Basra federalizm talep ediyor… Irak federalizm ile ayrılıkçı niyetler arasında sıkışmış durumda!
Irak’ta seçimler yaklaşırken Basra’da “federal bölge” talebi yeniden gündeme geldi. Destekçiler, kentin petrol zenginliklerini daha iyi yönetme imkânı görürken, karşıtlar bu adımı siyasi ve ekonomik risklerle dolu bir yol olarak değerlendiriyor.
Basra’da bir grup aktivist, vilayetin federal bölgeye dönüşmesi için Yüksek Seçim Komisyonu’na resmi başvuru yaparak, seçmenlerin en az yüzde 2’sinden imza toplanması için gerekli formları talep etti. Bu adım, konunun halkoylamasına götürülmesinin önünü açabilecek ilk yasal basamak olarak değerlendiriliyor.
Halk ikiye bölünmüş durumda
Basra sokaklarında görüşler ayrışıyor. Destekçiler, Irak’ın petrol gelirlerinin büyük kısmını sağlayan kentin, merkezî yönetimden bağımsız şekilde kendi gelirlerini yönetmesi gerektiğini savunuyor. Muhalifler ise federalizmin ayrışma sürecine dönüşebileceği uyarısında bulunuyor.
Anayasal çerçeve hazır ama uygulama zor
Irak Anayasası’nın 116 ve 119. maddeleri vilayetlere referandum yoluyla federal bölge olma hakkı tanıyor. 2008’de çıkarılan Bölgesel Yönetimler Yasası da süreci detaylandırıyor. Ancak siyasi irade eksikliği ve yerel yönetimlerin karşı tutumu nedeniyle bugüne dek Basra’da somut bir ilerleme sağlanamadı.
Yerel yönetimin tutumu
Basra Valisi Esad el-İdani, 2024’te yaptığı açıklamalarda “Basra, Irak’tan ayrılmayacak” diyerek federal bölge fikrine karşı çıktı. Eylül 2025’te de Zübeyr’in bağımsız bir vilayet yapılması önerisini reddederek kentin bütünlüğünü savundu. Bu tavır, bölge için resmi süreçlerin başlamasını şimdilik zora sokuyor.
Önceki girişimler
Basra’da federal bölge fikri daha önce de gündeme gelmişti. 2008’de eski milletvekili Vail Abdul Latif’in başını çektiği kampanyada on binlerce imza toplansa da süreç tıkanmıştı. 2014–2015’teki girişimler de benzer şekilde sonuçsuz kalmıştı.
İran etkisi ve Basra’nın özel kimliği
İran’la sınır komşusu olan Basra, hem coğrafi hem de dini ve siyasi bağlarla Tahran’ın etkisine açık. Buna rağmen kentte dış müdahalelere karşı tepkili bir toplumsal damar da var. 3,5 milyon nüfuslu Basra’nın büyük çoğunluğu Şii Araplardan oluşurken, Sünni Araplar, Hristiyanlar ve Mandean-Sabi topluluğu da kentin mozaiğini oluşturuyor.
Olası senaryolar
- Referanduma gidiş: Yeterli imza toplanır ve süreç işlerse, halk oylamasıyla federal bölge kararı alınabilir.
- Siyasi engel: Yerel yönetim ve merkezî güçlerin karşı çıkışı süreci tıkayabilir.
- Toplumsal patlama: Süregelen hizmet yetersizliği ve ekonomik sıkıntılar yeni protestoları tetikleyebilir.
Son güncellenme: 13:12:31
