azerbaycan gazının Türkiye üzerinden Suriye’ye ihraç edilmesini öngören bir anlaşma oldu. Yetkililer bu anlaşmayı, Suriye’nin kronik enerji krizine bir çare olarak nitelendirdi.

Öte yandan, başta İsrail medyası olmak üzere bazı yayın organları, ziyaret sırasında Suriyeli ve İsrailli yetkililerin de bir araya geldiğini iddia etti. Şara’nın bu görüşmeye katılıp katılmadığı net değil; ancak böyle bir toplantının gerçekleşmesi — ve bunun İsrail’in bölgedeki kilit müttefiki olan Azerbaycan tarafından kolaylaştırılması — Tahran’daki kaygıları daha da artırdı.

Güvenlik Endişeleri

İran medyasında ortak bir kaygı, Suriye savaş sahasındaki militanların Kafkasya’ya — İran’ın hemen kapısına — kaydırılacağı yönünde.

Reform yanlısı Arman-e Melli gazetesi, Şara’nın Türkiye üzerinden Azerbaycan’daki üslere Suriye merkezli savaşçıları taşıma “misyonu” üstleneceğini öne sürdü. Haberde, bu savaşçıların İran ve Rusya sınır bölgelerini istikrarsızlaştırmak ve Çin-Rusya-İran eksenini hedef alan operasyonlar yürütmek için kullanılabileceği iddia edildi.

Muhafazakâr Farhikhtegan gazetesi de benzer bir yorum yaparak, Şara’nın, ABD’nin Suriye’den yabancı savaşçıların çıkarılması yönündeki talebini karşılamak için bu kişileri yeniden konuşlandırmayı planladığını savundu. Gazeteye göre, bu planla Azerbaycan ya Kafkasya ve Rusya’ya daha fazla sızma için bir üs ya da Karabağ gibi bölgelerde yerleşim için bir merkez haline gelecek.

İran’a Mesaj

İsrail’in i24NEWS ağı ise, ismi açıklanmayan bir Suriyeli kaynağa dayandırdığı haberinde, İsrail ve ABD’nin, İsrail-Suriye yetkililerinin Bakü’de buluşmasına karar vererek “İran’a bir mesaj göndermek” istediğini yazdı.

Bu iddiaları aktaran İran devlet televizyonuna bağlı Jam-e Jam gazetesi ise, Bakü’nün son yıllarda İran karşıtı operasyonlara karıştığı ve geçen ayki savaş sırasında İsrail ile iş birliği yaptığı yönündeki şüpheler nedeniyle bunun “bazı komşu ülkelerin İsrail ile birlikte İran’a karşı çalıştığının açık kanıtı” olarak görülebileceğini ifade etti.

Gazete, özellikle Azerbaycan, onun müttefikleri olan Türkiye ve İsrail’i, “İran’ın çıkarlarına karşı yeni dinamikler şekillendiren ülkeler” olarak niteledi.

Sonuç olarak, İran’ın ulusal çıkarlarını korumak için hem diplomatik hem de güvenlik açısından akılcı davranması, komşuları Ermenistan ve Rusya ile ilişkilerini güçlendirmesi ve “Bakü’nün provokasyonlarına” karşı kararlı bir duruş sergilemesi gerektiği vurgulandı.

Tahran, Azerbaycan’ın İsrail ile ilişkilerini her geçen gün daha da sıkılaştırmasını giderek daha büyük bir kaygıyla izliyor.

Son yıllarda iki ülke arasındaki ortaklık, savunma iş birliğinin derinleşmesi ve Bakü’nün 2023’te Tel Aviv’de büyükelçilik açmasıyla daha da pekişti ve bu durum İran’ın şüphelerini artırdı.

Geçen ay İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Aliyev’e, Haziran ayında 12 gün süren savaş sırasında İsrail’e ait insansız hava araçlarının (mikro dronlar dahil) Azerbaycan topraklarından İran hava sahasına geçtiği yönündeki haberleri “incelemesini ve doğrulamasını” talep etti. Aliyev ise iddiaları reddederek, Azerbaycan topraklarının İran’a karşı kullanılmasına asla izin vermeyeceklerini söyledi.